شوراهای محلی شهر و روستا از جمله نهادهای انقلاب اسلامی است که برآمده از مبانی، اهداف و سیاست‌های کلی نظام اسلامی بنا نهاده شد و نخستین ردپای چنین نهادی قبل از انقلاب به قانون اساسی مشروطه باز‌می‌گردد.
در حقیقت با تشکیل شوراها، نوعی نظام عدم تمرکز شکل می‌گیرد که از این طریق مردم در تصمیم‌گیری‌ها و اداره امور خود نقش می‌آفرینند.
شورا، مجلس محلی مردم
شورا حلقه واسط بین حاکمیت و مردم است، در واقع شوراها باید با ایجاد فضای لازم، تعامل کافی بین دولت و ملت را در رتق و فتق امور جاری شهرها و روستاها بوجود آورند.
قانون اساسی جمهوری اسلامی، عدم تمرکز و اداره امور محلی با رعایت اصول حافظ وحدت ملی، تمامیت ارضی را ذیل مشارکت عمومی و تعامل ملی برای خود به رسمیت شناخته است.
ضعف‌ها و کاستی‌هایی که در بین شوراها وجود دارد، باید در مکانیسم انتخاب شوراها و یا در موارد دیگر پیگیری مورد پیگیری قرار گیرند. در هر صورت، باید پذیرفت که در روند ارائه خدمات شوراها در راستای اهداف شکل‌گیری آن نقصان و کمبودهایی وجود دارد.
شوراها به عنوان پارلمان شهری می‌توانند نقش موثری در توسعه متوازن و منطقی شهرها و روستاها داشته باشند که در حال حاضر اقدامات مطلوبی در این زمینه دیده نمی‌شود.
شورای روستا، مهندسی معکوس
شوراهای روستا باید در حفظ کاربری‌ها، اجرای طرح هادی روستاها و بحث مهاجرت معکوس از شهر به روستا و… را ظرفیت‌سنجی و از لحاظ اقتصادی مورد ارزیابی قرار دهند و در اجرای این طرح‌ها تلاش کنند.
اعضای شورا در روستاها، که خود مقیم روستا و از معتقدان به حفظ پایداری روستائیان در روستا هستند، باید در مهندسی معکوس، راه‌های بازگشت مهاجران به روستا را فراهم آورند. بدون تردید،
این اعضاء شایسته‌ترین افراد به دعوت از مهاجران به بازگشت هستند و در این زمینه باید بسترهای لازم و جاذبه‌های کافی را برای این بازگشت فراهم آورند.
شورا و شهردار، مکمل یا متعارض؟!
«شوراهای اسلامی شهر» و «شهرداری» به‌عنوان دو بازوی نظارتی و اجرایی نظام مدیریت شهری، نقش مؤثر و اساسی در روند اداره شهر ایفاء می‌کنند و با توجه به اینکه شوراهای اسلامی شهر کارآمدترین ابزار حکومت محلی برای مدیریت شهری و در راستای نهادینه شدن مشارکت مردم در تصمیم‌گیری‌های محلی هستند، توسعه نقش آنها در امور مدیریت شهری و شهرداری، ضرورت غیرقابل انکار است.
آنچه که از عمر ۱۴ساله شوراها به ما می‌گوید، وجود عدم هماهنگی بین شورا و شهردار در اغلب موارد است. شهرداران می‌گویند وقتی اساس انتخاب آنها به شوراها سپرده شده، شهرداران نیز چاره‌ای ندارند برای پیشبرد امور و حفظ خود، اغلب تلاش کنند نظرات اعضای شورا را تامین کنند، چرا که در صورت نارضایی نیمی از اعضا، شهردار در معرض استیضاح و برکناری قرار می‌گیرد، بدین جهت، شهرداران نیز چاره‌ای ندارند تا با تعامل بتوانند با حفظ آرامش و ثبات، به اجرای طرح‌ها و برنامه‌های خود بپردازند.
شورا، مدیریت واحد تجمیعی
مهدی ابراهیمی
رئیس سابق شورای شهر قائم‌شهر ضمن تبریک فرا رسیدن روز شورا و شهروند به همه شوراها در شهر و روستا، اظهار کرد: وظیفه اصلی شورا، درخواست مطالبات مردم و پیگیری به‌حق مشکلات آنها به عنوان حلقه واسط بین مردم و دولت است.
