بحرین، سودان، سومالی، جیبوتی و مجمع‌الجزایر کومور کشورهایی بودند که پس از عربستان قطع روابط با ایران را اعلام کردند. قطر، اردن، کویت و امارات هم سفرای خود یا بهانه مشورت یا با اعلام کاهش سطح روابط از ایران فراخواندند.
امارات آنقدر با ایران روابط تجاری دارد که خطای خرده کشورها و دولت‌های ورشکسته‌ای که به امید کمک‌های مالی سعودی با آن همراه شده‌اند، تکرار نکند و برای نشان دادن خصومتش با ایران به همین کاهش سطح روابط سیاسی اکتفا کند. قطر و کویت و اردن هم در رودربایستی با عربستان سعودی مجبور به فراخواندن سفرایشان شدند و می‌دانند در آن سطح و اندازه نیستند که قاطعانه و یکجانبه اعلام قطع روابط کنند. اصولا عربستان متحدان مهمتری در منطقه از جمله پاکستان و ترکیه و قطر و مصر السیسی و حتی در میان کشورهای اروپایی و آمریکا داشت که می‌توانستند به نفع سعودی‌ها وارد میدان شوند و روابط خود را قطع کنند؛ اما نکردند و این برای سعودی‌ها گران آمده است.
حتما این روزها «جیبوتی کجایی دقیقا کجایی!!» و لطیفه‌هایی ازین دست به گوش شما هم رسیده است. حقیقت این است که حالا سعودی‌ها هویت‌هایی را در مقابل ایران قرار داده‌اند که هریک روزی سر سفره ملت ایران نشسته و روزگار می‌گذراندند و حتی پس از اعلام قطع رابطه با ایران، ملت‌هایشان با کمک‌های ایران روز را به شب می‌رسانند. شاید وجه طنز آن بیشتر باشد اما چندان بی‌راه هم نیست اگر بگوییم مناطقی مانند مجمع‌الجزایر کومور را که حالا داعیه کشورداری داشته و با ایران قطع رابطه می‌کند، اساسا جزو اکتشافات ایران در سال‌های گذشته هستند!
سومالی؛ کشور ورشکسته‌ای که دولت ندارد
سومالی یکی از همین کشورهاست؛ همسایه جیبوتی در جنوب خلیج عدن در شرق آفریقا و منطقه‌ای معروف به شاخ آفریقا و به پایتختی موگادیشو. از جمعیت سومالی آمار دقیقی در دست نیست و در حدود ۲۰ تا ۲۵ میلیون نفر تخمین زده می‌شود که ۹۹٫۸ درصد آنان مسلمان هستند.
سومالی کشوری قحطی‌زده و همواره درگیر جنگ داخلی و یا جنگ با همسایه‌اش (اتیوپی) بوده است. این کشور اساسا چیزی به عنوان حکومت مرکزی یا دولت مرکزی با احاطه بر کل کشور ندارد؛ تنها در شهر بایدوا در ۲۵۰ کیلومتری پایتخت، یک دولت انتقالی مورد شناسایی سازمان ملل وجود دارد که محدوده اختیار و کنترلش در همان شهر بایدوا است. سایر نقاط کشور را دولت‌های محلی و گروه‌های شبه‌نظامی اداره می‌کنند. سومالی نمونه یک کشور ورشکسته در نظام بین‌الملل است. حال اینکه کدام بخش از سومالی با ایران قطع رابطه کرده است احتمالا همان به اصطلاح دولت انتقالی است که تنها بر یک شهر این کشور تسلط دارد. پارلمان سومالی در صورت لزوم و برای رأی‌گیری در کشور همسایه یعنی کنیا تشکیل می‌شود و یک نوبت هم انتخابات سومالی در استادیومی در کنیا برگزار شد.
در فاصله سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۲ بیش از ۲۶۰ هزار سومالیایی بر اثر قطحی کشته می‌شوند. ۳۵ درصد کودکان این کشور هم قبل از تجربه رسیدن به سن پنج سالگی تلف می‌شوند. متاسفانه آمارها درباره سومالی چندان امیدوارکننده نیست؛ مانند نرخ باسوادی ۱۹ درصدی، یا نرخ ۲۱ درصدی دسترسی به آب سالم… تنها آمار ایدز در این کشور در میان کشورهای آفریقایی کمترین است که آن بدلیل اکثریت جمعیت مسلمان سومالی ارزیابی می‌شود.
