برخی افراد گاهی اوقات احساس بدبختی، تنهایی، خستگی و ناراحتی میکنند که معمولا این احساسات بیش از یک یا ۲ هفته دوام نمی‌آورد؛ گاهی اوقات دلیل خاصی برای این احساسات وجود دارد و فرد دچار غم و اندوه می‌شود که این مساله به مشکلی جدی در زندگی تبدیل می شود و روند زندگی را مختل می‌کند که نیاز به پیگیری، مشاوره روانشناسی و درمان دارد.
بیشتر افراد در این دوره از احساس رخوت زیادی شکایت دارند به طوری که دوش گرفتن ساده، مرتب کردن خانه، حتی خارج شدن از رختخواب گاهی سخت‌ترین کار برای فرد در دوره افسردگی است؛ افراد در دوره افسردگی در این تله گرفتار می‌شوند که باید زمان بگذرد تا انرژی از دست رفته باز یابد و به زندگی عادی بپردازند ومدتی با این سبک زندگی سرکنند، در حالی‌که این کنار آمدن دقیقا حرکت کردن در مسیر افسردگی است.
علت افسردگی چیست؟
فرهاد فدایی روانپزشک در گفت‌وگویی در خصوص علت افسردگی و راه های درمان آن اظهار کرد: زمانی که از افسردگی صحبت می‌کنیم در واقع راجع به یک مفهوم واحد حرف نمی‌زنیم؛ افسردگی به وضعیت‌های متفاوتی اشاره دارد، برای نمونه ممکن است یک رویداد طبیعی در برابر یک رویداد نا خوشایند باشد که فرد را دچار افسردگی می‌کند.
وی در خصوص اینکه افراد ممکن است در دوران افسردگی با دشواری و ناکامی روبرو شوند، بیان کرد: این افراد ممکن است به وضعیت ناخوشایندی دست پیدا کنند که گاهی اوقات از آن به افسردگی یاد می‌شود و مسئله‌ای طبیعی است؛ گاهی اوقات می‌فهمیم که فرد چرا احساس افسردگی می‌کند اما شدت و زمان این افسردگی بیش از آن چیزی است که از آن انتظار داریم.
فدایی ادامه داد: زمانی که مادر با ازدواج دختر مواجه می‌شود ممکن است تا حدی احساس افسردگی کند چرا که از دخترش جدا شده و آن را کمتر می‌بیند اما اگر این وضعیت برای روزها ادامه پیدا کند و مرتبا این مادر احساس دلتنگی، ناراحتی، بی خوابی و بی اشتهایی می‌کند، آن وقت می‌توان گفت در گذشته این خانم مشکلی بوده که این جدایی آن را تشدید کرده است.
چه زمانی با بیماری افسردگی مواجه می‌شویم؟
این روانشناس با بیان اینکه گاهی اوقات فرد در نهایت خوبی، سلامت و رفاه از نظر جسمی و از نظر معنوی ناگهان احساس می‌کند زندگی ارزش ادامه دادن را ندارد، عنوان کرد: مدام با خود می گوید این زندگی به درد نمی‌خورد و ارزش جنگیدن ندارد؛ هیچ چیز او را خوشحال نمی‌کند، بی خواب و بی اشتها می‌شود، خودش را آدم بی ارزشی می‌داند؛ در اینجا با بیماری واقعی افسردگی مواجه می‌شویم.
وی ادامه داد: اینجاست که تغییری در وضعیت بیوشیمیایی بدن به وجود آمده که هورمون‌های عصبی را تغییر داده است؛ این زمان نیاز به تصحیح و تعادل دارد و حتما باید به پزشک مراجعه کرد و تحت درمان قرار گرفت.
خانواده‌ها نقش موثری در درمان افسردگی دارند
فدایی اظهار کرد: حمایت اطرافیان برای این افراد تاثیر بسزایی دارد؛ دانش آموزی که نمره پایینی گرفته است، بدیهی است که اگر مادر با او احساس همدردی کند و به او امیدواری دهد که «من هم با تو همکاری می‌کنم درست را بهتر خواهی خواند و نمره بیشتری خواهی گرفت» “این کودک مشکلش هم حل خواهد شد.
