به نقل از وبلاگ قلمدون /

از خرم شهر تا خونین شهر

منیره غلامی توکلی

خردادماه در تاریخ انقلاب اسلامی، از سال های مبارزه علیه طاغوت تا سال های پُرافتخار دفاع مقدس به رهبری امام خمینی(ره) تا به ایران امروز با رهبری مقتدرانه امام خامنه ای، آبستن حوادث شیرین و تلخ بسیاری بوده است.

گویی تک تک روزهای خردادماه، ساعات بروز اعجاز خدایی در تغییر سرنوشت ملت ایران بوده و است! از ۱۵ خرداد سال ۴۲ که نقطه عطف مبارزات مردم انقلابی ایران علیه رژیم شاهنشاهی بود تا سوم خرداد سال ۶۱ که « خدا خرمشهر را آزاد کرد» تا ۱۴ خرداد سال ۶۸ که با رحلت پیرفرزانه انقلاب، زعامت امور کشور و فرماندهی کل قوای ارتش مقتدر ایران اسلامی را امام خامنه ای برعهده گرفتند.

روزی به نام خرمشهر

اما امروز سوم خرداد، روز خرمشهر است، روزی که در آن همیشه جای جهان آرا و جهان آراها خالی است. امروز فرصتی برای مُرورِ روزهای پُر خاطره و پُر درد است، روز طنین دوباره جمله «خرمشهر آزاد شد».

سوم خرداد، روزِ مُرورِ دردِ نبودن ها، نبودن مردانی از جنس یاران آخرین منجی، شیران روز و عابدان شب است مردانی از جنس ایمان و توکل که بهانه ای زیبا برای نزول ملائک اند، همان هایی که جای خالیشان تا در مسیر انقلاب اسلامی در صفوفی به هم پیوسته برای یاری انقلاب اسلامی سربازی سیدعلی را کنند.

به راستی! خرمشهر، فقط یک شهر نیست، خاکی اسطوره ساز است با رزمندگانی قهرمانان و ساکنانی عاشق و شجاع…

 خرمشهر فقط یک شهر نیست، روایتی از حماسه ای بزرگ و عاشورایی دیگر در دل خاک جنوب ایران است که یاران حسین زمان – امام خمینی- آن را با تأسی از یاران حسین بن علی (ع) خلق و جاوید کردند، طوری که خورشید خرمشهر در هر غروب و طلوعش آن را روایت می کند.

خرمشهر، هدیه خدا به مردم ایران است، تکه ای از آسمان که نه به بهانه بلکه به بهای خون شهدایش، محل تبرک ملائک شده است .

خرمشهر خاکی عجین شده با استقامت، شهامت، ایثار، ایمان و توکل است، خرمشهر با ۵۷۸ روز مقاومت، خونین شهر شد و خانه به خانه اش چنان عطر شهادت گرفت که باید بر در ورودی این شهر نوشته شد « بی و ضو وارد نشوید» .

تلاش های بی ثمر صدام!

درباره اهمیت خرمشهر و تلاش صدام برای حفظ اشغال این شهر، رادیو بی بی سی در تحلیلی می گوید: « گفته می‌شود ارتش عراق بوسیله مین‌گذاری و ایجاد شبکه‌های زیرزمینی و بلندی‌هایی به منظور استقرار توپخانه در خرمشهر مستقرند و کاملاً واضح است که صدام حسین قصد دارد به هر نحو ممکن از تصرف خرمشهر توسط نیروهای ایرانی، جلوگیری کند.» و در آستانه ورود در آستانه ورود قوای ایران به خرمشهر بخش فارسی رادیو بغداد، مکرر اعلام می‌کند: «دفاع از خرمشهر دفاع از بصره است و آبروی امت عربی در گرو دفاع از خرمشهر است. این رادیو تلاش می‌کند سربازان وحشت زده عراقی را به مقاومت وادار کند.»

شرح عملیات الی بیت المقدس

اما عملیات – الی بیت المقدس ، عملیات آزادسازی خرمشهر -که با کج سلیقگی به نام جعلی عملیات بیت المقدس – معروف شده است، باید با غافلگیری نیروهای بعثی به سرانجام می رسید، چیزی که طراحان این عملیات آن را به خوبی می دانستند.

