یکی از مظاهر این رشد و توسعه در بانکداری الکترونیک را می‌توان در افزایش فزاینده صدور کارت‌های بانکی مشاهده کرد.

آنچنان که اخبار و گزارش‌های موجود در رسانه‌ها نشان می‌دهد، هم‌اکنون به‌صورت میانگین برای هر ایرانی، ۵ کارت بانکی صادر شده که این میزان کثیر از کارت‌های بانکی مؤید عمق استقبال به این کارت‌ها و فناوری مذکور به شمار می‌رود.

به موازات رشد و افزایش تعداد کارت‌های بانکی، کارت خوان‌های مستقر در فروشگاه‌ها و واحد‌های صنفی افزایش یافته است.

در این میان، استفاده از خدمات بانکداری از طریق اینترنت و با افزایش تلفن‌های همراه هوشمند و نرم افزار‌های تعریف و طراحی شده مربوطه، به‌صورت قابل توجهی فراگیر شده و مجموعه موارد اشاره شده حاکی از روند رو به رشدی است که به تبع با معایب و مزایای خاص به خود همراه است.

بدون تردید استقبال از کارت‌های بانکی بی دلیل نیست و این امر، مرهون مزایا و محاسن استفاه از این کارت‌ها است.

یکی از این مزایا به افزایش ضریب ایمنی در حفظ و حراست از پول نقد معطوف می‌شود، به واقع میلیون‌ها تومان پول با کمترین دردسر توسط کارت‌های بانکی جابه‌جا می‌شوند، امری که در دهه‌های نه چندان دور گذشته جابه‌جایی این مقدار از پول، به‌صورت فیزیکی امری بسیار دشوار بود که می‌توانست با مخاطرات خاص به خود همراه شود.

فارغ از مخاطرات امنیتی حمل و نقل فیزیکی پول، سهولت جابه‌جایی پول از دیگر محاسنی است که به واسطه استفاده و به‌کارگیری از کارت‌های بانکی و توسعه بانکداری الکترونیک میسر شده است.

البته به موازات ارتقای ضریب ایمنی در حفظ و حراست از پول نقد به واسطه استفاده از کارت‌های بانکی، شیوه‌های کلاهبرداری و سرقت‌ها با تغییرات و تحولاتی عجیب روبه‌رو شده و به تعبیر دیگر باید به این واقعیت اذعان کرد که اقدامات مجرمانه به موازات پیشرفت‌های علمی و توسعه فناوری‌ها با تغییرات خاص به خود همراه شده است.

تأکید و توصیه بر رعایت نکات ایمنی و هک شدن گوشی تلفن همراه و رمزگشایی از کارت‌های بانکی (عموما در مورد کارت‌هایی که از رمز دوم برخوردار هستند) از نمونه مواردی است که دارندگان کارت‌های بانکی را تهدید می‌کند که البته در صورت رعایت موارد ایمنی و دقت نظر در توصیه‌ها و تذکرات پلیس فتا، می‌توان از بروز آن پیشگیری کرد.

فارغ از مزایای، محاسن و معایب شخصی استفاده از کارت‌های بانکی، این فناوری باعث تحمیل برخی خسارات به بانک‌های کشور شده است که در ذیل این گزارش به آن پرداخته خواهد شد.

آن‌گونه که آمار‌های شرکت الکترونیکی پرداخت پول (شاپرک) می‌گوید، نزدیک به ۲۷ درصد از تراکنش‌هایی که به واسطه کارتخوان‌ها انجام شده، کمتر از ۵۰ هزار ریال بوده است در صورتی که بانک‌ها از بابت هر کدام از این تراکنش‌ها که عدد و رقم آن در آذرماه امسال بیش از ۴۴۰ میلیون و ۵۷۲ هزار برآورد شده، معادل ۷۰۰ ریال، کارمزد پرداخت کرده است.

این عدد و رقم برای تراکنش‌های بین ۵ تا ۲۵ هزار تومان حدود ۳۸ درصد از کل تراکنشات بانکی در مقطع زمانی اشاره شده را به خود اختصاص داده که این میزان بیش از ۶۳۱ میلیون و ۴۱۸ هزار تراکنش تخمین زده می‌شود.

به واقع با این اوصاف بیش از یک میلیارد تراکنش بانکی در شبکه شاپرک به‌صورت آنلاین عملیاتی شده در حالیکه ارزش ریالی هر یک ار این تراکنش‌ها، کمتر از ۲۵ هزار تومان بوده است.