تصاویری که معمولا از وضعیت بحرانی سومالی در رسانه‌ها منتشر می‌شود
در شرایطی که مردم سومالی حتی آب سالم برای نوشیدن نداشتند، عربستان سعودی دلارهایش را برای آتش افروزی در سوریه و سرکوب مردم بحرین هزینه می‌کرد و همچنان می‌کند و آن‌ها را با بمب و موشک بر سر مردم یمن می‌ریزد. گروه‌های تروریستی از جمله گروهک الشباب در سومالی مردم قحطی‌زده را قتل عام می‌کرد و سعودی‌ها لب از لب باز نمی‌کردند. اما ایران سال‌هاست که به قحطی‌زدگان سومالی کمک‌رسانی کرده است. هلال احمر ایران مواد غذایی، آب سالم و امکانات درمانی را در مناطق بحرانی این کشور که حتی نیروهای حافظ صلح هم حاضر به حضور در آن نیستند، توزیع کرده و همچنان می‌کند. ۶۰ درصد مردم قحطی‌زده سومالی در مناطقی هستند که تحت کنترل تروریست‌های الشباب است و آمریکا نیز به همین بهانه از کمک به این افراد خودداری می‌کند.
حتی پس از اعلام قطع روابط دیپلماتیک با ایران – که اساسا سومالی در شرایطی نبوده و نیست که بخواهد رابطه دیپلماتیکی داشته باشد و روابط به همان کمک‌های ایران محدود بوده است – سازمان هلال احمر جمهوری اسلامی در کمال سخاوت و انسان‌دوستی اعلام کرد کمک‌های ایران به مردم سومالی ادامه خواهد یافت. ملت ایران بزرگوارتر از آن هستند که مردمی قحطی‌زده را قربانی حماقت‌های سیاستمداران کنند.
سودان و داستان نمک خوردن و نمک‌دان شکستن
داستان سودان و اعلام قطع روابط با ایران هم جز آن دسته از تجربه‌های عالم سیاست است که باید به حافظه‌ها سپرد. صدای ساز ناکوک سودان در تقابل با ایران از زمان تصمیم سعودی‌ها برای حمله به یمن بلند شد. عمر البشیرِ تحت تعقیب بین‌المللی از سال ۲۰۰۹ که جز ایران کسی حامی او نبود و حتی نمی‌توانست (و هنوز هم نمی‌تواند) کشورش را ترک کند، روزگار درازی را از سفره سخاوت و برادری ایران متنعم شد.
سودان هم در جنگ داخلی و قحطی و کشتار شرایطش کمی از سومالی بهتر بود؛ به مدد نفتی که از جنوب اکتشاف و از خط لوله شمال منتقل می‌شد. اما بر سر همین درآمد نفتی و تقسیم آن هم مشکلاتی بود و جنوبی‌های مورد حمایت اسرائیل سهم شمال را نمی‌دادند. در جنگ‌های داخلی سودان ده‌ها هزار نفر کشته شدند.
اما بازهم ایران بود که به داد سودان و مردم جنگ‌زده و قحطی‌زده‌اش می‌رسید. پس از صدور حکم تعقیب بین‌المللی عمرالبشیر، ایران اولین کشوری بود که در مقابل آن موضع گرفت و آن را محکوم کرد. رهبر انقلاب، در تیرماه ۱۳۹۰ که عمرالبشیر و هیات همراه او را به حضور پذیرفتند، ضمن تقدیر از ایستادگی دولت سودان در برابر محور آمریکایی-صهیونیستی، بار دیگر بر حمایت ایران از حکومت اسلامی، دولت و ملت سودان در مبارزه بر حفظ تمامیت ارضی خود تاکید و جناح‌های سیاسی سودان را به هشیاری و اتحاد دعوت کردند.
احمدی نژاد رئیس جمهور سابق در مهرماه ۱۳۹۰ پس از پایان سفرش به نیویورک مستقیما به خارطوم رفت و بر استحکام روابط ایران و سودان، به ویژه مقاومت در برابر صهیونیست‌ها پای فشرد.