پس از کامل شدن طراحی عملیات سه قرارگاه قدس، فتح، و نصر تشکیل شدند و قرارگاه مرکزی کربلا فرماندهی کل عملیات را بر عهده گرفت. قرارگاه قدس ماموریت یافت در شمال منطقه عملیاتی (رودخانه کرخه) به دشمن حمله کند و با مشغول نگاه داشتن عراقی‌ها در شمال منطقه عملیاتی، دو قرارگاه دیگر برای عبور از رودکارون با مشکلات کمتری روبرو شوند. در این جبهه قرارگاه قدس باید با لشکر ۵ مکانیزه و لشکر ۶ زرهی عراق می‌جنگید. نفوذ در جبهه دشمن بدلیل موانع زیاد ایجاد شده توسط عراق در این منطقه کار ساده‌ای نبود.

چرا الی بیت المقدس؟

در همین ایام مردم فلسطین مورد یورش رژیم صهیونیستی قرار گرفته بودند. به‌همین خاطر، فرماندهی قرارگاه کربلا، نام «الی‌بیت المقدس» را برای عملیات برگزید و نیز به سبب همزمانی عملیات با میلاد حضرت امیرالمومنین(ع) رمز عملیات «یا علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام» در نظر گرفته شد.

مرحله اول عملیات در ساعت ۳۰دقیقه بامداد ۱۰ اردیبهشت ۱۳۶۱ در غرب کارون آغاز شد. حسن باقری (افشردی) فرمانده قرارگاه نصر بعدها در مصاحبه‌ای درباره مرحله اول عملیات گفت: «… برادران رزمنده ما توانستند آن شب (شب‌اول) در دل تاریکی با شناسایی‌های دقیق که قبلاً انجام داده بودند، حتی از جاده آسفالت اهواز- خرمشهر هم رد می‌شوند و در آنجا با لشگر ۳عراق که نیروی احتیاط بود، درگیر شده و بیش از پنجاه درصد واحدهای آنان را منهدم کنند. این از نظر نظامی حایز اهمیت است و شاید مستشاران نظامی خارجی هم نتوانند توان و جرات چنین عملیاتی را تحلیل کنند.

– ساعت ۳۰: ۲۳ شب ۱۶اردیبهشت، مرحله دوم عملیات آغاز شد. در این مرحله پیشروی نیروهای رزمنده ایرانی به سوی نوار مرزی، از جاده اهواز- خرمشهر در ناحیه غرب کارون آغاز گردید.

در مرحله سوم اگر چه اهداف مورد نظر به‌طور کامل تأمین نشد، ولی شمار بسیاری از نیروهای عراقی منهدم شدند و اطلاعاتی نیز از چگونگی آرایش دشمن به دست آمد که مقدمه طرح مرحله چهارم عملیات بود.

یکشنبه اول خرداد ۱۳۶۱، مرحله چهارم عملیات آغاز شد. یگان‌های قرارگاه فتح پس از درگیری با دشمن و پیشروی موفق شدند خود را به پلیس راه خرمشهر برسانند. نیروهای قرارگاه فجر نیز پل نو را تصرف و به سوی اروند پیشروی کردند.نیروهای قرارگاه نصر نیز در امتداد مرز، ضمن پیشروی و پاکسازی منطقه، به سوی جنوب به حرکت در آمدند. مقاومت عراقی‌ها به ویژه در پل نو، به منظور نگه داشتن عقبه نیروهای خود، نتیجه‌ای در بر نداشت. محاصره شهر لحظه به لحظه تنگ‌تر می‌شد و تعداد نیروهای عراقی که دست‌هایشان را بر سر گذارده و آماده اسارت بودند هر لحظه بیشتر می‌شد؛ به گونه‌ای که خلبان‌ هلی‌کوپتر هوا نیروز از فراز شهر این‌گونه گزارش می‌کرد: «تا چشم کار می‌کند توی خیابان‌ها و کوچه‌های خرمشهر، عراقی‌ها صف بسته‌اند و دست‌ها بر سر منتظر اسارتند.» در سوم خرداد ۶۱، برخلاف تصور دشمن، رزمندگان ایران اسلامی در ساعت ۱۳ از دروازه‌های غربی و شمالی و از همان محوری که دشمن وارد خرمشهر شده بود وارد شده و شهر خرمشهر پس از ۵۷۵ روز آزاد شد.

بازی سراسر برد

• در عملیات الی بیت‌المقدس ۵۴۰۰ کیلومتر مربع از سرزمین‌های اشغالی ایران آزاد شد و دشمن برای اجتناب از تلفات بیشتر و حفظ ارتش خود و همچنین حفظ بصره با سرافکندگی از خاک ایران عقب نشست و به این ترتیب پس از ۹ماه از آغاز عملیات‌های آزادسازی، عمده مناطق اشغالی آزاد گردید.

