چهارشنبه سوری یکی از جشن‌های ایرانی است که در شب آخرین چهارشنبه سال (سه‌شنبه شب) برگزار می‌شود. مراسم سنتی مربوط به این آئین کهن ایرانی، از دیرباز در فرهنگ سنتی مردمان ایران جاری و مورد توجه مردم بوده است.
«چهارشنبه‌سوری» از دو واژه چهارشنبه که نام یکی از روزهای هفته‌است و سوری که به معنی سرخ است گرفته شده‌است و بر طبق آیین باستان معمولاً در سه‌شنبه شب مردم آتش روشن می‌کنند و از روی آن می‌پرند و در زمان پریدن زمزمه می کنند: «زردی من از تو، سرخی تو از من». منابع و متون کهن ایرانی این جمله را مبین مراسمی برای تطهیر مذهبی و ایجاد نشاط و سلامت معرفی کرده اند.
این در حالی است که این روزها چهارشنبه سوری به فستیوالی جدید تبدیل شده و خواب از چشمان پدران و مادران ایرانی، مسئولان تامین امنیت و دستگاه‌های امدادی زدوده است و این آئین کهن ایرانی به تهدید روزهای پایانی سال تبدیل شده است.
جامعه ما فاقد تعاریف و مکانیزم‌های موثر در حوزه هیجانات نسل نوجوان و جوان است
در این بین کوروش محمدی، رئیس انجمن آسیب‌شناسی اجتماعی ایران که معتقد است بسیاری از رفتارهای صادره از سوی نوجوانان و جوانان در چهارشنبه سوری نتیجه ناآگاهی آنان از نوع رفتار انتخابی و حتی از آئین چهارشنبه سوری است به خبرنگار مهر می‌گوید: جامعه ما متاسفانه فاقد تعاریف و مکانیزم‌های موثر در حوزه هیجانات نسل نوجوان و جوان خویش است و می‌توان گفت بطور عمده اتفاقات چهارشنبه سوری ناشی از هیجاناتی است که در هیچ کجای این جامعه پاسخی برای آن یافت نشده است.
وی تصریح می‌کند: بر این اساس نسل جوان همواره بدنبال فرصتی است که هیجانات تلنبارشده خود را بصورت یک انرژی بی هدف تخلیه کند و ظاهرا چهارشنبه سوری این فرصت را در اختیار آنها قرار می‌دهد.
رئیس انجمن آسیب‌شناسی اجتماعی ایران در ادامه با اشاره به اینکه پارادوکس‌های قوی موجود در باور نسل جدید با نسل گذشته نیز می‌تواند یکی دیگر از دلایل تبدیل آئین باستانی چهارشنبه سوری به تهدیدی برای جوانان در دوران کنونی باشد، اظهار می‌کند: متولیان امر تعلیم و تربیت ما هرگز در راستای کم کردن یا حذف این پارادوکس‌ها تلاشی نکردند. پارادوکسی که نسل نوجوان ما در یک جامعه دینی و اسلامی بین آموزه‌های مذهبی و سنتی با آن روبروست حتما باید بطور ریشه‌ای حل شود که یک نوجوان تکلیف خود را با مراسم و آئین‌های سنتی و کهن ایرانی و آئین‌های مذهبی و دینی بداند و اصولا همواره این سوال بی پاسخ مانده که آیا مراسم سنتی و باستانی همچون چهارشنبه سوری که در متون و منابع قدیمی و در زندگی اجتماعی گذشتگان ایرانی بر آن تاکید شده همانند نوروز باستانی قابل درک است یا خیر.
وی می‌افزاید: به دلیل وجود این پارادوکس‌ها گاهی یک نسل از جامعه خود را در برابر ارزش‌های جامعه می‌بیند و حتی احساس قانون‌گریزی هم در این افراد شکل می‌گیرد.
