درحالی که تمام شرکت‌های معتبر خودروسازی در جهان تلاش می‌کنند برای رقابت با سایر شرکت‌ها، آپشن‌های جدیدی را به محصولات جدید خود اضافه کنند، مدتی است که خودروسازان داخلی ما در تولیدات برخی خودروها آپشن‌های موجود را نیز به بهانه‌های مختلف حذف می‌کنند. با این‌حال به‌دلیل نبود رقابت سالم در بازار تولید، صدای مصرف‌کننده به جایی نمی‌رسد.
خریداران خودرو هر روز با شوک جدیدی روبه‌رو می‌شوند، یک روز بحث گران شدن خودرو مطرح می‌شود و بار دیگر اتمام سهمیه پیش‌فروش خودرو پیش از باز شدن سایت ثبت‌نامی. این روزها هم موضوع حذف برخی آپشن‌های خودرو دغدغه خریداران شده است.
در روزهای اخیر پیش‌فروش خودرو دنا پلاس در حالی آغاز شد که براساس اعلام وب‌سایت ایران‌خودرو، آپشن‌های آن کمتر شده‌اند و از این پس به جای رینگ آلیاژی آلومینیومی، رینگ فولادی و قالپاق خواهد داشت. چند روز پس از آن شایع شد که سانروف نیز از لیست امکانات دنا پلاس خط خورده و حالا در فاکتورهای این خودرو دیگر خبری از رینگ اسپورت و سانروف نیست. کروز کنترل نیز از امکانات مهم دنا پلاس بود اما اکنون از این خودرو حذف شده است. به نظر می‌رسد اگر ایران‌خودرو با همین فرمان پیش رود و آپشن‌های این خودرو را هر روز کمتر کند، دیگر هیچ تفاوتی میان دنا و دنا پلاس وجود نخواهد داشت و تولیدکننده همان دنای قدیمی را با قیمت دنا پلاس جدید و با نام جدید به مشتری ارائه خواهد کرد.
حذف آپشن‌ها محدود به محصولات ایرانی نیست
بسیاری معتقدند که این شیوه ارائه محصول خودروسازان فقط در ایران اتفاق می‌افتد و به نوعی غش در معامله است و باید به آن رسیدگی حقوقی و قانونی شود؛ اما آقای فرید زاوه، کارشناس صنعت خودرو نظر دیگری دارد. او به «صبح‌نو» می‌گوید: تفاوت آپشن خودرو محدود به ایران نیست. کسانی که قبلاً به صورت عمده از کشورهای خارجی خرید انبوه خودرو کرده باشند، می‌دانند که گاهی تولیدکننده به هر دلیلی امکان تحویل خودرو با تمام مشخصاتی که قبلاً عنوان کرده را ندارد. او در پاسخ به این سؤال که تولیدکننده این کسری آپشن را چطور جبران می‌کند، می‌گوید: خودروساز به عنوان پیش‌درآمد این تغییر آپشن‌ها را اعلام می‌کند تا مشتری تصمیم بگیرد که کالا را دریافت کند یا نه. البته گاهی هم اعلام نمی‌کند و قیمت نهایی خودرو را کمتر از قیمت اعلام‌شده تحویل مشتری می‌دهد.
این واردکننده خودرو توضیح می‌دهد: البته این رفتار خوبی نیست. این اتفاق چندین‌بار برای من به‌عنوان واردکننده خودروی خارجی افتاده است. مثلاً ۵۰ خودرو تحویل گرفته‌ام که برخی از آپشن‌های آن با آپشن‌های اولیه متفاوت بود و مبلغ کمی هم به همین دلیل ارجاع دادند اما زمانی که خودرو را در بازار فروش ایران عرضه کردیم، ضرر بیشتری شامل حال ما شد. به گفته زاوه این اتفاق زمانی می‌افتد که محدودیت‌هایی در زمینه تأمین قطعات به وجود می‌آید و چون شرکت نمی‌خواهد تعهداتش به مدت طولانی عقب بیفتد با اعمال تغییراتی محصول را به مشتری تحویل می‌دهد.