همه نظرها و تحلیل‌های ارایه شده بر این نکته تاکید داشت که پیروزی ایران در عملیات الی بیت‌المقدس به عنوان نقطه عطف، می‌تواند سرنوشت جنگ را تعیین کند چنانکه روزنامه‌ گاردین چاپ انگلیس این پیروزی را نقطه عطفی در جنگ میان کشور دانست. و روزنامه لوموند چاپ فرانسه نیز بر این مسئله تاکید کرد که نبرد خرمشهر سرنوشت جنگ را تعیین خواهد کرد.
 

•  خبرگزاری آسوشیتدپرس سقوط خرمشهر را شکستی توهین‌آمیز و واقعی برای دولت صدام در جنگ ۲۰ماهه ارزیابی کرد. رادیو لندن نیز به نقل از کارشناسان، پیروزی در خرمشهر را به عنوان یکی از بزرگترین پیروزی‌های ایران بر شمرد. روزنامه نیویورک تایمز نیز عقب‌نشینی عراق را به عنوان بزرگترین شکست برای عراق در طول جنگ ذکر کرده است.

در عملیات غرور آفرین الی بیت المقدس، ۵۴۰۰ کیلومتر مربع از اراضی جمهوری اسلامی از جمله مراکز مهمی چون شهر خرمشهر، هویزه، و پادگان حمید، طی ۲۵ روز نبرد سخت توسط رزمندگان اسلام از اشغال دشمن آزاد شدو ارتش عراق با بجای گذاردن ۱۶ هزار کشته و زخمی و ۱۹ هزار اسیر، مجبور به فرار شد، رزمندگان اسلام فقط در یک روز و نیم نبرد در خرمشهر، که دهها هزار سرباز عراقی مجهز به پیشرفته ترین سلاحها، تانکها و تجهیزات در آنجا مستقر بودند، این شهر را آزاد کردند.

پیام امام خمینی به رزمندگان ایران اسلامی و دولتمردان جهان اسلام

خرمشهر در سوم خرداد ماه،  پیرخمین (ره) را قلم به دست کرد تا در پیامی نه به سربازانش بلکه برای جهان اسلام بنوسید ( … این جانب با یقین به آن که «مَا النصرُ اِلاّ مِن عندِ الله» از فرزندان اسلام و قوای سلحشور مسلح که دست قدرت حق از آستین آنان بیرون آمد و کشور بقیه الله الاعظم ارواحنا لمقدمه الفدا را از چنگ گرگان آدمخوار که آلت هایی در دست ابرقدرتان خصوصاً امریکای جهانخوارند، بیرون آورد و ندای «الله اکبر» را در خرمشهر عزیز طنین انداز کرد و پرچم پرافتخار «لا اله الا الله» را بر فراز آن شهر خرم که با دست پلید جنایتکاران غرب به خون کشیده شده و خونین شهر نام گرفت، – به اهتزاز در آورد – تشکر می کنم و آنان فوق تشکر امثال من هستند.

