از هفته‌های گذشته به‌ویژه پس از سرمای بی‌سابقه آذرماه امسال که مشکلات فراوانی را برای بخش‌های مختلف تولیدی و زیرساختی کشور در استان‌های شمالی ازجمله مازندران ایجاد کرده بود، موضوع جدیدی با عنوان احتمال قطع گاز این منطقه نیز در محافل مختلف عمومی و خصوصی کشور مطرح شد.
اما طی هفته گذشته این احتمال به اوج خود رسید و باتوجه به اینکه گاز مناطق شمالی کشور به ویژه بخش‌های اصلی مرکز و شرق مازندران از کشور ترکمنستان تأمین می‌شود، با تهدید به قطع گاز از سوی این کشور به خاطر مطالبه ۱٫۸ میلیارد دلاری از ایران مواجه شده است.
زمانی واردات گاز از ترکمنستان آغاز شد که ایران با وجود دارا بودن بزرگ‌ترین ذخایر گازی، به دلیل عدم بهره‌برداری کامل از آن همواره با آغاز فصل سرما به خاطر افزایش مصرف گاز در بخش خانگی با مشکلاتی از قبیل قطع و یا افت فشار گاز مواجه می‌شد، بنابراین برای آنکه دردسری در مناطق شمالی کشور ایجاد نشود، قرارداد واردات گاز با کشور ترکمنستان به امضا رسید.
همین مسئله سبب شد تا ترکمن‌ها هر سال با آغاز سرما لرزه بر تن کشورمان و به خصوص مناطق شمالی آن بیاندازند و تهدید به بستن شیر گاز به روی ایران با هدف افزایش قیمت کنند.
هرچند بنابر اظهارات مسؤولان مختلف به خصوص معاون وزارت نفت احتمال روی دادن این اتفاق کم پیش‌بینی می‌شود چراکه درصورت انجام این عمل از سوی دولت ترکمنستان ایران نیز در روابط تجاری خود با این کشور تجدید نظر کرده و ضرر آن برای ترکمنستان قابل توجه می‌شود اما در هر صورت مسؤولات این وزارتخانه عدم نگرانی خود را نیز اعلام کرده‌اند.
باتوجه به آمار اعلام شده از تولید و مصرف روزانه بیش از ۷۰۰ میلیون متر مکعب گاز در بخش‌های مختلف کشور تنها ۱۲ میلیون مترمکعب آن از کشور ترکمنستان وارد می‌شود که سهمی حدود سه درصدی از کل مصرف کشور را به خود اختصاص داده است.
نوش داروی انتقال گاز از دامغان
به هر حال باتوجه به اینکه شبکه گازرسانی مازندران در انتهای خطوط گازرسانی کشور قرار گرفته، برخی زمان‌ها با افت فشار گاز مواجه می‌شود که از هفت سال گذشته چاره‌ای برای این مشکل اندیشیده شد تا با احداث خط انتقال جدید گاز به سمت مناطق شمالی کشور به خصوص این استان به صورت ریشه‌ای این مشکل حل شود.
به همین منظور خط انتقال گاز دامغان به نکا که از شهر دامغان در استان سمنان آغاز شده و با عبور از شهرهای کیاسر و ساری در نهایت به شهرستان نکا ختم می‌شود، از سال ۸۸ آغاز شد اما به طول انجامیدن این پروژه ۱۷۰ کیلومتری به نظر می‌رسد سنگینی و سرمای زمستان سال ۹۵ را نیز بر تن و روان مردم منطقه باقی بگذارد.
این پروژه که برآورد هزار میلیارد تومانی برای آن در نظر گرفته شده تا برای ۲۰ سال آینده هیچ‌گونه نگرانی کمبود گاز در این مناطق به وجود نیاید اما بنابر اظهارات مسئولان به دلیل مسائل محیط زیستی، میراث فرهنگی و منابع طبیعی این روند اجرایی آن با تاثیر مواجه شده است.
در همین زمینه بنابر اعلام مسؤولان وزرات نفت، این طرح در اوایل سال ۹۶ به بهره‌برداری می‌رسد و نگرانی موجود از کمبود گاز احتمالی در استان‌های شمالی با بهره‌برداری از آن بر طرف می‌شود.