وی با اشاره به قانونی که برای شوراها تصویب شد، گفت: برای شوراها در حوزه مدیریت جمعی شهری اختیارات زیادی لحاظ شد، اما اختیارات قانونی شورا در جامعه که به عنوان استیفاگران حقوق مردم تلقی می‌شوند، مورد توجه و اعمال مسئولان دست‌اندرکار قرار نمی‌گیرد.
رئیس سابق شورای اسلامی شهر قائم‌شهر با بیان اینکه شوراها باید بتوانند در تجمیع مدیریت شهری مدیریت واحدی را انجام دهند تا بسیاری از موازی کاری‌هایی که در شهر انجام می‌شود، خسارت آن گریبان مردم را نگیرد، تصریح کرد: شوراها باید دقت کنند تا مردم تحمل خسارت موازی کاری‌های آنان را نپردازند و شوراها باید به شکل مجموعه مدون درآیند تا مردم شیرینی اجرا و حل مشکلات خود را بچشند.
وی افزود: بسیاری از قوانین تصویب شده در مجلس در راستای حقوق شوراها اجرا نمی‌شود، بنابراین شورا کارکرد واقعی خود را ندارد.
ابراهیمی با اشاره به اینکه هر چند شوراها هم با کم‌کاری‌هایشان و یا عدم اطلاعات، ممکن است برخی از مطالبات مردم را به سرانجام نرسانند، یادآور شد: می‌طلبد شوراها با آموزش‌های لازم و با آگاهی کامل بتوانند از حقوق مردم و توزیع عادلانه اعتبارات به نحو مطلوب دفاع کنند و در اجرای پروژه‌ها نظارت درست انجام دهند.
وی در ادامه افزود: اگر قانون به پارلمان محلی اقتداری ندهد که بتواند حرف‌های خود را به اجرا در آورد، بنابراین شورا از مسیر خود به بی‌راهه می‌رود.
ابراهیمی با اشاره به اینکه با حضور شوراها در دهیاری‌ها بسیاری از طرح‌های عمرانی اجرا می‌شود، تصریح کرد: شوراهای روستایی هم در تصویب و اجرای طرح‌های عمرانی از طریق شهرستان و استان می‌تواند نقش سازنده داشته باشد.
رئیس سابق شورای اسلامی شهر قائم‌شهر یادآور شد: شوراها باید از مردم در اجرای طرح‌ها و بالابردن انگیزه آنها برای حضور هرچه فعال‌تر در اجرای طرح‌ها بویژه در روستاها استفاده کنند.
وی تأکید کرد: اگر شوراها در روستاها نقش نظارتی، پیگیری و حلقه واسط بین مردم و دولت را به درستی انجام دهند، بسیاری از مشکلات موجود حل می‌شود.
ابراهیمی خاطرنشان کرد: باتوجه به اینکه شوراها دغدغه‌های مردم را انتقال می‌دهند، لازم است تا مسئولان هم برای دغدغه‌های شوراها فرصت برای بررسی و پیگیری مطالبات آنان در شهرستان اختصاص دهند.
خلاصه کلام…
انتخابات کشور نمونه‌ی بارزی از مردم‌سالاری دینی در ایران است، شوراهای اسلامی شهر و روستا یکی از ارکان مهم در اداره‌ی شهرها و روستاها توسط خود مردم محسوب می‌شوند. حال با توجه به قدرت قانونی اعضای شورا، مردم باید در انتخاب افرادی اصلح دقت نمایند تا بتوانند شهر و روستای خود را آباد کنند.
اعضای شورای شهر و روستا باید به انتقادها و پیشنهادهای مردم توجه جدی کرده و در قبال این سوال‌ها، خود را پاسخگو بدانند و بعنوان چشم‌وگوش مردم معرفی، شایستگی‌های متناسب با اعتماد مردم را برای خود ایجاد و از آن محافظت کنند، تا بتوانند با وجدانی آرام به‌عنوان وکیل مردم به صندلی شورا تکیه دهند و شهرها و روستاهای خود را آباد کنند.
