امیر هامونی در گفت‌وگویی در مورد سوالات و ابهاماتی که تعدادی از سهامداران بازار پایه با ثبت مطلب «قانون جدید بازار پایه را تعلیق و ابتدا در یک یا دو نماد آزمایش کنید» در «فارس من»، ارائه کردند، توضیحاتی ارائه کرد و تاکید کرد: هدف از اجرای دستورالعمل جدید قانون بازار پایه، کمک به افزایش شفافیت مالی و حاکمیت شرکتی و بهبود شرایط سهامداری شرکتها است.
به گفته هامونی، قوانین بازار پایه به موجب بندی از قانون برنامه پنجم توسعه در ماده ۹۹ قانون برنامه پنجم که بعداً در ماده ۳۶ احکام دائمی قانون برنامه‌های توسعه کشور نیز تکرار شد، تهیه شده است.
وی گفت: ما قبل از این قانون، برای پذیرش شرکتهای سهامی عام در تابلوهای اصلیفرابورس و بورس استانداردهایی داریم که درخواست این شرکتها به هیأت پذیرش ارائه می‌شود و در آنجا اگر طبق مقررات شرایط شرکت محرز شود، پذیرش می‌شوند و اگر شرایط وجود نداشته باشد، شرکتها پذیرش نخواهند شد.
به گفته هامونی، قانون بازار پایه وقتی تصویب شد، سهام همه شرکت‌هایی که سهامی عام بوده و در بورس و فرابورس حضور ندارند و یا از فرابورس و بورس اخراج شده‌اند، طبق این قانون محلی برای معامله سهام این شرکتها به نام بازار پایه ایجاد شود.
وی گفت: قبل از تشکیل بازار پایه، شرکتهای اخراجی و یا شرکت‌هایی که در بورس وفرابورس اصلا حضور پیدا نکرده‌اند، سهام آنها به صورت غیررسمی و در جمع‌های محدود به صورت توافقی معامله می‌شد، اما طبق قانون جدید بازار پایه باید همه سهام شرکتهای سهامی عام که در بورس و یا فرابورس حضور ندارند، در یک تابلویی به نام بازار پایه درج شوند. بنابر این ما برای اینکه بعضی از شرکتها را در بازار پایه حضور داشته باشند، اختیاری نداریم و قانون به فرابورس حکم کرده است به صرف اینکه یک شرکت سهامی عام باشد، باید در تابلوی بازار پایه بیایند و فهرست شوند.
* دو دلیل مهم برای حضور شرکتها در بازار پایه
به گفته مدیرعامل فرابورس ایران حضور شرکتها در بازار پایه به دو دلیل مهم برقراری حاکمیت شرکتی و همچنین افزایش شفافیت عملکرد این شرکتها که باید استانداردهای شفاف‌سازی در آنها بیشتر شود.
وی گفت: شرکتهای بازار پایه معمولاً از استاندارد لازم برای شفافیت مالی کمتری برخوردارند، اطلاعات به موقع نمی‌دهند و استانداردهای حسابداری را به صورت کامل رعایت نمی‌کنند و ما همیشه شاهد اصلاح قانون برای این شرکتها هستیم که در یک دوره گذار این شرکتها در بازار پایه و تابلوهای مختلف آن حضور پیدا کنند و وقتی شرایط استاندارد شفافیت مالی را پیدا کردند، می‌توانند به بازار اصلی بورس یا فرابورس حضور پیدا کنند.
هامونی در مورد حضور شرکتها در بازار فرابورس گفت: مهمترین دستاورد حضور این شرکتها تحقق شفافیت، حاکمیت شرکتی و بهبود بازار برای آنها است زیرا در بازار پایه نیز برخی شرکتها خوب و ارزنده هستند و برخی از شرکتها نیز بد و دارای ارزش کمتر هستند که با حضور در بازار پایه همه این شرکتهای سهامی عام به یک روش قیمت‌گذاری می‌شوند. سهام برخی از آنها ارزنده می‌شود و برخی دیگر نیز کمتر ارزش پیدا می‌کند که این طبیعی است.
وی این را هم گفت: قبلاً چالشی وجود داشت که برخی گروه‌ها در فضای مجازی و تلگرام در حوزه معاملات، تشکیل می‌شد که اقدام به انتشار سیگنال‌ها و کمپین‌های غیرواقعی می‌کردند به عنوان نمونه تحریم عرضه‌های اولیه و سهامداران تحت تأثیر آنها از خرید عرضه‌ها اولیه خودداری می‌کردند و بعداً همین افرادی که سیگنال می‌دادند و مدیران این گروه‌های تلگرامی بودند، از رفتار هیجانی سهامداران سوء استفاده می‌کردند و خودشان سهام ارزنده در عرضه‌های اولیه را خریداری می‌کردند، اما امروز عرضه‌های اولیه به روش ثبت سفارش خرید یا بوک‌بیلدینگ است که جلوی رفتارهای هیجانی و سوء استفاده از هیجانات مردم را توسط عده‌ای سودجو بگیرند.
