شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها رسانه‌های جدیدی هستند که تاثیرات زیادی را بر روابط اجتماعی گذاشته‌اند. امروز اغلب صاحب‌نظران و جامعه‌شناسان بر این باورند که نفوذ و تاثیر شبکه‌های اجتماعی اگر بیش از رسانه‌های رسمی همچون رادیو و تلویزیون نباشد کمتر هم نیست و این در حالی است که عملا هیچ نظارت دقیق و جامعی بر روی محتواهای منتقل شده در این شبکه‌ها وجود ندارد. البته قرار نیست تلگرام یا فیس بوک و اینستاگرام را عاملان اصلی تمام آسیب‌های اجتماعی در جامعه معرفی کنیم اما تحقیق‌های دقیق و تجارب و شواهد نشان می‌دهد که سهم این شبکه‌ها در تشدید معضلات اجتماعی و حتی برخی خشونت‌ها و جرائم در حال افزایش است.
یکی از مهمترین موضوعاتی که در شبکه‌های اجتماعی به کرات دیده می‌شود و البته کمتر مورد توجه قرار گرفته است هدفمند بودن محتواهای این شبکه‌ها علیه اعتقادات دینی است. روزانه هزاران مطلب و شبهه برای سست کردن اعتقادات و تفکرات دینی در این شبکه‌ها تولید و توزیع می‌شود که حجم، سطح و عمق این شبهات نشانگر وجود مراکز فعال برای تولید این دست محتواهاست.
چندی پیش بود که محسن خوشاره رئیس اداره امنیت اجتماعی وزارت کشور در دیدار با استاندار قم نسبت به تشدید معضلات اجتماعی با افزایش استفاده از این شبکه‌ها هشدار داد و گفت: نیازمند رویکردهای دقیق کارشناسی برای حل معضلات اجتماعی هستیم.
وی با بیان اینکه اگر مانع از شیوع این مدل از آسیب‌های اجتماعی نشویم در آینده چیزی به نام امنیت اجتماعی در کشور وجود نخواهد داشت، خاطرنشان کرد: یکی از نکات ویژه در خصوص شبکه‌های اجتماعی آن است که محتوای این شبکه‌ها در ایران تولید نمی‌شود بلکه در خارج از کشور ساماندهی می‌شود.
حجت‌الاسلام والمسلمین حسین ملانوری قائم‌مقام معاونت تبلیغ حوزه علمیه نیز از افزایش جدی فعالیت مروجان مکتب آتئیسم در فضای مجازی خبر داد و گفت: این شبکه‌ها و کانال‌ها با داشتن هزاران نفر عضو در تلاش هستند تا با دلایل به اصطلاح علمی وجود خداوند را رد کنند.
وی با بیان اینکه در این شرایط پاسخگویی به این شبهه‌ها یک ضرورت بلاانکار است، خاطرنشان کرد: اگر حوزه‌های علمیه نسبت به این فعالیت‌های سازماندهی شده برای ترویج شبهات منفعل باشد آسیب‌های بسیار زیادی گریبانگیر جامعه دینی خواهد شد.
ملانوری با بیان اینکه متاسفانه برخی فکر می‌کنند که مخاطبان تبلیغ باید مؤمن باشند، افزود: راه و روش پیامبر اکرم(ص) این بود که مردم را همانگونه که بودند می‌پذیرفت و اینکه اکنون برخی افرادی را که غیر مسجدی هستند بی‌دین و نامسلمان می‌خوانند روش درستی برای تبلیغ ارزشهای دینی نیست.
قائم مقام معاونت تبلیغ حوزه علمیه با بیان اینکه امام صادق(ع) حتی شراب‌خواران را نیز می‌پذیرفتند و با رفتار توأم با عطوفت خود آنها را به راه راست هدایت می‌کردند، افزود: امروز ما نیز باید با ادبیات جوانان و متناسب با علائق و ذائقه آنها دین اسلام را معرفی کرده و نسبت به خطراتی که شبکه‌های اجتماعی در برابر جامعه پدید آورده‌اند واکنش جدی از خود نشان دهیم.
مسعود خسروی مدرس دانشگاه و جامعه شناس نیز در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در قم، با اشاره به اینکه هیچ فردی منکر تاثیرات شبکه‌های اجتماعی بر نوع روابط اجتماعی و ذهنیت مردم نیست، گفت: متاسفانه فقدان سواد رسانهای موجب شده است تا برخی از جوانان بیش از حد نسبت به محتواهای این شبکه‌ها اعتماد کنند.