این روانشناس ادامه داد: افسردگی‌هایی که دلیلش را می‌توانیم حس کنیم اغلب شدت و زمان زیادی دارد؛ در این مواقع معمولا نیاز به روان درمانی است، باید به دنبال علت چنین واکنشی باشیم، برای نمونه آن مادری که به دنبال ازدواج دختر و جدایی از او افسرده شده در دوران کودکی متحمل جدایی از مادر بوده است و زمانی که مجدد از فرد مورد علاقه خود جدا می‌شود خاطرات دوران کودکی زنده شده و به همان شدت او را رنج می‌دهد.
باید به دنبال ریشه افسردگی باشیم
وی با اشاره به اینکه در روان درمانی پیدا کردن ریشه‌های افسردگی خیلی مهم است، اظهار کرد: افسردگی‌هایی که ما نمی‌توانیم بفهمیم فرد چرا به آن مبتلا شده است «افسردگیهای درون‌زا» می نامند؛ درمان‌های دارویی و حتی در مواقع شدید درمان با تشنج هم ممکن است ضرورت پیدا کند.
فدایی عنوان کرد: گاهی اوقات فرد افسرده اصلا غذا نمی‌خورد، نمی‌تواند بخوابد و حتی فکر خودکشی هم دارد، همه این موارد با درمان رفع می‌شود؛ در مورد افسردگی گرچه اسمش خوشایند نیست اما خوشبختانه درمان او منجر به نتایج بسیار عالی می‌شود، ۸۰ درصد بیماران افسرده با درمان مناسب بهبود پیدا میکنند بقیه افراد هم تا حدود زیادی نتیجه می‌گیرند .
این روانشناس با اشاره به اینکه افسردگی امر شایعی است که در زندگی هر فردی شاید اتفاق بیافتد، گفت: افسردگی‌هایی که بر اثر رویدادهای ناخوشایند زندگی رخ دهد نزدیک به ۵۰ درصد مردم آن را تجربه کرده‌اند؛ اینکه هر فردی در زندگی خود با مشکلاتی رو به رو شود امری است عادی و باید توان پذیرفتن مشکلات را داشته باشیم.
افسردگیهای واکنشی چیست؟
وی در خصوص افسردگیهای واکنشی مطرح کرد: این افسردگی عبارت است از عکس‌العمل نسبت به یک رویداد ناخوشایند زندگی که حمایت اطرافیان و خانواده در درمان این افراد بسیار مفید است؛ در افسردگیهای ناشی از عوامل تربیتی و پرورشی دوران کودکی، روان درمانی ضرورت پیدا می‌کند، ۶ درصد مردم جامعه دچار افسردگی محتاج به درمان هستند، افسردگی‌هایی که اگر درمان نشود بر کارکرد فرد در روابطش با دیگران و بر احساس بهبودی و رضایت از زندگی او تاثیر می‌گذارند؛ تمام این موارد نیاز به شناخت و درمان دارند.
فدایی با تاکید بر اینکه افسردگی‌ها با خلق فرد افسرده مشخص می‌شود، گفت: فرد از چیز دیگری لذت نمی‌برد، فکر آشفته‌ای دارد گاهی اوقات می‌گوید که چیزی در ذهنم نیست که بیان کنم، نسبت به خود، محیط اطراف و آینده دید منفی دارد؛ بیخواب و بی‌اشتها می شود که البته این موارد ممکن است در جوانان بر عکس باشد.
میزان افسردگی در خانم‌ها نسبت به آقایان ۲ برابر است
این روانشناس ادامه داد: گاهی اوقات فرد افسرده نسبت به مرگ اشتغال فکری پیدا می‌کند و به فکر خود کشی هم می‌افتد که نیاز به مراجعه به پزشک و درمان قطعی دارد؛ میزان افسردگی در خانم‌ها نسبت به آقایان ۲ برابر است، عوامل ژنتیک و شرایط محیطی هم در ایجاد افسردگی نقش اساسی دارند.
وی با بیان اینکه خانم‌ها بیشتر مسائل زندگی را درون خود می‌ریزند، مطرح کرد: برخلاف خانم که مسائل را بروز نمی‌دهند، آقایان برون‌ریزی بیشتری دارند، یعنی وقتی با ناکامی و دشواری روبرو می‌شوند ممکن است دست به پرخاشگری بزنند؛ در حالی که خانم‌ها در برابر ناکامی‌ها گریه میکنند و به خودشان آن ناکامی را نسبت می‌دهند.