فراموشی تاثیرات فرهنگ و توجه به اقدامات قهری
محمدی در ادامه با اشاره به اینکه عدم کارکردهای فرهنگی جامعه و تاکید مطلق بر برخورد انتظامی با قضیه چهارشنبه سوری نیز در اتفاقاتی که اخیراً در این مراسم رخ می‌دهد تاثیرگذار است، اضافه می‌کند: سال‌هاست که ما با موضوع چهارشنبه سوری با تهدید و هشدار و نهایتاً روش قهری برخورد می‌کنیم و جالب اینجاست که هرسال آمار تلفات و گرایش نسل جدید جامعه به سمت این رفتارهای هیجانی و خطرآفرین بیشتر می‌شود و ما همچنان بر روش ناکارآمد خود تاکید داریم.
وی با اشاره به اینکه رسانه‌ها در طول سال حتی یک برنامه در راستای معرفی اصولی و تبیین آئین‌هایی همچون چهارشنبه سوری به جامعه اختصاص نمی‌دهند، بیان می‌کند: نظام تعلیم و تربیت نیز در این زمینه وظیفه‌ای برای خویش قائل نیست اما به محض رسیدن به نیمه دوم اسفندماه همه رسانه‌ها و نهادهای انتظامی با توان بالا وارد میدان شده و صرفا با نمایش عوارض و خسارات و آسیب‌های جانی و مالی ناشی از این آئین سعی در نصیحت نسلی دارند که یکسال هیجانات تلنبار شده خود را برای تخلیه در این شب هیجانی تجمیع کرده است.
رئیس انجمن آسیب‌شناسی اجتماعی ایران با اشاره به اینکه نیروی انتظامی نیز با اعلام هشدارهای جدی و تهدید آنها را از هنجار شکنی بر حذر می دارد، ادامه می‌دهد: آیا تا کنون در زمینه مسایل فرهنگی پیرامون تعریف هنجار و ناهنجاری در جامعه روی این نسل کار کرده ایم. برای نسلی که چهارشنبه سوری را عین هنجار می‌داند دادن هشدار چه سودی در بر دارد؟!. آیا بهتر نیست پلیس بجای این هشدارها که سال‌هاست با زحمت فراوان برای نیروهای انتظامی و امدادی همراه است؛ تغییر رویکرد دهد و برای یکبار هم که شده بجای تقابل در کنار نسل نوجوان و جوان جامعه خویش بایستد و نقشی هدایتگر را ایفا کند؟!.
وی کار مستمر فرهنگی را لازمه کاهش آسیب‌های چهارشنبه سوری عنوان می‌کند و می‌گوید: در این راستا باید یادآور شویم که متولیان امر اعم از انتظامی، امدادی و فرهنگی باید اولا آئین چهارشنبه سوری را صرف نظر از تاریخچه و نقدهای وارد برآن صرفا به عنوان یک باور سنتی در جامعه بپذیرند و ثانیاً به جای برخورد قهری با این قضیه از تمام ظرفیت‌های فرهنگی جامعه برای هدایتگری و کاهش آسیب‌های آن استفاده کنند.
شهرداری مکانی خاص برای مراسم چهارشنبه سوری تعریف کند
محمدی تعیین محلی خاص برای برگزاری آئین چهارشنبه سوری توسط شهرداری را امری ضروری می‌خواند و اضافه می‌کند: در این زمینه باید اطلاع‌رسانی صورت گیرد تا همه کسانی که قصد برگزاری این آئین را دارند در آن محل‌ها حضور یابند و حتی می‌توان از ظرفیت هنرمندان متعهد کشور و رسانه ملی هم می‌توان برای تولید نشاط بیشتر و تعمیم آثار آن به کل جامعه بهره گرفت.
وی با اشاره به اینکه در این بین نیروی انتظامی نیز با تامین امنیت محل برگزاری آئین چهارشنبه سوری می‌تواند چهره مهربان خود را در این مراسم روشن‌تر کند، می‌افزاید: نیروهای امدادی و اورژانس و آتش نشانی مراقبت‌های احتمالی از بروز خطر را در محل‌های تعیین شده پوشش دهند و در کنار آن وعاظ و نیروهای فرهنگی جامعه هم اطلاع‌رسانی و آگاهسازی افراد را در دستور کار خویش داشته باشند.