۳۰ ایستگاه شیر بین راهی و قطع گاز، ایستگاه گیرنده و فرستنده و هشت ایستگاه انشعاب از مشخصات این طرح در طول ۱۷۰ کیلومتر خطوط انتقال گاز دامغان کیاسر به نکا است که با بهره‌برداری از این خط انتقال، روزانه ۱۵ تا ۲۰ میلیون متر مکعب گاز وارد شبکه گازرسانی استان‌های شمالی می‌شود.
بهم ریختگی وضعیت با یک افت دمای ساده
در همین زمینه علی‌محمد شاعری نماینده مردم شرق مازندران در مجلس شورای اسلامی پیش از این در نمازجمعه نکا از تلاش‌ها برای رفع کلی مشکل گاز مازندران تا هفته دولت سال ۹۶ خبر داده بود.
وی با انتقاد از بهم‌ریختگی وضعیت گازی و زیرساخت‌های مازندران با بروز یک سرمای معمولی چند درجه زیر صفر خواستار رفع هرچه سریع‌تر مشکل مربوط به افت فشار گاز مازندران شد.
این نماینده مجلس با انتقاد از باج‌خواهی‌های دولت ترکمنستان در زمینه قطع گاز به ایران، راهکار دائمی رفع این مشکل را اتمام هرچه سریع‌تر خط انتقال گاز دامغان، کیاسر، ساری به نکا دانست که با عملیاتی شدن و بهره‌برداری از آن مشکل گاز استان مازندران حل می‌شود.
مصرف گاز خانگی در اولویت
اما مسؤولان دولتی در شهرستان‌ها نیز تدابیری برای مواجهه با قطع احتمالی و یا افت شدید گاز در روزهای آینده اندیشیده‌اند که در همین رابطه جعفر احمدی فرماندار نکا در جلسات مدیریت بحران و شورای اداری شهرستان با اشاره به ورود جبهه هوای سرد و برودت قابل توجه هوا در روزهای ابتدایی و میانه هفته جاری که موجب کاهش محسوس هوا و افزایش حجم گاز مصرفی می‌شود، قطع گاز کلیه مصارف غیرخانگی را چاره تأمین مصرف گاز خانواده‌ها بیان کرد.
وی با تأکید بر عدم قطع گاز منازل مسکونی تحت هیچ شرایطی، افزود: لازم است همه مصرف‌کنندگان بخش غیرخانگی برای بهره‌مندی در مواقع ضروری به سوخت دوم مجهز بوده و یا هرچه سریع‌تر به آن مبادرت ورزند.
فرماندار نکا با انتقاد از تعلل برخی از نانوایی‌های شهرستان در ایجاد سامانه سوخت جایگزین، خاطرنشان کرد: نانوایی‌هایی که در موعد مقرر این کار را نکنند با قطع ۵۰ درصدی سهمیه آرد خود مواجه می‌شود.
این مسؤول همچنین با اشاره به جایگزینی سوخت دوم برای صنایع و واحدهای صنعتی، گفت: آمادگی ارائه سوخت جایگزین از سوی شرکت نفت در شهرستان وجود دارد و واحدهای تولیدی و مرغداری‌ها، تأمین سوخت دوم را به دقیقه ۹۰ موکول نکنند.
وی با معرفی جایگاه‌های سی‌ان‌جی به عنوان مراکز پرمصرف، اضافه کرد: برای جلوگیری از بحران دوشنبه(۱۳ دی) و پایدار نگه داشتن گاز خانواده‌ها ناچار به قطع گاز جایگاه‌های سی‌ان‌جی هستیم.
نماینده دولت در نکا همچنین باتوجه به قرار داشتن مصارف خانگی در الویت تأمین گاز شهرستان، خواستار رعایت مصرف و صرفه‌جویی شهروندان در استفاده از گاز در شرایط بحرانی شد تا پس از عادی شدن شرایط بتوان جریان گاز مصارف غیرخانگی را وصل کرد.
نقش مهم مردم در مصرف بهینه
همچنین نسیانی که به تازگی سرپرست اداره گاز نکا را بر عهده گرفته است، در این جلسات ضمن تأکید بر جایگزینی سوخت گاز در ادارات، صنایع، مرغداری‌ها، نانوایی‌ها و سایر مراکز تولیدی از اجرای مانور آمادگی در صبح یکشنبه با قطع گاز ادارت شهرستان خبر داده بود.
