بعد از شروع عملیاتی شدن برجام از روز یکشنبه و در پی آن موضوع برداشته شدن تحریم های بین المللی از روی ایران، بحث های فراوانی در مورد اینکه آیا بازار ایران با سرمایه گذاری های خارجی و تکنولوژی های جدید مواجه خواهد بود و اینکه این شرایط چه تاثیری در آینده کشور و اقتصاد آن خواهد داشت، در گرفت که نظرات متفاوتی نیز در این میان مطرح شده. اما بدون شک شاید یکی از حوزه هایی که اهمیت بسیاری در نزد افکار عمومی دارد حوزه تکنولوژی و فناوری یا IT و همچنین ICT و آینده آن در ایران است. وقتی هم که پای تکنولوژی و IT در میان باشد، شرکت هایی مانند مایکروسافت و اپل جزو اولین گزینه های روی میز خواهند بود.

طبعا در مورد تحریم ها و اینکه چه شرکت هایی و از چه نقاطی از جهان با ایران همکاری خواهند داشت، نمی‌توان از حالا نظری قطعی داشت، اما امیدهای بسیاری حداقل در بین مشتریان و کاربران تکنولوژی در ایران وجود دارد که شرکت های بزرگ این حوزه بعد از تحریم بتوانند با ایران آزادانه به تجارت بپردازند و محصولات و خدمات آنها در ایران، با سهولت بیشتر ارائه و پشتیبانی شود.

در همین یکسال اخیر هم خبرهایی مبنی بر راه اندازی فروشگاه های مایکروسافت و اپل در تهران به گوش رسید اما موضوع برجام بحث حضور جدی این شرکت ها در ایران را تقویت کرده است. ولی با این حال خبرهایی به گوش میرسد از اینکه مشکلاتی پیش پای این شرکت ها برای ورود به ایران ایجاد شده است.

 

بر این اساس که یکی از وب سایت‌های خبری دیروز گزارش داده است که لابی صهیونیست‌ها در آمریکا به واسطه وزیر خزانه داری ایالات متحده «جک لو» جلوی ورود اولین محموله اپل به ایران را با تهدید ضمنی این شرکت گرفته‌اند. آنگونه که این وب سایت نقل میکند به‌اپل گفته شده: “آن‌ها نمی‌توانند پس از تحریم در ایران فروشگاه باز کنند و اگر ثابت شود که کاربر ایرانی پس از خرید آی پد از این وسیله به‌عنوان نقل‌وانتقال دیتای تروریستی استفاده کند؛ اپل با جریمه سنگینی روبرو خواهد شد و به همین دلیل مدیران اپل از تصمیم خود برای باز کردن فروشگاه و ارسال محموله آی پد به ایران خودداری کردند”

این خبر کمی تعجب برانگیز است و چند سوال اساسی را در ذهن ایجاد می‌کند. اینکه آیا واقعا اپل یا مایکروسافت به این دلیل از ورود به بازار ایران سر باز میزنند؟ و اگر اینگونه است، دلیل آن چه میتواند باشد؟ این سوال به چند علت مطرح میشود اما قبل از ذکر دلایل بگذارید نگاهی به سابقه چند ساله اخبار، برای ورود شرکت اپل به ایران داشته باشیم.

اپل چه زمانی می‌خواست به ایران بیاید؟

در تاریخ ۲۹ اکتبر سال ۲۰۱۴ یعنی حدود یکسال و چند ماه قبل، وال استریت ژورنال گزارش داد که اپل مذاکراتی را برای فروش آیفون در ایران آغاز کرده است. این نشریه به نقل از منابع مطلع اعلام کرد که اپل با توزیع کنندگان ایرانی برای ورود احتمالی به بازار ایران، بعد از آنکه تحریم های غرب «به حد کافی» تسهیل شد، ارتباط بر قرار کرده است:

 

تنها چند هفته قبل از آن یعنی در ۱۳ اکتبر همان سال مجله «فوربس» در مطلب تحلیلی به دلایل مهم اپل برای ورود به بازار ایران پرداخته بود. این مجله در مطلب خود به گزارشاتی در مورد علاقه اپل برای فروش محصولات در بازار ایران اشاره کرده بود و به نقل از تیم کوک به جمله ای قابل تامل اشاره کرده بود: جاده عدالت آجر به آجر سنگ فرش شده و به نظر میرسد که اپل می‌خواهد از آن جاده برای دویدن مستقیم به سمت ایران استفاده کند:

 

اما فقط این دو گزارش نبود. در ماه می همان سال – آبان ماه ۹۳ – گزارشاتی منتشر شده بود که شاره میکرد اپل اولین فروشنده و نماینده رسمی خود در ایران را معرفی کرده است. شرکتی که گفته می‌شد فروشنده رسمی محصولات اپل در ایران است، در مهر ماه نشست افتتاحیه خود را برگزار کرده بود و تا مدتی به عنوان فروشنده رسمی اپل شناخته شد.

اما چرا فقط تا مدتی؟ به این دلیل که طولی نکشید تا مقامات رسمی و غیر رسمی اعلام کنند که اپل در ایران فروشگاه رسمی ندارد. حتی در همان زمان یکی از وب سایت های خبری از «آلن هلی» مدیر ارشد بخش ارتباطات اپل در خاورمیانه، اروپا و آفریقای این شرکت ( مستقر در دفتر لندن ) نقل کرد که گفته است: ما هیچ نوع ارتباطی با شرکت‌های ایرانی  نداریم.

اما همه اینها منجر به آن شده بود که بالاخره سر و صدای ورود اپل – و البته شرکت های دیگر – به بازار ایران بلند شود. تا جایی که مجددا در دسامبر ۲۰۱۵ وال استریت گزارش داد که شرکت های اپل و اچ پی مشتاقانه منتظر گشودن بازارهای ایران هستند.