وی گفت: به هر حال برخی افراد که منافع شخصی و سودجویانه دارند امروز منافع آنها با قوانین جدید بازار پایه تحت شعاع قرار گرفته و نکات محدودکننده و منفی که در هر قانونی وجود دارد را بزرگ‌نمایی می‌کنند و در عوض نکات مثبت قانون را نمی‌گویند، در حالی که نکات مثبت خوبی در قانون جدید بازار پایه از جمله حضور صندوق‌های بازارگردانی وجود دارد که برای اولین بار مجوز می‌گیرند تا وارد بازار پایه شوند.
به گفته مدیرعامل فرابورس ایران حضور صندوق‌های بازارگردانی در بازار پایه باعث می‌شود، قیمت‌گذاری سهام به صورت حرفه‌ای انجام شود، همچنین دامنه نوسان‌های یک، ۲ و ۳ درصدی که در تابلوهای قرمز، نارنجی و زرد در نظر گرفته شده و اکنون به دغدغه برخی از سهامداران تبدیل شده است این دامنه‌های نوسان ثابت نیست و دامنه پویا و دینامیک است و برای اولین بار در کشور اجرا می‌شود که طبق استانداردهای جهانی است، مثل دامنه نوسان بورس که ۵ درصد است و بیشتر از ۵ درصد امکان نوسان در یک روز وجود ندارد. البته اگر در یک سهام معامله به گره معاملاتی بخورد، امکان افزایش دامنه نوسان به صورت پویا و دینامیک وجود دارد، اما در حال حاضر دامنه نوسان یک و ۲ و ۳ درصد به صورت روزانه و حداکثر تا ۹ درصد به صورت هفتگی در بازار پایه وجود دارد، اما می‌شود به خاطر پویا و دینامیک بودن دامنه نوسان حتی نوسان ۹ درصدی هم که به صورت هفتگی است افزایش داد و این بستگی به تعداد صف خرید و فروش سهام بازار پایه دارد.
به گفته هامونی، امکان افزایش دامنه نوسان از ۵ درصد هم وجود دارد، همچنین نمادهایبازارگردان و دامنه نوسان ۵ درصد مانند تابلوی اول و دوم فرابورس وجود دارد.
هامونی همچنین در مورد مظنه قیمت رقبا نیز گفت: در دستورالعمل سابق این مسئله وجود داشت، اما فعلاً فرابورس از این اختیار قانونی خود مبنی بر مخفی کردن مظنه قیمت رقبا استفاده نمی‌کند چون الان می‌خواهیم مقررات جدید بازار پایه اجرا شود بنابر این فعلاً همه مظنه‌های خرید و فروش حتی مظنه‌های رقبا قابل رؤیت است و حداقل تا ۶ ماه آینده بحث مخفی بودن مظنه‌های قیمت خرید و فروش رقبا اجرایی نمی‌شود و کما کان اینمظنه‌ها برای همه ذی‌نفعان بازار قابل دیدن است.
مدیرعامل فرابورس ایران گفت: در فضای فعلی بازار پایه برخی نمادها سه روز در هفته قابلیت معامله دارند اما در فضای جدید بازار پایه هر روز معامله می‌شوند و هر هفته روزهای دوشنبه حراج معاملات انجام می‌گیرد و همچنین با توجه به پویا بودن مقررات امکان تکرار حراج‌های دوشنبه با توجه به شرایط بازار برای هر صنعت و یا کل بازار هم در روزهای دیگر وجود دارد.
* حضور نمایندگان سهامداران در جلسات قانون بازار پایه
هامونی همچنین در مورد گلایه برخی کاربران «فارس‌من» که گفته بودند، نمایندگان سهامداران در هنگام تدوین قوانین بازار پایه حضور ندارند، گفت: در کارگروه‌ها و جلسات با نمایندگان کانون نهادهای سرمایه گذاری و کانون کارگزاران، پیشکسوتان و خبرگان بازار سرمایه و سهامداران بزرگ بازار پایه و کسانی که سهامدار بیشترین ارزش بازار بودند، در جلسات حضور داشتند و در این جلسات رئیس سازمان بورس و معاونان وی و اعضای هیأت مدیره سازمان بورس نظرات آنها را شنیدند.
هامونی همچنین گفت: فعلاً بحث پنهان بودن مظنه‌های قیمت اجرا نمی‌شود، همچنین یکی دیگر از اختیارات فرابورس این بود که برای کسانی که در بازار پایه می‌خواهند معامله کنند آزمون برگزار کنیم تا افراد کم‌تجربه و دارای سواد مالی پایین نیایند اما از این اختیار قانونی هم استفاده نکردیم و فعلاً برگزاری آزمون ملغی شده است و برای اجرا شدن بهتر ازسایر اختیارات قانونی هم در شرایط فعلی استفاده نمی‌کنیم تا بازار پایه به صورت اصولی شکل گیرد و در جلسات متعدد پیشنهادهای نمایندگان سهامداران اخذ شده و برخی از ضوابط نیز بر اساس همان پیشنهادها تصمیم‌گیری شده است.
