شایعترین انواع فتق عبارتند از:
فتق مغبنی و رانی (بافت همبند ناحیهی کشاله ران درگیر است)
فتق شکافی (از لابهلای عضلات ناحیهای که تحت عمل جراحی قرار گرفته است)
فتق نافی (در نوزادان رخ میدهد و مشکل در عضلات اطراف ناف است)
فتق اپی گاستریک (در قسمت فوقانی شکم و بین جناغ سینه و ناف رخ میدهد)
فتق اطراف ناف (در اطراف ناف و بیشتر در خانمها رخ میدهد)
علایم شایع
تورمی که معمولاً با فشار ملایم یا درازکشیدن به جای خود بر میگردد.
گاهی ناراحتی یا درد خفیف در محل بیرون زدگی
تورم در کیسه بیضه، با یا بدون درد
یبوست، سوءهاضمه
ندرتاً استفراغ، علامت خطرناکی است.
علل
سرفه و برونشیت
سیگار
چاقی
حاملگی
آسیت (اب آوردن شکم)
زور زدن (یبوست ، بزرگی پروستات)
وزن تولد کمتر از ۱۵۰۰ گرم
سابقهی خانوادگی فتق (هشت برابر)
برش جراحی
وجود یک ضعف در بافت همبند یا دیواره عضلانی. این ضعف ممکن است از همان آغاز زندگی وجود داشته باشد یا بعداً بهوجود آید. فتقهای برشی پس از عمل جراحی بهوجود میآیند.
عوامل افزایشدهنده خطر
نوزادان و شیرخواران زودرس
سن بالای ۶۰ سال
سرفه مزمن
چاقی
حاملگی
زور زدن، مثلاً در اثر یبوست مزمن
پیشگیری
جلوی اکثر فتقها را نمیتوان گرفت، اما حفظ وزن مناسب و ورزش منظم برای حفظ قوام عضلانی ممکن است باعث پیشگیری از بروز بعضی فتقها شوند.
اگر یبوست یا سرفه مزمن وجود دارد، باید برای درمان به پزشک مراجعه شود.
درمان فتق
از آنجاییکه عوارض فتق میتواند سلامتی و حیات بیمار را تهدید کند در اولین فرصت پس از تشخیص اقدام به درمان الزامی است.
اساسیترین درمان فتق ترمیم به روش جراحی است. جراحی به روش سنتی (باز) و یا لاپاروسکوپی (بسته) انجام میشود. جراحی لاپاروسکوپی خصوصا در مواردیکه جراحی باز با شکست مواجه شده و فتق بیمار عود کرده همچنین در افراد چاق و در مواردی فتق دو طرفهی کشالهی ران توصیه میشود.
امروزه استفاده از یک وصله (مش) باعث کاهش عود پس از عمل جراحی فتق شده است.
در مورد افراد مسن که فتق بزرگ و مزمن دارند، که بهراحتی جا میرود و ریسک عمل جراحی از خطر گیر افتادن بیشترباشد از جراحی صرف نظر میشود.
فتق نافی کمتر از یک سانتیمتر موقع تولد، معمولا طی چهار سال خود به خود بسته میشود.
داروها
برای ناراحتی خفیف میتوان از داروهایی مثل استامینوفن استفاده نمود.
خونریزی و بزرگ شدن منطقه از عوارض دیررس جراحی ممکن است باشد که عموما کار خاصی احتیاج ندارد و با درمان علامتی (کمپرس آب گرم و مصرف مسکن) بهتر میشود.
نکته اینجاست که فعالیتهای سنگین را بیمار نباید بلافاصله بعد از جراحی شروع کند و احتمال عود فتق را زیاد میکند. عفونتهای زخم هم مانند هر زخم دیگر ممکن است اتفاق بیافتد. اصولا بعد از عمل جراحی فتق نباید تا ۴۸ ساعت به زخم آب بخورد ولی بعد از آن بیمار میتواند حمام برود.
از عوارض دیگر جراحی فتق سوزش و خارش ناحیه است که نکته مهمی نیست. در جراحی فتقها دو طرفه در مواردیکه تکنیک غلط باشد عقیمی نیز دیده می شود که بسیار نادر است. در کل ورزیده بودن عضلات شکم از عود فتقها جلوگیری میکند. اصولا فتقهای کشاله ران در افرادیکه عضلات شکمی شلی دارند بیشتر دیده میشود.
آیا بعد از عمل جراحی فتق عود میکند؟
بله. فتقها ممکن است بعد از جراحی دوباره عود کنند که بستگی به تکنیک عمل جراحی دارد. ما گاهی در جراحی فتق از مش یا یک توری مصنوعی استفاده می کنیم تا مانند یک پشتیبان از فتق جلوگیری کند که گاهی باز هم عود میکند.
آیا فتق بند باعث بهبود فتق میشود؟
خیر. در موارد فتقهای کشاله ران برای مدت محدودی که بیمار جهت جراحی وقت ندارد اشکالی ندارد ولی باعث درمان آن نیست و استفادهی دراز مدت از فتق بندها باعث چسبندگی لایههای فتق و مشکلتر کردن جراحی میشود.
عوارض جراحی فتق چیست؟
شایعترین عارضه جراحی فتق درد ناحیه است که گاهی تا یک سال باقی میماند و آزاردهنده است. که مصرف مسکنها و پوشیدن شورتهای محکم که بیضهها را بالا ببرد میتواند کمک کننده باشد.
آیا پس از عمل جراحی فتق مردان قادر به برقراری روابط زناشویی هستند؟
روابط زناشویی بعد از عمل فتق ربطی به عمل نداشته و هر وقتکه بیمار درد نداشته باشد میتواند رابطه جنسی برقرار کند.