رئیس انجمن آسیب‌شناسی اجتماعی ایران که معتقد است با اقدامات فرهنگسازی مردم نقش پلیس را برای تامین امنیت ایفا خواهند کرد، اضافه می‌کند: شاید پروسه فرهنگسازی چندسال طول بکشد اما قطعا از برخوردهای قهری و پلیسی نتایج بهتری برای جامعه به دنبال خواهد داشت چرا که در این سال‌ها همه دستگاه‌های فرهنگی از جمله آموزش و پرورش در این حوزه با قصور عمل کرده‌اند و همه رنج مصائب این مساله را بر گردن پلیس گذاشته‌ایم که این خود جفایی است در حق پلیس خدمتگزار کشور که بهترین کارنامه را در تامین امنیت در بین کشورهای منطقه در کارنامه خود دارد.
در این بین باید یادآور شویم که برخی از اقدامات فرهنگسازی که به صورت جسته و گریخته طی یک دهه اخیر در حوزه آسیب‌های ناشی از اجرای نادرست آئین چهارشنبه سوری در اصفهان صورت گرفته تاثیرات خوبی را داشته به گونه‌ای که آمارها بیانگر کاهش چشمگیر حوادث خطرناک در این آئین در استان اصفهان است.
کاهش چشمگیر تلفات جانی چهارشنبه سوری/صعود آمار مصدومین
غفور راستین، رئیس مرکز فوریت‌های پزشکی استان اصفهان در این باره می‌گوید: طی دو سال اخیر نسبت به ۱۰ سال گذشته شاهد چشمگیر تلفات جانی ناشی از حوادث چهارشنبه سوری بوده‌ایم به گونه‌ای که خوشبختانه در سال گذشته هیچ گونه قطع عضوی در سطح استان اصفهان در این زمینه نداشتیم.
وی با بیان اینکه در سال گذشته حدود ۴۰ نفر بر اثر صدمات ناشی از حوادث چهارشنبه سوری به مراکز درمانی منتقل شدند، می‌افزاید: در این راستا باید یادآور شویم که بسیاری از این افراد به صورت سرپایی مداوا شده و تنها دو مورد بستری شدند.
رئیس مرکز فوریت‌های پزشکی استان اصفهان با اشاره به آماده باش ۳۷ واحد اورژانس در اصفهان و دیگر شهرستان‌های استان برای ارائه خدمات بهتر به شهروندان در این ایام اضافه می‌کند: همچنین دو بیمارستان بیمارستان امام موسی کاظم (ع) (سوانح سوختگی ) و بیمارستان فیض نیز برای پذیرش مصدومان این حادثه در حالت آماده باش قرار دارند.
وی همچنین با اشاره به افزایش روند صعودی تعداد مصدومین ناشی از حوادث چهارشنبه سوری در اصفهان ابراز می‌کند: از این رو خودورهای اورژانس در همه میادین اصلی شهر اصفهان مستقر خواهد شد.
راستین با اشاره به اینکه در سال گذشته تعدادی از مصدومان حوادث ناشی از چهارشنبه سوری کودکان زیر پنج سال بودند، بیان می‌کند: از این رو ضروری است که به مقوله فرهنگ سازی و آموزش والدین بیش از گذشته توجه شود.
آتش‌نشانان برای چهارشنبه سوری آماده باشند
اما محمد شریعتی، مدیر روابط عمومی سازمان آتش نشانی شهرداری اصفهان نیز به آماده باش همه ایستگاه‌ها و همچنین خودروهای آتش نشانی در ۱۰ نقطه پرتردد شهر اصفهان اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: همچنین در این راستا پنج واحد گشت موتوری آتش نشانی نیز به منظور سرکشی در چهارشنبه سوری در اصفهان سرکشی خواهند کرد.