مدیرعامل فرابورس ایران در مورد مرجع تصمیم‌گیری دستورالعمل جدید بازار پایه گفت: دستورالعمل در کانون نهادهای سرمایه‌گذاری و کانون کارگزاران که نظرات خود را پیشنهاد کردند و بعد از جمع‌بندی این نظرات در هیأت مدیره فرابورس ایران و اخذ نظرات نهادهای مالی و چکش‌کاری این نظرات در مجموع دستورالعمل پیشنهادی به هیأت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار ارائه شد و در کمیته تدوین مقررات در هیأت مدیره سازمان بورس به تصویب رسید و به فرابورس ابلاغ شد و هم اکنون دستورالعمل جدید ابلاغ قوانین بازار پایه به فرابورس ابلاغ شده است.
وی همچنین در مورد اینکه برخی سهامداران گفته بودند، چرا قوانین جدید بازار پایه را برای همه شرکتهای یکباره اجرا می‌کنید، گفت: بحث تدریجی بودن مطرح شد و اگر قرار بود، این تدریجی بودن مثلا از تابلوی قرمز شروع شود ممکن بود، مدیران شرکتهای این تابلوها اعتراض کنند، چرا از ما شروع کردید، اما تدریجی بودن را این گونه شروع کردیم که همه شرکتهای حاضر در بازار پایه در تابلوهای مختلف قرار گیرند و اختیارات فرابورس که طبق قانون داده شده است و مقررات آن به تدریج در مورد همه شرکتهای بازار پایه اجرا شود.
* ارزش شرکتهای بازار پایه ۶۰ تا ۷۰ هزار میلیارد تومان
وی با بیان اینکه در حال حاضر ۱۸۲ شرکت در بازار پایه حضور دارند گفت: از ۱۳ شهریور سال جاری همه این ۱۸۲ نماد متوقف می‌شوند و از ۲۵ شهریور امسال همه این نمادها در تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز فرابورس تقسیم‌بندی می‌شوند و علت اینکه این زمان انتخاب شد به خاطر اینکه تنظیم سامانه معاملات در مورد این ۱۸۲ شرکت و این ۱۸۲ نماد اجرا شود و ارزش این شرکتهای بازار پایه بین ۶۰ تا ۷۰ هزار میلیارد تومان ارزش بازاری است.
به گفته هامونی، باید همکاران من در سامانه مدیریت فناوری بورس تنظیمات فنی و طبق دستورالعمل جدید در مورد ۱۸۲ نماد بازار پایه انجام دهند و از این ۱۲ روزی که نمادهای بازار پایه متوقف هستند ۶ روز تعطیلات رسمی از جمله تاسوعا و عاشورا است که فرصت مناسبی است تا کارهای فنی این نمادها انجام شود.
هامونی در مورد اینکه آیا حجم معاملات با توقف یکباره نمادهای بازار پایه کاهش می‌یابد،گفت: من پیش‌بینی نمی‌کنم حجم معاملات کم شود زیرا بازار راه خودش را ادامه می‌دهد و بحث سودآوری، تولید و فروش شرکتها و اشتغال آنها تحت تأثیر قوانین جدید بازار پایه قرار نمی‌گیرد و شرکتها به کار خود ادامه می‌دهند و البته معلوم است شرکت‌هایی که سهام آنها ارزنده باشند، افزایش قیمت پیدا می‌کنند و آنهایی که سهام‌شان نمی‌ارزد با افت قیمت در بازار مواجه می‌شوند، اما سایر معاملات سایر شرکتها که در بازار حضور دارند کماکان به راه خود ادامه می‌یابند.
* از ۳۸۰ نماد در فرابورس، فقط ۱۸۲ نماد در بازار پایه قرار دارند
به گفته وی، در حال حاضر ۳۸۰ نماد معاملاتی در فرابورس وجود دارند که حدود ۱۸۰ نماد در بازار پایه و ۲۰۰ نماد در بازارهای اول و دوم فرابورس حضور دارند همچنین حدود ۷۰ تا ۸۰ نماد در تابلوی ابزارهای نوین مالی فرابورس حضور دارند که معاملات آنها کماکان و به صورت طبیعی ادامه دارد.
به گزارش فارس، موضوع دستورالعمل قوانین جدید بازار پایه و ابهامات و سوالات سهامداران که در سامانه «فارس من» درج شده، علاوه بر این که از مسئولان مربوطه پرسیده شده، از کارشناسان نیز پرسیده و نظر کارشناسان هم اعلام خواهد شد.