این کارشناس صنعت خودرو ادامه می‌دهد: درهر صورت این تغییر آپشن‌ها باعث می‌شود تا مشتری شاکی شده و اعتماد مشتری کم شود اما در شرایط خاص، گزینه گریزناپذیری است. در ایران هم در عرضه جدید، خودرو دنا پلاس با این تغییر آپشن روبه‌رو بوده که به نظر می‌رسد به دلیل مشکلات اقتصادی موجود بوده است. خودرو سازان به‌دلیل تورم اکنون حتی قادر نیستند تا خودروهای پیش‌فروش‌شده را به موقع تحویل دهند. متاسفانه نوسانات ارز و تورم در ایران بهانه‌ای به دست خودروسازان داده تا هربار از کیفیت خودرو و آپشن‌های آن‌ها بکاهند. روزی نوسان ارز را بهانه می‌کنند و روز دیگر تغییر در قیمت مواد اولیه را دلیلی بر کم‌فروشی یا گران‌فروشی‌شان عنوان می‌کنند و در نهایت زمانی هم به‌دلیل تحریم‌ها، آپشن‌هایی را از خودرو حذف می‌کنند. در زمان‌هایی هم که دیگر آپشنی برای حذف وجود ندارد یا تحریمی جدی در مورد قطعه‌ای نیست، بدون آگاهی مشتری، قطعه‌های بی‌کیفیت را جایگزین قطعه‌های اصیل می‌کنند.
تاریخچه حذف آپشن از خودروهای ایرانی
هرچند که خودروسازان شرایط فعلی اقتصادی کشور را دلیل حذف آپشن‌ها می‌دانند اما این نخستین باری نیست که آپشن‌های خودروی ایرانی به بهانه‌ای حذف می‌شود. نخستین بار زه ضربه‌گیر پراید بود که از آپشن‌های تولید سایپا حذف شد و پس از آن، ایران‌خودرو نیز این شیوه کم‌فروشی را در دستور خود قرار داد. آن‌ها ابتدا ترمز دیسکی عقب را از پژو پارس LX حذف کردند که نه‌تنها یک آپشن لوکس و لاکچری نبود بلکه به‌طور مستقیم با ایمنی و جان مسافران در ارتباط بود. بعدها خریداران خودروهای داخلی به این کم‌فروشی‌ها و حذف‌ها عادت کردند؛ یک روز ضبط صوت و رینگ اسپورت و سیستم سخنگوی عیب‌یاب حذف شد و روز دیگر اقلام قدیمی و بی‌کارکردی مانند ضبط صوت‌های کاستی روی خودروهای جدید نصب شد و به خریداران این‌گونه تحمیل شد که اگر هر آپشنی علاوه بر موتور اصلی و چهارچرخ و بدنه بخواهند باید هزینه‌ای جدا برای آن‌ها پرداخت کنند.
از دنا پلاس چه باقی مانده؟
دنا پلاس که محصول شرکت ایران‌خودروست، در ابتدا با دو تیپ معرفی شد؛ اولی با چهار کیسه هوا و دومی با دو کیسه هوا اما پس از مدت کوتاهی خودرو تیپ اول با چهار کیسه هوا را از لیست فروش خود خارج کرد. این نخستین تغییر در عرضه این محصول پرخریدار بود و در ماه‌های اخیر پس از حذف ایربگ‌های جانبی و سانروف، اکنون جاعینکی، رهیاب ماهواره‌ای و آنتن کوسه‌ای از این خودرو حذف شده است. حالا سانروف نیز از دنا پلاس توربو حذف شده است و دنا پلاسی که قرار بود به مراتب پیشرفته‌تر از دنای قبلی باشد و با سدان چینی رقابت کند، دوباره تبدیل به همان دنای قدیمی و ساده تبدیل می‌شود.
کارشناسان این تغییرات را به‌دلیل افزایش هزینه‌های تولید ناشی از نوسانات ارزی و تحریم‌های خودروسازی می‌دانند و پیش‌بینی می‌کنند که سایر خودروها نیز به سمت ساده‌سازی و حذف آپشن‌ها روی آورند به‌طوری که ترمز دیسکی پژو ۲۰۶ تیپ ۵ و رینگ آلومینیومی پژو پارس، دنا و دانگ فنگ H30 کراس نیز در ماه‌های اخیر حذف شده‌اند.
اینکه فقط دو شرکت خودروسازی در ایران فعال است و عرصه رقابتی وجود ندارد و این موضوع که حمایت از حقوق مصرف‌کننده در فرهنگ اقتصادی کشور هنوز به درستی تبیین نشده، باعث می‌شود تا روز به روز شاهد افت کیفیت برخی محصولات داخلی باشیم و این موضوع اگر چه در ظاهر به نفع تولیدکننده و زیان مصرف‌کننده است؛ اما در نهایت به زیان تولید ملی و پیشرفت صنعت ملی خواهد بود و همچنین به حذف از میدان رقابت جهانی منجر می‌شود.
