طی یک ماه گذشته ترامپ با برگزاری یک نشست خبری اعلام کرد که از برجام خارج شده و بیشتر از این کشورش نمی تواند به تعهدات خود در قبال ایران پایبند باشد هرچند که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، آمریکا هیچ گاه به تعهدات خود در برجام پایبند نبود.
اگرچه کشورهای اروپایی اعلام کرده‌اند که از تداوم برجام در هر صورت دفاع خواهند کرد اما در سایه تحریم‌های آمریکا شرکت‌های بین‌المللی هیچ تضمینی برای ادامه همکاری یا آغاز همکاری برای ایران نخواهند داشت و به نظر می رسد مقامات اقتصادی برنامه ریزی اقتصادی کشور را بدون برجام انجام دهند.
سال ۹۲ و بعد از انتخاب حسن روحانی به عنوان رئیس جمهور، یکی از وعده های روحانی به نتیجه رسیدن مذاکرات هسته ای و گشایش های اقتصادی در کشور بود؛ در شرایطی که کشور وضعیت تحریمی سختی را بعد از ۴ سال پشت سر گذاشته بود، مذاکرات هسته‌ای به عنوان راهکاری برای خروج از تورم اعلام شد.
۲ سال انتظار برای برجام و رکود بازار
دولت در ۲ سال ابتدایی توانست با فشار زیاد تورم را مهار کند و حتی اعلام شد که تورم تک رقمی شده است اما این مهار تورم به دنبال افزایش رکود در اقتصاد کشور بود؛ بازار به انتظار به نتیجه رسیدن برجام به رکودی عمیق منجر شد که در نهایت نتیجه این رکود تعطیلی کارخانه ها و بنگاه های تولیدی زیادی بود.
در این سال ها هر اتفاقی که برای اقتصاد کشور افتاد خارج از برجام بود؛ انتظار برای رسیدن به مذاکرات هسته ای نه تنها نتوانست بازار را نجات دهد بلکه اقتصاد ایران را که دیگر به تحریم ها عادت کرده بود وارد مرحله جدیدی کرد؛ انتظار برای به نتیجه رسیدن مذاکرت در نهایت اقتصاد را به رکودی بی سابقه فرو برد.
در شرایطی که اقتصاد مقاومتی به عنوان تنها راه برون رفت کشور از مشکلات اقتصادی عنوان می شد، گره زدن مشکلات اقتصادی به برجام نه تنها مشکلات اقتصادی را حل نکرد بلکه اجرای سیاست های اقتصاد مقاومتی را به حاشیه راند.
برجام و عواید نسیه آن به ایران
بعد از به نتیجه رسیدن برجام در تیرماه سال ۹۴ و اجرایی شدن آن در بهمن همان سال گفته می شد که فشار های اقتصادی بر ایران به پایان رسیده و فرصتی برای بازگشت اقتصاد ایران فراهم شده است اما این خیال خوش زمان زیادی دوام نداشت.
ادامه روند تحریم های آمریکا در زمینه مبادلات تجاری با ایران، شرکت های بین المللی را نگران تجارت با ایران کرد؛ اگرچه برخی از شرکت های خارجی نفتی و ساخت و ساز و همچنین تولید کنندگان خودرو و هواپیما نظیر پژو سیتروئن و ایرباس قراردادهایی با ایران به امضا رسانده اند، اما این قراردادها آنگونه که پیش از برجام انتظار می رفت نبود.
شرکت های اروپایی و تیم های اقتصادی زیادی از کشورهای مختلف به ایران رهسپار شده تا بازار جدیدی برای محصولات خود پیدا کنند اما همه منتظر نتایج انتخابات پیش روی آمریکا بودند که با روی کار آمدن ترامپ این شرکت ها دیگر پایشان را به ایران هم نگذاشتند.
هرچند تحریم ها علیه ایران از زمان اوباما آغاز شده بود اما ترامپ آب پاکی را روی دست ایران ریخت و اعلام کرد که امکان ندارد برجام را با ایران ادامه دهد؛ کشورهای اروپایی هم برای نگاه داشتن ایران در برجام اعلام کردند که بدون آمریکا هم می توانند برجام را ادامه دهند.
اقتصاد ایران باز هم منهای برجام شد
بعد از این اتفاق بود که شرکت های اروپایی که قصد سرمایه گذاری در ایران را داشتند، یکی بعد از دیگری پای خود را از از کشور و عقد قرارداد با ایران عقب کشیدند تا مهر تاییدی بر سخنان کارشناسان اقتصادی باشد که اعلام می کردند برجام نمی تواند برای ایران آینده اقتصادی به همراه بیاورد.
حقیقت این است که کارشناسان اقتصادی در کشور از ابتدا اعلام کردند که سرنوشت اقتصاد کشور را نباید به برجام گره زد. برجام از ابتدا نمی‌توانست اختلافات بین ایران و آمریکا را حل کند و این اختلافات هم تنها بر سر مسائل موشکی کشور ما نیست.
اکنون دیگر قاطعانه می توان گفت که اقتصاد کشور در شرایط فعلی منهای برجام و تنها با وجود پیاده سازی سیاست های اقتصاد مقاومتی می تواند مسیر درستی را بپیماید و از پس مشکلات تحریمی برآید.