وی با بیان اینکه منظور از سواد رسانهای توانایی مواجه منتقدانه با محتواهای رسانهای و درک صحیح از ناصحیح است، افزود: هر رسانهای در کنار خود یک فرهنگ صحیح استفاده نیز دارد اما غالبا در جامعه ما نسبت به ترویج فرهنگ استفاده از رسانه‌ها غفلت صورت می‌گیرد.
خسروی با تاکید بر اینکه دین مبین اسلام به هیچ وجه راه اندیشیدن را نبسته است و اتفاقا افرادی که در اصول دین تقلید می‌کنند، نمی‌پذیرد، ادامه داد: مسئله اینجاست که فعلا اغلب این کانال‌های اجتماعی فقط به بلندگوی تخریب بنیان‌های دینی تبدیل شده است و در هیچ جای آن عدالت در توزیع مطلب درست و نادرست رعایت نمی‌شود که مخاطب فرصت انتخاب بین بد و خوب را داشته باشد.
این کارشناس مسائل اجتماعی ادامه داد: بعد از رنسانس در اروپا حجم عظیمی از تولیدات عقلی و ضد مسیحی درباره دین تولید شد که امروز شاهدیم بخشی از تولیدات و ادبیات به نوعی در حال پمپاژ در فضای رسانه‌های اجتماعی است در حالی که اساسا دین مورد انتقاد فیلسوفان غربی مسیحیت تحریف شده بود که بهشت و جهنم را خرید و فروش می‌کرد اما امروز برخی ناجوانمردانه همین تهمت‌ها را به اسلام نسبت می‌دهند.
این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه در شرایط فعلی حداقل خانواده‌ها باید ذهن نوجوانان را نسبت به محتواهای تولید شده در این شبکه‌ها هوشیار کنند و نسبت به استفاده آنها از شبکه‌های اجتماعی حساس باشند، گفت: در همین حادثه تلخ قتل فجیع توسط یک نوجوان نیز رد پای شبکه‌های اجتماعی به روشنی دیده می‌شد.
حجت‌الاسلام مهدوی مدیر ارتباطات مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه از تدوین قریب به ۲۰۰ هزار پاسخ به شبهات خبر داد و گفت: این مرکز از سال ۷۹ در راستای پاسخگویی به نیازهای دینی فعال شده است و سعی دارد تا آسیب‌ها و شبهات را شناسایی کرده و به آنها پاسخ دهد.
وی با بیان اینکه شبهات در حوزه‌های مختلفی مطرح می‌شوند و به تبع پاسخ‌های آنها نیز با استفاده از دانش فلسفه، کلام، قرآن و حدیث، حقوق و تاریخ و… است، ادامه داد: در سطح فضای مجازی نیز این مرکز با راه‌اندازی سایت ویژه تلاش دارد تا تولیدات خود را به سمع و نظر مخاطبان برساند.
مهدوی با اشاره به اینکه این مرکز سعی دارد تا تولیدات خود را مبتنی بر نیازهای روز جامعه ارائه کند، افزود: از همین رو تولید نرم‌افزارهای تلفن همراه نیز در دستور کار مرکز قرار گرفته است که برخی از آنها هم‌اکنون عملیاتی شده است.
در نهایت باید گفت امروز نقش شبکه‌های اجتماعی و به ویژه تلگرام به عنوان پرکاربرترین نرم افزار پیام رسانه در ترویج عقاید منفی و ضددینی به طور جدی افزایش یافته است و پربی‌راه نیست که بگوییم در این شرایط برخی از کانال‌ها و گروه‌های تلگرام به مبلغان شیطان تبدیل شده‌اند. در این اثنا با دو رویکرد می‌توان در برابر این هجمه فرهنگی که از خارج از مرزها مدیریت می‌شود، مقابله کرد. در گام نخست سطح سواد رسانه جوانان و نوجوانان در این زمینه را افزایش داد و از سوی دیگر از ظرفیت‌های کارشناسان حوزه تبلیغ دین مانند حوزه علمیه قم بیشترین استفاده را برد و نسبت به شبهاتی که هر روزه در این شبکه‌ها ترویج می‌شود پاسخگویی منطقی و توام با دلیل ارائه شود.
=============
گزارش از سمیه رضایی
