طی روزهای گذشته دبیر کمیسیون مبارزه با قاچاق کالا و ارز استان البرز از جزئیات یک پرونده قاچاق بزرگ لوازم خانگی در این استان پرده برداشت.
* تخلف شرکت لوازم خانگی مدیا
موضوع از این قرار بود که شرکت چینی لوازم خانگی مدیا با استفاده از خلاءها و روزنه‌های گمرک توانسته بود، به نام قطعه لوازم خانگی کالای کامل را روانه بازار داخلی کند.
زارعی‌نژاد در این باره گفته است، تعداد کالاهای مکشوفه ۴۸ هزار و ۷۹۳ دستگاه لوازم خانگی بوده که حدود ۱۶ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان ارزش‌گذاری شده است.
* رکب قاچاقچیان به گمرک
وی در تشریح جزئیات این پرونده عنوان کرده بود، این شرکت در اظهارنامه‌های گمرکی، قطعات منفصله ابراز کرده، اما کالای کامل ترخیص شده است که مصداق بارز اظهار خلاف واقع بوده و طبق ماده ۲ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز این کالاها قاچاق محسوب میشود.
*مدیا خط تولید یا مونتاژ ندارد
این مقام مسئول در ادامه توضیح داده، بنا به استعلام از اداره صنعت و معدن و تجارت استان البرز مشخص شد این شرکت هیچ گونه خط تولید یا مونتاژی نداشته است.
با مداقه بیشتر در جزئیات پرونده شرکت مدیا چین مشخص میشود که همچنان احتمال ورود قاچاق از مبادی رسمی ادامه دارد، با این حال اقدامات پسندیده و تلاش‌های گسترده نسبت به گذشته ایجاد شده و منافذ زیادی بسته و ورود قاچاق بسیار سخت‌تر شده است.
* چگونه گمرک این قاچاق را کشف نکرد؟
آنچه قابل تأمل و تعجب‌برانگیز است، اینکه چطور با وجود سامانه جامع گمرکی و افزایش حساسیت‌های و ادعای گمرک مبنی بر دریافت اطلاعات مبدا کالا به همراه بارنامه و تطبیق اطلاعات اظهار با مبدا چنین اتفاقی رخ داده است؟
طبق دادنامه و رای پرونده این کالاها از گمرکات قشم، چابهار و بوشهر به داخل کشور آمده است و امکان ورود این حجم از کالا از طریق کوله‌بری تقریبا غیرممکن است.
* ابهام در تعداد کشفیات قاچاق
فارغ از اینکه دبیر کمیسیون مبارزه با قاچاق کالا و ارز استان البرز کشفیات را ۴۸ هزار و ۷۹۳ دستگاه لوازم خانگی دانسته بود، گمرک در توضیحات خود به ۵۵۲ هزار دستگاه لوازم خانگی اشاره کرده است و مابه‌التفاوت این ارقام خود جای ابهام و سوال است.
به گزارش فارس، گمرک ایران طی سال‌های اخیر تلاش بسیاری برای مبارزه با قاچاق کالا و ارز انجام داده و همین موضوع باعث شفافیت سطوح مختلف فرایندها شده است. با این حال برای مبارزه با قاچاق هم افزایی و راه طولانی و دشوار زیادی باقی مانده و به همین علت رسانه‌ها برای رسیدن به مطلوبیت، آن را مطالبه می‌کنند.
*اقداماتی که کارساز نشد
چندی پیش گمرک ایران از ۲۰ اقدام ویژه برای مبارزه با قاچاق کالا و ارز خبر داده بود. یکی از این اقدامات تله‌های الکترونیکی است. در توضیح آن آمده با هوشمندسازی ورود اطلاعات امکان رهگیری تخلفات و قاچاق گمرکی آسان‌تر شده و اگر اظهارکننده اقدام به اظهار خلاف واقع نمایند، اطلاعات اظهار شده با اطلاعات مانیفست و بارنامه الکترونیکی تطبیق و تقاطع‌گیری میشود و در صورت مغایرت در سیستم به صورت علامت‌های هشدار اعلام خواهد شد تا اقدام به موقع صورت گیرد.