فدایی با اشاره به اینکه گاهی اوقات با افسردگی های دوره‌ای روبرو هستیم، اظهار کرد: افسردگی‌هایی هستند که به طور مقطعی در فرد نمایان می‌شود؛ افسردگیهای فصلی هم داریم و معمولا دیده شده است که در فصول سرد سال که نور خورشید کمتر تابش دارد، ممکن است افسردگی شیوع بیشتری داشته باشد.
فصل بهار اوج شروع افسردگی است
این روانشناس تصریح کرد: به طور کلی بر خلاف انتظار،گمان می‌کنیم افسردگی در فصل پاییز بیشتر است اما در فصل بهار اوج افسردگی را داریم شاید به دلیل این است که فرد در مقابل زندگی و شادی محیط و مردم درون افسرده خود را بیشتر احساس می‌کند و احتمالا عوامل بیوشیمیایی هم در این مورد موثر است.
علامت‌های افسردگی را بیشتر بشناسیم
وی در خصوص علامت‌های افسردگی گفت: از مهمترین علامت‌های افسردگی، در خلق و خوی افراد است، یعنی فرد احساس غم و اندوه می‌کند و قابل توجیه با مسائل بیرون هم نیست؛ نشانه دوم عبارت است از امور لذت بخش که از آن لذت نمی‌برد و آن چیزی که قبلا برایش ارزش داشت مثلا دیدن دوستان، سفر و زیارت دیگر برای او لطفی ندارد همچنین علاقه به انجام آن کارها ندارد.
فدایی با اشاره به اینکه اگر افسردگی درمان نشود کیفیت زندگی فرد و اطرافیان پایین می‌آید، عنوان کرد: گاهی اوقات فرد بر اثر افسردگی با فکر خودکشی هم روبرو می‌شود اما بعد از درمان علائم افسردگی کم می‌شود یا بهبود می‌یابد؛ اگر استرس‌های فرد شدید و مداوم باشد در آن صورت منجر به افسردگی می‌شود، گاهی اوقات عوامل جسمی و بیولوژیک نیز در افسردگی موثر است.
بیماری‌های درونی در ایجاد افسردگی موثر است
این روانشناس با بیان اینکه کم کاری تیروئید باعث ایجاد افسردگی می‌شود، گفت: اشکال در غدد فوق کلیه یا بعضی از مواد دارویی و شیمیایی افسردگی در فرد ایجاد می‌کند؛ برخی از داروهایی که برای زخم معده تجویز شده باعث افسردگی می‌شود یا حتی داروهای کاهش فشار خون هم در ایجاد افسردگی موثر است.
وی با تاکید بر اینکه غده‌های مغزی هم می‌تواند سبب ایجاد افسردگی شود، عنوان کرد: اگر غده مغزی در ناحیه پیشانی سمت چپ وجود داشته باشد، می تواند از علامت‌های افسردگی باشد که فقط پزشک می‌تواند آن را تشخیص دهد؛ افسردگی می‌تواند ارثی باشد که میزان آن در برخی خانواده‌ها بالا است، این دسته از بیماران می‌توانند به درمان امیدوار باشند.
فدایی در خصوص افسردگی پس از زایمان، اظهار کرد: ممکن است فرد پیش از زایمان و در دوران بارداری به افسردگی دچار شود؛ مادر در اینجا رنج زیادی می‌برد،گاهی اوقات محدودیت‌هایی از نظر درمانی در او به وجود می‌آید اما خوشبختانه روی جنین تاثیر نمی‌گذارد و باید نظر پزشک را در مورد نحوه درمان بداند.
این روانشناس ادامه داد: افسردگی‌هایی که جنبه درون‌زا دارند به افسردگیهای عمده خوانده میَ‌شوند، ۶ درصد مردم مبتلا به این افسردگی هستند و عدم تعادلی در هورمون‌های عصبی خود دارند که درمان دارویی لازم است؛ مراکزی در مغز وجود دارد برای کنترل احساسات و عواطف هر وقت این مراکز فعال شود احساس افسردگی، شادی، ترس، استرس و اضطراب ممکن است در فرد به وجود بیاید.