علاوه بر حمایت‌های دیپلماتیک، که در زمانه عسرت عمر البشیر و تلاش برای انزوای جهانی این کشور انجام گرفت، ایران نقش مهمی در دادن کمک‌های فنی، مشاوره‌ای و لجستیک در حوزه نظامی به سودان داشته است. به علاوه، با امضای توافقنامه‌هایی ایران در زمینه کمک به ارتقای کشاورزی و بهداشت در سودان کمک‌های شایان توجهی را به این کشور تعهد کرد.
در سال ۱۳۹۰ بانک توسعه صادرات ایران یک خط اعتباری ۲۰۰ میلیون دلاری برای تسهیل صادرات به سودان تخصیص داد. مضاف بر این که ایران از سال ۱۳۸۹ ساخت دست کم ۶ تصفیه‌خانه آب با اهداف بشردوستانه را در شهرهای مختلف سودان آغاز کرد و تحویل داد. گفتنی است که پیش از این‌ها، «علی سعید لو»، معاون وقت رییس جمهور، در اردیبهشت ۱۳۹۱، در راس یک هیات اقتصادی ۴۸ نفره، به سودان رفت و ضمن امضای قراردادهای اقتصادی گسترده، چندین پروژه اقتصادی انجام گرفته توسط ایران را افتتاح کرد.
اما اواسط سپتامبر گذشته، دولت سودان طی تصمیمی عجیب و بدون مقدمه، تعطیلی مراکز فرهنگی جمهوری اسلامی در سودان را به بهانه تبلیغ مذهب شیعه، اعلام کرد. «علی کرتی» وزیر خارجه سودان، به رایزن فرهنگی و کارکنان ایرانی این مراکز ۷۲ ساعت فرصت داد که این کشور را ترک کنند.
عمر البشیر، در مصاحبه ای با الشرق الاوسط گفت: «ما هیچ روابط استراتژیکی با ایران نداریم. روابط ما با ایران بسیار عادی است. همان طور که گفتم برخی طرف‌ها و منابع می‌خواهند درباره رابطه ما با ایران اغراق کنند و آن را بیش از چیزی که هست ، نشان دهند. کسانی که می‌خواهند روابط سودان را با کشورهای برادر حاشیه خلیج (فارس) به ویژه عربستان سعودی تیره کنند، درباره رابطه ما با ایران اطلاعات نادرست منتشر می‌کنند.»
عمرالبشیر، در مصاحبه با الشرق الاوسط در فردای شروع حملات (مقارن با دیدار دوباره‌اش از عربستان در عرض چند ماه) گفت:
«مداخله نظامی در یمن امری واجب بود که دیگر نباید در آن تأخیر می‌شد خصوصا اینکه امیدهایی وجود داشت که طرح «ابتکار خلیجی» را برخی‌ها که باید به آن توجه می‌کردند، توجه کنند، اما متاسفانه این اتفاق نیفتاد و حوثی‌های به نقشه‌های خود تا رسیدن به عدن ادامه دادند و این روند ، گزینه دیگری در برابر دیگران به جز مداخله نظامی باقی نگذاشت.
جیبوتی کجایی؟!
قطع روابط جیبوتی با ایران هم به خودی خود مانند یک لطیفه است؛ کشوری ۸۰۰ هزار نفری که ایران حتی نمایندگی دیپلماتیک هم در آن نداشته و از طریق سفیر آکرودیته ایران در اریتره روابط با جیبوتی هماهنگ می‌شد. کشوری در همسایگی سومالی در شاخ آفریقا که ۵۰ درصد مردم آن زیر خط فقر زندگی می‌کنند و تقریبا منابعی ندارند و درآمدشان از کشاورزی و ترانزیت از خلیج عدن می‌گذرد.
پس از انتشار خبر قطع روابط جیبوتی با ایران، شایعاتی مبنی بر موقعیت استراتژیک جیبوتی و مشکل‌ساز شدن آن برای ایران منتشر شد که البته هیچ‌یک صحت ندارد و بدلیل بین‌المللی بودن آبراهه باب‌المندب (که اکنون نیز در کنترل نیروهای ارتش و انصارالله یمن قرار دارد) جیبوتی هیچ اخلالی در عبور و مرور این آبراهه نمی‌تواند ایجاد کند.