*قاچاق در تله گمرک یا گمرک در تله قاچاقچیان
یکی از سوالات و ابهامات به این مرحله بازمی‌گردد که چگونه باوجود تله‌های الکترونیکی نه‌تنها قاچاق در تله قرار نگرفته که گمرک در تله قاچاقچیان افتاده است.
آیا اطلاعات مانیفست با آنچه اظهار شده تطبیق داشته است؟ آیا جزئیات بارنامه الکتریکی مغایرتی نداشته؟ چگونه با وجود هوشمندسازی و تقاطع‌گیری صورت گرفته، کالای منفصل اظهار شده اما کالای کامل آمده است؟
در اولین گام، کارآمدی تله‌های الکترونیکی زیر سوال رفته است. کجای کار نقص داشته که انطباق اظهارنامه با بارنامه و اسناد هشدار لازم را نداده است. معلوم نیست در این پرونده اساسا تقاطع‌گیری وجود داشته یا خیر. عملا تله الکترونیکی رنگ باخته و بی‌اثر شده است.
*نظارت و هماهنگی وزارت صنعت و گمرک
نکته دیگر آنکه واردات قطعات لوازم خانگی به شکل گسترده و انبوه آیا با هماهنگی وزارت صنعت و معدن انجام میشود یا خیر؟ چرا برای شرکتی که در ایران خط تولید یا مونتاژی ندارد، اجازه این حجم از واردات بدون بررسی و کنترل مورد نیاز صورت گرفته است.
به هر حال وزارت صنعت به عنوان متولی تدوین استراتژی تولید صنعتی آیا چشم‌اندازی برای شرکت‌ها نسبت به ارتقا و تکمیل سطح واردات قطعات منفصله (CKD)، کالای نیمه ساخته (SKD) و کالای کامل (CBU) دارد یا خیر.
* ضعف کنترلی یا فرآیندی در گمرک
به گزارش فارس، نکته دیگر این ماجرا به گمرکاتی بازمی‌گردد که احتمالاً از لجستیک و امکانات و تجهیزات کمتری برخوردار بوده؛ البته نمی‌توان به این مساله خورده گرفت، زیرا زمانی که در اظهارنامه قطعات منفصل اظهار شده، کالا در مسیر یا رویه سبز گمرکی قرار گرفته و این رویه بدون کنترل و بازرسی فیزیکی و همچنین عدم تهیه استاندارد به سهولت فرایندها را طی کرده و ترخیص شده است. به نظر ضعف فرآیندی و یا کنترلی در این بخش وجود دارد
براساس این گزارش، در صورتی که نهادهای نظارتی، امنیتی و انتظامی حضور نداشتند گمرک قادر به تشخیص چنین تخلف و قاچاق گسترده‌ای نبوده است و عملا ادعای مسئولان گمرک مبنی بر تقاطع‌گیری بی‌نتیجه مانده و این اقدام و دستاورد گمرک با توجه به این پرونده زیر سوال می‌رود.
*تله گمرک برای قاچاقچیان پوچ از آب درآمد
قاچاق علاوه بر آنکه در نظام اقتصادی کشور اخلال ایجاد می‌کند عواقب و آثار مخرب دیگری نیز داشته که اشتغال و تولید داخل را تحت الشعاع قرار می‌دهد. در عین حال بازار بدون رقابت و دردسر در اختیار کالاهای خارجی وارداتی فراهم کرده و تضییع حقوق بیت المال را به دنبال دارد.
بنابراین این نقد در جهت توسعه، تکمیل و رفع نواقص تلاش‌های گمرک مطرح شده و امیدواریم در آینده به جای دستگاه‌های امنیتی گمرک به عنوان کاشف نقش اساسی ایفا کند.