وی با اشاره به اینکه عوامل بیرونی بر روی مرکز مغز تاثیر می‌گذارد، تصریح کرد: این افراد معمولا نشانه‌های هیجانی دارند؛ گاهی اوقات این مراکز درون مغز هم ممکن است خود به خود روی فرد اثر بگذارند و احساس ترس و افسردگی کند.
فدایی در خصوص بیماران صرع، گفت: در برخی از افراد مبتلا به بیماری صرع ممکن است عواطف و احساسات را در همان لحظه حس کند؛در بیماری صرع جریان‌های الکتریکی ناگهانی در نقاط خاصی از مغز تخلیه میَ‌َشوند، بر حسب اینکه چه ناحیه‌ای باشد مثلا ناگهان به شدت می‌ترسد یا احساس وجد و شعف می‌کند.
ارتباط با دیگران از عوامل مهم کاهش افسردگی است
این روانشناس با بیان اینکه حرف زدن در حل کردن مسائل و مشکلات فرد افسرده تاثیر گذار است، عنوان کرد: فرد اگر نشانه‌ای از بیماری افسردگی دارد با دیگران در میان بگذارد؛ خیلی از اوقات نمی‌دانند حالت‌‌هایی که دارند جنبه بیماری دارد اما اگر با دوست و اطرافیان خود صحبت کنند آنان به او تذکر می‌دهند که نشانه‌های افسردگی در آنان نمایان است، بنابراین وقتی می‌گویند بیا با هم صحبت کنیم یعنی راجع به نشانه‌های بیماری صحبت کنیم.
افراد تنها بیشتر در معرض خطر افسردگی هستند
وی با تاکید بر اینکه افرادی که مجرد زندگی میکنند دو برابر بیشتر از افراد دیگر در معرض خطر افسردگی هستند، تصریح کرد: زندگی خانوادگی تاثیر مثبتی در کاهش بیماری افسردگی دارد؛ هر چیزی که به ما نشاط، امید، صبر و شکیبایی دهد می‌تواند در کاهش افسردگی موثر باشد.
فدایی با اشاره به اینکه ایمان دینی در کاهش افسردگی موثر است، گفت: اعتقاد قلبی نسبت به خداوند و توکل به او یکی از عوامل مهمی است که می‌تواند سبب احساس رضایت در فرد و کاهش افسردگی در او شود؛ کودکان و نوجوانان هم افسرده می‌شوند اما گاهی نشانه‌های افسردگی در آنان با بزرگسالان متفاوت است.
این روانشناس ادامه داد: ممکن است کودکان افسردگی را با نافرمانبردار‌ی، پرخاشگری و بی توجهی به درس نشان دهند؛ در این قبیل موارد پدر، مادر، مربیان و آموزگاران باید دقت کنند که هر کودکی پرخاشگری می‌کند به عنوان یک شاگرد بد نگیرند؛ او نیاز به توجه بیشتری دارد و شاید افسرده شده باشد که باید به کمک کرد و اصلا نباید به او بی توجهی کرد.
وی با تاکید بر اینکه افسردگی در سالمندان ممکن است با نشانه‌های جسمی خود را نشان دهد، یاد آور شد: فرد از دردهای مرتب، مکرر و مبهم شکایت می‌کند که علت جسمی در آنان پیدا نمی‌شود؛ اما زمانی که زندگی این فرد را بررسی می‌کنیم می‌بینیم که به علت بی توجهی و عدم رسیدگی نسل بعدی خود احساس غم و غصه دارد.
آیا افسردگی را می‌توان درمان قطعی کرد؟
علی اصغر اصغری نژاد فرید روانشناس در گفت و گویی در خصوص علت افسردگی اظهار کرد: افسردگی به مفهوم عام به معنی حس بدی است که اغلب افراد آن را تجربه میکنند؛ می‌توان چهار مفهوم کلی از آن تعریف کرد که نیاز به بررسی دارد.