از دیگر سو، بنابر اخبار و گزارش‌های موجود، نزدیک به ۹۰ درصد از تراکنشات کل کارت‌ها و دستگاه‌های کارتخوان مربوطه، کمتر از ۵۰۰ هزار تومان برآورد می‌شود که طبعا با در نظر گرفتن کارمزد اشاره شده، عدد و رقم قابل توجهی به نظام پولی و بانکی کشور تحمیل می‌شود و همین کارمزد‌ها و رقم پایین اکثریت تراکنش‌ها (از حیث ارزش ریالی) است که هزینه تمام شده پول در نظام پولی و بانکی کشور را بالا برده است.

آنچنان که مطالعات انجام شده نشان می‌دهد بانک‌های پذیرنده و صادرکننده، سالانه رقمی بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان بابت این تراکنش‌ها هزینه می‌کنند و البته معادل همین رقم صرف آنلاین نگه داشتن پرداخت‌ها و پایداری شبکه می‌شود.

از دیگر سو، بانک‌ها از بابت اجاره هر یک از دستگاه‌های کارتخوان که تعداد آن به بیش از ۷ میلیون دستگاه برآورد می‌شود هزینه‌هایی را صرف می‌کنند که با اضافه کردن کاغذ‌های رولی که در این دستگاه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد (که تهیه و تأمین آن از طریق واردات و با خروج ارز از کشور انجام می‌پذیرد)، بیش از پیش به هزینه‌های جانبیِ تحمیلیِ این دستگاه‌ها به بانک‌ها پی خواهیم برد.

سید رضا حسینی، یکی از فعالان عرصه فروش و توزیع مواد غذایی و اقلام شوینده در استان البرز در گفت‌وگو با خبرنگار گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، در خصوص علت تمایل و گرایش برخی از صنوف به استفاده از دستگاه‌های کارتخوان اظهار کرد: ضریب استفاده از کارت‌های بانکی به میزانی رشد یافته که دیگر نمی‌توان در استفاد از دستگاه‌های کارتخوان از عبارت برخی صنوف استفاده کرد.

وی افزود: فقدان برخورداری از چنین دستگاه‌هایی، یک پوئن منفی برای صنوفی به شمار می‌رود که به هر دلیلی فاقد این تجهیزات هستند.

حسینی گفت: یکی از محاسن استفاده از این دستگاه‌ها برای صنوف، معطوف به این امر می‌شود که مشکل پول خُرد با به‌کارگیری و بهره گیری از این تجهیزات حل شده است.

وی افزود: متاسفانه نظام پولی و بانکی کشور به میزان کافی پول خرد در جامعه تزریق نکرده که گواه صدق این ادعا به روشنی در کمبود پول خُرد در بازار مشهود است.

این فعال در حوزه فروش و عرضه مواد غذایی و مواد شوینده اظهار کرد: یکی دیگر از محاسن استفاده از دستگاه‌های کارتخوان به این امر معطوف می‌شود که از حیث امنیتی، احتمال سرقت دخل فروشگاه‌ها را به میزان قابل توجهی کاهش داده و حداقل اینکه در صورت بروز سرقت، ضرر و خسارت کمتری متوجه فعالان صنفی خواهد شد.

حسینی گفت: مزیت این امر برای صنوفی که بعضا در مناطق دور افتاده فعال هستند و یا به فراخور شرایط کاری که دارند تا دیروقت و یا پاسی از شب مشغول به فعالیت هستند بیشتر قابل احساس خواهد بود.

کامران ندری، کارشناس اقتصادی و عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع) در گفت‌وگو با رسانه‌ها در تشریح محاسن و معایب استفاده از کارت‌های بانکی اظهار کرد: استفاده از کارت‌های بانکی باعث تسهیل امور معاملاتی و اقتصادی شده و به واقع با بهره گیری از این کارت‌ها از ضریب مراجعه حضوری به بانک‌ها کاسته شده، زیرا از طریق خدمات الکترونیکی بسیاری از اموری که در گذشته الزاما با مراجعه مستقیم و حضوری به شعب بانکی انجام می‌پذیرفت، عملیاتی و اجرایی می‌شود.

وی افزود: استقبال قابل توجه مردم به استفاده از این کارت‌ها، مؤید محاسن و مزایای متعدد استفاده از این فناوری است و به واقع این موضوع توانسته پاسخگوی بسیاری از معاملات و امور اقتصادی مردم باشد.

مدیر گروه بانکداری اسلامی پژوهشکده پولی و بانکی در پایان گفت: به زعم بنده یکی از ایرادات اساسی این کارت‌ها معطوف به این امر می‌شود که امکان استفاده از آن در خارج از کشور وجود ندارد و به واقع در صورت وصل بودن به مستر کارت یا ویزا کارت امکان حصول این امر و استفاده از کارت‌های بانکی در خارج از کشور نیز فراهم می‌شود که البته تحریم‌های اقتصادی بویژه بانکی یکی از علل اصلی عدم تحقق چنین امری به شمار می‌رود.