همین مسائل کما بیش در مورد شرکت مایکروسافت هم مطرح بوده است تا جایی که همین چند ماه قبل اخباری در مورد راه اندازی فروشگاه رسمی مایکروسافت در تهران به گوش رسید.

یک واقع بینی سطحی!

واقعیت آن است که شرکت هایی مانند اپل و مایکروسافت، اگر خود بخواهند هم نمی‌توانند چشمانشان را بر روی بازار کشوری مانند ایران با جمعیتی ۸۰ میلیون نفری ببندند. رقابت های شدید در بین شرکت های بزرگ تکنولوژی – که اخیرا غول های چینی هم به جرگه آنها پیوسته اند – با گشایش بازارهایی مانند این می‌تواند جان تازه ای بگیرد و این مورد تنها در حوزه تکنولوژی هم نیست. اقتصاد دنیا که هنوز از تبعات رکود اخیر متاثر است، بازاری مانند بازار ایران را به این سادگی ها از دست نمی‌دهد و به سادگی می‌توان دلیل حضور مشتاقانه هیئت های تجاری مختلف در تهران را فهمید.

برای شرکتی مانند مایکروسافت که به تازگی محصولات جدید خود به ویژه در حوزه سیستم عامل، موبایل و واقعیت افزوده سودای سیطره دارد و سری سرفیس این شرکت به سرعت در حال تبدیل شدن به پادشاه بازار تبلت های هیبریدی است، برای اپل که ۶۲٫۴ درصد از درآمد سالیانه ۲۳۱ میلیارد دلاری خود در ۲۰۱۵ را مدیون آیفون است و رقابت سختی هم با گوگل و هم با مایکروسافت دارد، و برای هر شرکت تکنولوژی دیگری، برای هر استارت آپ کوچک و بزرگی ایران در این شرایط یک بازار تر و تازه، تشنه و بسیار پر درآمد است و از دست دادن چنین فرصت هایی میتواند به معنی عقب افتادگی اساسی برای هر شرکتی باشد.

در نتیجه بسیار بعید به نظر می‌رسد که لابی صهیونیستی بتواند به سادگی این شرکت ها را متقاعد کند که از یک چنین بازاری چشم پوشی کنند، در حالی که سایر رقبا سهم خود را از این بازار به چنگ می آورند. این همه در حالی است که حدود دو سال قبل شرکت اپل گزارش داده بود که در پی تصمیم دولت آمریکا برای برداشتن محدودیت صادرات به ایران، این شرکت دیگر منعی برای فروش دستگاه های Mac و iOS به مشتریانی که قصد دارند این محصولات را به ایران آورده یا بفرستند، ندارد. در این مورد مستقیما به دستور و تصمیم وزارت خزانه داری آمریکا نیز اشاره شده بود.

 

قطعا لابی صهیونیستی در ایالات متحده قوی است و کارشکنی‌های خود را برای ممانعت از ورود تکنولوژی و به ویژه سرمایه و اساسا «رونق» به ایران صورت می‌دهد. اما آیا اینقدر قوی است که شرکتی مانند اپل را که بنا به گزارش‌ها اگر در حکم یک کشور بود، ۲۷ امین اقتصاد برتر دنیا می‌شد، با ریسکی بزرگ مواجه کند؟

یک واقع بینی عمیق!

نکته دیگر این است که هم اکنون نیز محصولات این شرکت‌ها و بسیاری از شرکت های دیگر که نمایندگی رسمی هم در ایران ندارند، به فروش می‌رود و امروز تعداد آیفون و آیپد به دست‌ها در ایران به شکلی محسوس در حال افزایش است. پس اگر این تروریست‌های عشق اپل در ایران (!) تا قبل از این هم از دستگاه‌های این شرکت برای هماهنگی و انجام عملیات تروریستی استفاده کرده باشند، یا بعد از این استفاده کنند، متوجه مسئولیت بین المللی هستند!

در نتیجه این که اپل از ترس نقل و انتقال دیتای تروریستی توسط کاربران ایرانی ورود محموله خود به ایران را متوقف کرده باشد، چندان منطقی به نظر نمی‌رسد. ضمن این که وب سایت خبری که این خبر را درج کرده منبع خبر – داخلی یا خارجی – را هم مشخص نکرده و در منابع خارجی نیز اخباری در این مورد در دسترس نیست.

در نتیجه همه اینها می‌توان دو نتیجه گرفت. یا اینکه این خبر یک خبر غیر رسمی یا حاشیه و در حد پروپاگاندای مخالفان «رونق» در ایران که البته صهیونیست ها بخش مهمی از آنها هستند، بوده است و شایع شده است یا آنکه واقعا اپل و مایکروسافت دست بر قضا می‌خواهند به بخت خود لگد بزنند! البته نتیجه دوم را نمی‌توان چندان جدی گرفت.

 

هنوز مشخص نیست که اپل و مایکروسافت و سایر شرکت های دیگر قصد ورود رسمی به بازار ایران را دارند و اگر دارند در چه زمانی است و واکنش‌ها به این مسئله چه خواهد بود. اما صرف نظر از این موضوع به خوبی می‌توان حدس زد همانگونه که مجله فوربس گفته، دلایل مهمی برای هر کدام از این شرکت به بازار ایران وجود دارد. دلایلی که منجر می‌شود به این نتیجه برسیم که لابی صهیونیسم در معادلات قدرت در جهان مدرن چندان هم صاحب نفوذ نیست، مخصوصا وقتی پای غول های بزرگ در میان باشد.