وی با درخواست از مردم به منظور توجه به مصرف درست و صرفه‌جویی در مصرف باتوجه به شرایط پیش روی گاز در مازندران، افزود: تنها کاهش یک درجه از دمای اتاق در منازل سبب صرفه‌جویی ۶ درصدی مصرف گاز می‌شود.
سرپرست اداره گاز نکا با تاکید بر لزوم پیش‌بینی و تأمین سوخت جایگزین در تمام مراکز تولیدی، صنعتی و ادارت برای مدیریت آسان بحران احتمالی، خاطرنشان کرد: استفاده نانوایی‌ها از هر کپسول گاز می‌تواند این واحدهای تولیدی را تا سه روز تأمین کند که نشان از آسانی سوخت جایگزین برای این مراکز دارد.
پیش بینی؛ اولین گام مقابله با هر بحران
به گزارش، باتوجه به امکان استفاده از گاز در حدود ۸۸ درصد از ۳ هزار روستای بالای ۲۰ خانوار و ۹۹ درصد از شهرهای مازندران که در اوج مصرف بیش از ۲۵ میلیون مترمکعب گاز در روز را برای یک میلیون و ۸۰۰ هزار مشترک می‌طلبد نشان از اهمیت موضوع و نیاز به برنامه‌ریزی دقیق و رفع مشکلات مربوط به آن طی سال‌های گذشته دارد.
اما به نظر می‌رسد با عدم اتمام طرح انتقال گاز از دامغان به نکا در زمستان امسال و تهدیدهای مکرر ترکمنستان برای قطع گاز صادره به ایران همچنان مصرف همراه با استرس قطع با مشترکین مازندرانی همنشین است.
حال باید دید باتوجه به طرح موضوع قطع گاز از چند هفته گذشته و حتی اتخاذ تدابیری مانند تقویت محور گازرسانی رشت به سنگر برای تأمین فشار گاز استان‌های گیلان و مازندران، در صورت افت فشار شدید و یا قطع احتمالی گاز این استان، تدابیر اتخاذ شده تا چه حدی می‌تواند آرامش را به مردم و مشترکان هدیه کند.
همواره توان پیش‌بینی مسؤولان است که مدیریت هر بحرانی را به آسانی ممکن می‌سازد چراکه درصورت پیش‌بینی هرگونه بحران حتی در شرایط وقوع یک درصدی، یک گام جلوتر بوده، آمادگی‌ها برای مواجهه با وقوع احتمالات را به بالاترین سطح ممکن، استرس ناشی از برخورد با مشکلات ممکن را به پایین‌ترین میزان و نتیجه حاصل از نوع مدیریت را به بهترین شکل ممکن می‌رساند.
تنها به عنوان مثال با توجه به آگاهی مسؤولان مبنی بر عدم پایان خط انتقال گاز دامغان به نکا و وجود اذیت‌های هرساله دولت ترکمنستان در فصل سرما به منظور انتقال گاز و قطعی یا افت فشار گاز ناشی از آن باید تدابیر لازم برای مواجهه با هرگونه احتمالی از برودت فوق‌العاده و غافلگیرکننده دما یا حتی قطع ناگهانی گاز از سوی ترکمن‌ها پیش‌بینی می‌شد تا مردم در استرس مدیریت مسؤولان شریک نشوند.
اما به نظر می‌رسد سبک مدیریتی مدیران ما سال‌های نوری با این شکل از روش اجرا فاصله داشته که نمونه‌های آن را هم در موضوع خسارات باغداران در اثر سرما و عدم مدیریت مناسب از سوی مسؤولان و هم برخورد فوری مقطعی با معضلی به نام «احتمال افت فشار و قطعی گاز» می‌توان مشاهده کرد.
البته همکاری مردم با صرفه‌جویی و مصرف بهینه می‌تواند به عبور هرچه بهتر از بحران احتمالی و کمک به مسؤولان در انجام وظایف کمک قابل توجهی کرده و سرمای زمستان امسال را برای بسیاری از همشهریان و مسئولان قابل تحمل کند تا آخرین زمستان با مصرف گاز غیروطنی به گفته مسؤولان را در سال ۹۵ پشت سر گذاشته و از سال آینده با گاز طبیعی ایرانی و با کمترین دغدغه ممکن از این نعمت خدادای بهره‌مند شویم.
