شاید برای شما هم اتفاق افتاده باشد که بی‌هیچ دلیل منطقی از یک پدیده و یا فضایی هراس داشته باشید فرقی نمی‌کند در چه سن و سالی باشید . این حالت منحصر به افراد خاصی هم نیست اما ریشه و علل این بیماری و اینکه چطور با آن مقابله کنیم بسیار مهم است . “فوبیا” یا به عبارتی دیگر ترس بیمارگونه‌ای که تمام زندگی فرد را تحت‌‌الشعاع قرار می‌دهد می‌تواند در زندگی افراد نیز اختلال ایجاد کند.
*فرق فوبیا با ترس عادی چیست؟
وقتی حالت ترس به ما دست می‌دهد، برای محافظت از خود، بیشتر واکنش دفاعی نشان می‌دهیم و می‌توان گفت تأثیر این نوع ترس‌ها چندان باقی و پابرجا نیست اما فوبیا به گونه‌ای است که نه تنها غیرقابل کنترل است و تمام فکر و ذکر ما را درگیر میکند بلکه در موقعیت مربوط به آن سبب واکنش‌های شدید فرد متناسب با آن می‌شود.
ریحانه، ۲۷ ساله دراین باره میگوید: من وقتی به شدت از چیزی بترسم، کنترل خود را از دست می‌دهم و فکر می‌کنم خطر بزرگی مرا تهدید میکند و به شدت واکنش نشان می‌دهم، مخصوصا وقتی به جاهای تاریک وارد می شوم احساس می کنم که جن ها و ارواح مرا احاطه کرده اند و بطور ناخود آگاه شروع به فریاد کشیدن و جیغ زدن می کنم.
دکتر ربابه غفارتبریزی، روانشناس معتقد است: در هنگام رویارویی با منبع فوبیا، فرد منطق خود را از دست می‌دهد و نمی‌داند با آن موردی که مقابل اوست چطور برخورد کند و احساس میکند در شرایط نا امید کننده‌ای قرار گرفته که هیچ راه‌حلی ندارد.
*فوبیا، در هر شرایطی و در هر جایی امکان‌پذیر است
فوبیا یا همان حالت وحشت‌زدگی شدید که مصداق حال گروهی از افراد است و البته نسبت به موقعیت‌ها و پدیده‌های مختلف، متفاوت است از جمله فوبیاهای خاصی که مربوط به ترس از حیواناتی مانند مار، گربه، عنکبوت، حوادث و عوامل طبیعی، تاریکی، ترس از بلندی، آسانسور، مکان‌های بسته، خون و بیماری‌های مختلف است. همچنین ترس شدید در عرصه‌های اجتماعی و در شرایطی به سراغ افراد می‌آید که از صحبت‌کردن در جمع واهمه دارند.
سعید، ۲۹ ساله دراین‌باره میگوید: من از اظهار نظر کردن در جمع بسیار می‌ترسم چون دیگران مرا مورد تمسخر قرار می‌دهند و معمولا ترجیح می‌دهم صحبت نکنم.
*فوبیا ژنتیکی است؟
ترس شدید و هراس که به صورت آگاهانه یا ناآگاهانه در افراد شکل می‌گیرد گاهی چنان زندگی انها را تحت تاثیر قرار می‌دهد و آن را مختل میکند که به اصطلاح فلج شدن زندگی را در پی خواهد داشت. سوال اینجاست که به چه علت، افراد دچار این بیماری می‌شوند؟
یکی از علل آن می‌تواند وجود شخصیتی مضطرب و ترساندن فرزندان با جمله‌هایی وهم انگیز از موجوداتی ماورایی در دوران کودکی فرد باشد که به این موضوع دامن می‌زند و شخص را “فوبی” میکند.
غفارتبریزی در این خصوص معتقد است: ریشه فوبیا گاهی ژنتیکی است و رفتار خود والدین نیز می‌تواند موجب فوبیا شود یکی دیگر از علل به وجود آمدن شخصیت فوبی در فرد شرطی شدن اوست به این معنا که اگر در موقعیت مربوط به آن قرار گیرد به سرعت واکنش نشان می‌دهد و نوعی حالت ترس در او نهادینه می‌شود.
* فوبی‌ها چه رفتارهایی از خود نشان می‌دهند؟
ضربان قلبش هر لحظه شدیدتر می‌شود، از احساسی که به او دست داده، می‌ترسد مدام عرق میکند و صورتش خیس می‌شود. دست و پایش را گم میکند نمی‌داند چه کار کند او اولین واکنش او حالت تهاجمی و گریز از موقعیت است و احساس میکند موجودی پر خطر قصد آزار او را دارد.
عباس، ۵۵ ساله در این‌باره میگوید: واقعا نمی‌دانم بیماری قلبی شدیدی دارم یا خیر اما وقتی در فضای بسته آسانسور قرار می‌گیرم احساس می‌کنم برق می‌رود و من در این فضای تنگ و خفقان آور تنها می‌مانم و جان خود را از دست می‌دهم.
*بر احساس ترس خود غلبه کنیم
طعم تلخ ترس را بسیاری از ما و اطرافیانمان چشیده‌ایم. برای اینکه فوبیا و ترس خود را درمان کنیم اولین گام مراجعه به روانشناس یا روانپزشکی حاذق است که با طی دوره‌های درمانی و حساسیت زدایی نسبت به منبع فوبیا کمتر دچار توهم نسبت به آن شویم. با قرار گرفتن تدریجی در موقعیت‌های ترسناک بخشی از وجود ترسوی ما حس شجاعت و شهامت را تجربه خواهد کرد.
فراموش نکنیم در بیشتر مواقع احساس ترس بر خود ترس غلبه میکند؛ شاید با شاخ و برگ ندادن زیاد به آن بتوانیم به راحتی از شر اینگونه افکار رهایی یابیم.
گزارش از مریم برومند