آنان به یقین مورد تقدیر ناجی بشریت و برپا کننده ی عدل الهی در سراسر گیتی روحی لتراب مقدمه الفدا می باشند. آنان به آرم «ما رمیتَ اِذ رمیتَ و لکنَّ الله رَمی» مفتخرند. مبارک باد و هزاران بار مبارک باد بر شما عزیزان و نورچشمان اسلام این فتح و نصر عظیم که با توفیق الهی و ضایعات کم و غنایم بی پایان و هزاران اسیر گمراه و مقتولین و آسیب دیدگان بدبخت که با فریب و فشار صدام تکریتی این ابرجنایتکار دهر به تباهی کشیده شدند، سرافرازانه برای اسلام و میهن عزیز افتخار ابدی هدیه آوردید…مبارک باد بر فرماندهان قدرتمند که فرماندهان چنین فداکارانی هستند…مبارک باد بر ملت عظیم الشأن ایران، این چنین فرزندان سلحشور جان بر کفی که نام آنان و کشورشان را جاویدان کردند و مبارک باد بر اسلام بزرگ این متابعانی که در دو جبهه ی جنگ با دشمنان باطنی و دشمن ظاهری پیروزمندانه و سرافراز امتحان خویش را دادند و برای اسلام سرافرازی آفریدند و هان ای فرزندان قرآن کریم و نیروهای ارتشی، سپاهی، بسیجی، ژاندارمری، شهربانی و کمیته ها و عشایر و نیروهای مردمی داوطلب و ملت عزیز، هشیار باشید که پیروزی هر چند عظیم و حیرت انگیز است، شما را از یاد خداوند که نصر و فتح در دست اوست غافل نکند و غرور فتح، شما را به خود جلب نکند که این آفتی بزرگ و دامی خطرناک است که با وسوسه ی شیطان به سراغ آدم می آید و برای اولاد آدم تباهی می آورد … چنانچه از نصیحت به حکومت های همجوار و منطقه دریغ ندارم و آنان می دانند امروز با فتح خرمشهر مظلوم، دولت و ملت پیروزمند ما از موضع قدرت سخن می گویند و من به پیروی از آنان به شما اطمینان می دهم که اگر از اطاعت بی چون و چرای امریکا و بستگان آن دست بردارید و با ما به حکم اسلام و قرآن کریم رفتار کنید، از ما جز خیر و پشتیبانی نخواهید دید و شما بدانید آن قدر که ابرقدرت ها از صدام این نوکر چشم و گوش بسته پشتیبانی کردند، از شماها که قدرت های کوچک و حکومت های ضعیف هستید، پشتیبانی نمی کنند و شما عاقبت این جنایتکار و هم قطار جنایتکارش شاه مخلوع را به عیان دیده اید… )

دیوانه ای به اسم صدام حسین!

اما حال و روز صدام بعد از این شکست مفتضحانه درست شبیه یک دیوانه بود، دیوانه ای که کوچکترین کارش کشتن فرماندهان ارشد نظامی به اتهام کوتاهی در مسئولیتشان بود در این زمنیه  نزار الخزرجی، رئیس سابق ستاد ارتش عراق می گوید: « بعد از سقوط محمره ]خرمشهر[ فرمانده سپاه و فرماندهان لشگر را اعدام کرد از جمله صلاح القاضی، فرمانده لشگر سوم، گفته می شود او با صدام و فرماندهان به دلیل دخالت هایشان در کارش و چگونگی اداره سناریوی درگیریها بحث و جدل کرد، که باعث تحمیل خسارت های سنگینی به لشگر شد، مثل چنین بحث و جدل هایی نوعی عبور از حدود و خط قرمزها محسوب می شد.»

آنچه صدام حسین از عملیات الی بیت المقدس فهمید

و این پیروزی لشکر اسلام بر لشکر کفر، پاسخ کوبنده خداوند بود به فرماندهانی که بنابه گفته سرهنگ رضا الصبردر حضور صدام گفته بودند : خرمشهر مال ماست. آن را با دریای خون احاطه می کنیم و ایرانی ها را در آن غرق می سازیم وی در پایان می گوید: گمان داشتیم که این عملیات برای فریب ما بوده و در جهت ایجاد پراکندگی در نیروهای تجمع یافته ما باشد  زیرا در بیشتر حمله های جنگی ، چنین شیوه ای متداول و مرسوم است ، لیکن بعد ها متوجه شدیم که ایرانی ها طرح های عملیاتی گسترده ای را برنامه ریزی کرده اند تا بعد ها مورد استفاده قرار دهند .

به هرحال ، شهر خرمشهر که به عنوان بزرگترین هدف سوق الجیشی عراق محسوب می شد، در تاریخ ۲۴/ ۵/ ۱۹۸۲ به آغوش وطنش بازگشت و در همین تاریخ، سنگین ترین و مهلک ترین ضربات به ارتش عراق وارد شد و انگیزه های خود را به عنوان یک نیروی نظامی قدرتمند از دست داد . صدام حسین  از آن تاریخ به بعد ، متوجه قدرت ایرانی ها شد و به ما گفت : به ما ثابت شد که ایرانی ها به هنگام سختی ها بسیار قدرتمندند.

منابع:

هم پای صاعقه اثر گل علی بابایی – حسین بهزاد

کتاب  صدام از اینجا عبور کرد ، اثر غسان شربل

خاطرات یک سرهنگ عراقی درباره عملیات بیت‌المقدس، پایگاه اطلاع رسانی ارتش جمهوری اسلام ایران

پورتال امام خمینی www.imam–khomeini.ir

از خرمشهر تا خرمشهر ، وبلاگ محمدگل پور