نقشه ساختمان پارلمان جیبوتی؛ پارلمان سومالی همسایه جیبوتی در کشور همسایه، یعنی کنیا تشکیل می‌شد؛ باید دید نمایندگان جیبوتی پیش از ساخت این ساختمان در کجا گرد هم می‌آمدند
اقدام مشهور ایران هم ساخت پارلمان برای این کشور بود که در سال ۱۳۸۱ به تصویب رسید و در دولت احمدی‌نژاد با مشارکت دو شرکت خصوصی ساخته و تکمیل شد. علی لاریجانی که برای افتتاح این ساختمان به جیبوتی رفته بود «ساختمان جدید مجلس ملی جیبوتی را نماد دوستی پایدار جمهوری اسلامی ایران و جیبوتی است.» کمک‌های هلال احمر ایران به مردم فقیر جیبوتی هم رسیده است.
رئیس مجلس در مراسم افتتاح ساختمان پارلمان جیبوتی؛ اهدایی ایران
مجمع‌الجزایر کومور و رقابت با جیبوتی!
کومور یا قمر نام جزایری ذره‌بینی در جنوب شرقی آفریقا در اقیانوس هند است… البته در نقشه زیر ما موقعیت این جزایر را برای شما برجسته کرده‌ایم. هرچه باشد، خیلی‌ها در سال‌های گذشته کومور را جزو اکتشافات ایران می‌دانستند!
کومور از چهار جزیره تشکیل شده است که بوسیله فعالیت‌های آتش‌فشانی بوجود آمده‌اند. مردمان این جزایر فقط با کمک‌های بین‌المللی روزگار می‌گذرانند دولت این کشور هم به مدد همین کمک‌ها سرپاست. ۹۹ درصد جمعیت ۷۹۰ تا ۸۰۰ هزار نفری آن مسلمان هستند. ایران در سال‌های گذشته حضور چشمگیری در این جزایر داشته و هلال احمر و کمیته امداد ایران کمک‌های قابل توجهی در زمینه اشتغالزایی و تأمین مواد غذایی برای مردم گرسنه آن عرضه داشتند.
اوضاع کومور همانند جیبوتی و سومالی و سودان، آنقدر بحرانی هست که می‌توان حدس زد به وعده کمک‌هایی از طرف سعودی‌ها، حرمت سال‌ها امدادرسانی و پذیرایی ایران از این جزیره را نگه نداشته و آن را ارزان معامله کرده‌اند.
البته همانطور که سازمان هلال احمر در مورد سومالی هم رسما اعلام کرد، کمک‌های ایران که تا به امروز هم به رسم انسان‌دوستی و برای این ملت‌های مسلمانِ در رنج بوده، ادامه خواهد یافت؛ مگر اینکه با کارشکنی دولت‌های وام‌دار آنان مواجه شود.
حالا باید دید عربستان سعودی درگیر جنگ با یمن که آخرین دلارهای صندوق ذخیره ارزی‌اش را هم با بمب و موشک خرج کودکان و مردم یمن می‌کند، چگونه از پس این کشورهای قحطی‌زده، جنگ‌زده و فقرای آن بر می‌آید؛ حکومتی که خودش نتوانسته فقرای عربستان در مناطق شرقی و دور از پایتخت را سر و سامان دهد و چندهزار شاهزاده سعودی در حال بلعیدن تمام ثروت عربستان هستند.
می‌خواستیم در انتها سخن رهبر انقلاب را یادآور شویم که در حادثه میکونوس و ائتلافی مشابه که آلمان با کشورهای اروپایی برای قطع رابطه با ایران تشکیل داده بود و «خواستند به ملت ایران سیلی بزنند اما سیلی سخت‌تری خوردند» و با ذلت و التماس به کشور بازگشتند؛ اما با این تفاسیر گفته شده، این کشورها سال‌هاست که از فقر و جنگ و قحطی سیلی می‌خورند و سیلی‌زدن به ضعیفان در قاموس ایرانیان جایی ندارد.