این روانشناس با اشاره به اینکه افسردگی یک واکنش طبیعی در افراد است، اظهار کرد: این واکنش ممکن است در هر شخصی پیش آید و باعث شود زمان‌هایی حالمان خوب نباشد، خلقمان تنگ باشد، دست و دلمان به کار نرود و قدرت انجام هیچ کاری را نداشته باشیم؛ این یک حالت طبیعی است که برای هر کسی پیش می‌آید و حالتی گذرا دارد.
وی با تاکید بر اینکه افسردگی گاهی در یک شرایط خاص بروز می‌کند، تصریح کرد: زمانی که فرد عزیزی را از دست می‌دهد دچار سوگ و داغدیدگی می‌شود که معمولا بین ۳ تا ۶ ماه این دوره طول می‌کشدکه فرد ترجیح می‌دهد تنها،گوشه‌گیر و منزوی باشد.
اصغری نژاد گفت: فرد ممکن است بر اثر استرس به افسردگی دچار شود؛ مفهوم دیگر به عنوان یک بیماری و اختلال است که علائم آن شامل بی‌حوصلگی، کج خلقی، تحریک‌پذیری، زودرنجی، اختلال خواب و کاهش وزن است، بدبینی نسبت به خود و دیگران دارد و مدام به خود می‌گوید «من موجود بی ارزش و بی کفایتی هستم»، «تمام فعالیت‌هایی که انجام دادم فعالیت بی خودی بوده» و به دنبال این افکار فعالیت‌های او مختل می‌شود.
این روانشناس ادامه داد: افسردگی معمولا انسان‌ها را درگیر می‌کند؛ ۶۵ درصد افرادی که خود کشی میکنند بیماران افسرده هستند، در افسردگی فرد به خودش احساس بدی دارد آرزوی مرگ می‌کند و ممکن است به خودش آسیب بزند.
افسردگیهای فصلی در چه افرادی نمایان می‌شود
وی در خصوص افسردگیهای فصلی گفت: در کشورهایی که فصل سرد در آنجا طولانی و آفتاب کمی تابش دارد، در پایان فصل و تا اوایل فصل بهار آن افسردگی خودش را نشان می‌دهد؛ با توجه به آمار خودکشی‌ها، افراد در فصل سرد سال بیشتر خودکشی میکنند.
این روانشناس با اشاره به اینکه افراد باید درمان هر اختلالی را بپذیرند، اظهار کرد: باید پذیرفت این مشکل در فرد بوجود آمده است و باید آن را زیر نظر پزشک درمان کرد؛ خانم‌ها بیشتر مستعد ابتلا به افسردگی هستند و در صورتی که نشانه های این بیماری را در خود دیدند باید به پزشک مراجعه کنند.
اصغری نژاد ادامه داد: اگر فردی کارهایی که از صبح تا شب انجام می‌دهد یادداشت کند و کارهایی که برایش لذت بخش تر است در اولویت قرار دهد می تواند در روند درمان بیماری بسیار موثر باشد؛ ورزش کردن، مطالعه و مصاحبت در درمان افسردگی تأثیر گذار است.
از لحظه لحظه زندگی باید لذت ببرید تا دچار افسردگی نشوید
وی تشریح کرد: زمانی که با فردی بی حوصله صحبت می‌کنیم حال و هوای خودمان هم بی حوصله می‌شود؛ لذا باید در تمام طول روز تلاش کنیم کارهایی که برایمان خوشایند است انجام دهیم و از کارهایی که دوست‌داشتنی نیست، پرهیز داشته باشیم.
این روانشناس با اشاره به اینکه صحبت کردن در درمان افسردگی اهمیت دارد، گفت: تمام موجودات با هم ارتباط دارند اما ارتباطی که حیوانات با هم دارند با انسان‌ها متفاوت است؛ حیوانات ارتباط کلامی با یکدیگر ندارند اما انسان‌ها می توانند با هم ارتباط کلامی داشته باشند و با صحبت کردن به آرامش برسند.
با صحبت کردن ذهن خود را سروسامان دهید
اصغری نژاد یادآور شد: زمانی که فردی صحبت می‌کند ذهنش مرتب می‌شود؛ باید زمانی که آن فرد صحبت می‌کند با دل و جان به آن گوش دهیم، گوش شنوا داشته باشیم و همچنین شنونده خوبی برای دیگران باشیم.