وی با اشاره به اینکه تذکرات لازم نیز در خصوص فروش مواد اولیه مواد محترقه به صنوف رنگ فروشی داشته شده است، اضافه می‌کند: از دیگر اقدامات صورت گرفته در این زمینه چاپ و توزیع بروشورهای اطلاع رسانی در سطح شهر اصفهان بوده است که امیدواریم تاثیرات خوبی را داشته باشد.
مدیر روابط عمومی سازمان آتش نشانی شهرداری اصفهان همچنین به استقرار یک نیروی انتظامی در مراکز پلیس ۱۱۰ اشاره می‌کند و می‌گوید: با این اقدام می‌توان ارائه خدمات به شهروندان را با سرعت بیشتری دنبال کرد.
کشف ۴۶ هزار عدد انوع مواد محترقه غیر مجاز در سال جاری
جهانگیر کریمی، معاون اجتماعی فرماندهی انتظامی استان اصفهان نیز با اشاره به اقدامات نیروی انتظامی استان اصفهان برای چهارشنبه آخر سال در سال جاری می‌گوید: بهبود وضعیت ترافیکی و روان سازی ترافیک به ویژه در محدوده مرکزی شهر اصلی‌ترین اقدام نیروی انتظامی در این ایام خواهد بود.
وی همچنین به برخورد با موتورسیکلت سواران متخلف و فاقد کلاه ایمنی در شب چهارشنبه سوری اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: البته این طرح در همه ایام سال اجرایی می‌شود اما در این شب تشدید می‌شود.
در هیچ یک از نقاط شهر اصفهان محدودیتی برای ورود شهروندان در چهارشنبه سوری نخواهیم داشت، تنها بخشی از محدوده ناژوان که محل کشت کشاورزان است محدود خواهد شد
معاون اجتماعی فرماندهی انتظامی استان اصفهان با بیان اینکه خوشبختانه مواد محترقه دست ساز غیر استاندارد محدود شده است، می‌افزاید: در این زمینه از مردم درخواست داریم تا در کنار نیروی انتظامی هر گونه تخلفی در این زمینه را گزارش دهند تا برخوردهای لازم صورت پذیرد.
وی با اشاره به اینکه وضعیت شهر اصفهان به لحاظ آسیب‌های ناشی از چهارشنبه سال آخر طی شش سال گذشته بهتر شده است، می‌افزاید: در این راستا فرهنگسازی تاثیرات بسزایی داشته است چرا که خانواده‌ها نیز در این خصوص آگاه شده‌اند.
کریمی با اشاره به اینکه در هیچ یک از نقاط شهر اصفهان محدودیتی برای ورود شهروندان در چهارشنبه سوری نخواهیم داشت، می‌گوید: تنها بخشی از محدوده ناژوان که محل کشت کشاورزان است محدود خواهد شد.
وی به آماری در خصوص کشفیات نیروی انتظامی در حوزه مواد محترقه در سال جاری اشاره می‌کند و می‌افزاید: تاکنون ۱۷ هزار عدد مواد محترقه پیش‌ساز و ۲۹ هزار عدد مواد محترقه غیر قانونی از سطح استان اصفهان کشف و ضبط شده است.
اما در این بلین باید یادآور شویم که آنچه از آئین و مراسم نیاکان به ما به ارث رسیده است در واقع بخشی از تمدن این سرزمین است و نباید با رفتار خشونت آمیز و مغایر با عرف و منش جامعه نظیر آنچه که امروز تحت عنوان چهارشنبه سوری شاهد آن هستیم تمدن چندین هزاران ساله ما ایرانیان را خدشه دار کند.
بهتراست بگوییم، کسانی که با منفجرکردن وسایل آتش زا و خطر ناک و پراکندن آتش، سلامتی مردم را هدف می گیرند با تن دادن به رفتارهای آمیخته به هرج و مرج روحی آئین چهارشنبه سوری را تحریف کرده اند و باید هر کدام از ما به سهم خودمان در پاسداری از آئین ایرانمان قدم برداریم.
