محمود کریمی بیرانوند، کارشناس حوزه نفتی در گفت وگو با خبرنگار شبکه اطلاع رسانی راه دانا، با اشاره به قراردادهای جدید نفتی (IPC) که اخیرا وزارت نفت با شرکت های خارجی منعقد کرده است گفت: مسئله مهمی که در قرارداد های نفتی جدید بسیار حائز اهمیت است، عدم توجه وزارت نفت به توان و تخصص نیروهای داخلی است.

وی ادامه داد: مسئله دیگری که باعث شده است وزارت نفت قرار داد های خود را با سایر شرکت های خارجی منعقد کند، سطح پایین توانایی مالی کشور در اجرای پروژه های کلان نفتی کشور است، این دو مسئله باعث شده تا وزارت نفت بجای اتکا به توان و نیروی داخلی کشور دست نیاز به سوی کشورهای استعماری دراز کند و ابزار و توان آنها را برای تولید نفت بکار گیرد.

کارشناس حوزه نفتی در ادامه اظهار داشت: از زمان ملی شدن صنعت نفت، در چند برهه از تاریخ ایران کلیه فعالیت های تولید نفت از قبیل استخراج، اکتشاف و… به طور کامل به دست توانمند نیروهای داخلی انجام شد؛ برهه اول مربوط به سال ۱۳۳۱ تا ۱۳۳۳ بود. برهه دوم به ۱۳۵۸ تا ۱۳۷۲ باز میگردد و برهه سوم به چند ساله گذشته کشور تا کنون باز می گردد، کلیه فعالیت هایی که در راستای تولید نفت صورت می گرفت به طور کامل به دست متخصصان داخلی انجام می شد، بنابراین با توجه به این مسئله که کشور در چهل سال گذشته توان تولید نفت را در داخل داشت، چرا اکنون که هر روزه شاهد رشد و توانایی علمی در بخش های مختلف علوم هستیم این توان را برای تولید نفت در داخل نداشته باشیم.

کریمی افزود: یکی از دلایلی که باعث ملی شدن صنعت نفت در کشور شد، خلع ید کشورهای استعماری از نفت کشور بود، تا دیگر کشورهای استعماری در بحث نفتی کشور مداخله ای نداشته باشند و دست انها را از غارت نفت ایران به هر بهانه ای را کوتاه کنند. ولی اکنون بعد از گذشت سالها از ملی شدن صنعت نفت، شاهد این هستیم که کشورهای استعماری مجددا در حال بازگشت به سوی صنعت نفت ایران هستند.

 وی در ادامه در تشریح جزئیات قراردادهای نفتی اظهارداشت: در متن قرارداد های جدید نفتی به صراحت می توان دید که کلیه مراحل تولید نفت از استخراج، اکتشاف، توسعه، ارزیابی و… به کشور های خارجی واگذار شده است. در ۱۰۰ سال گذشته ما در قرار دادهای نفتی و گازی خود حقوق تولید نفت و گاز را به کشور های خارجی واگذار میکردیم، اکنون با نگاهی به رویکرد وزارت نفت شاهد این هستیم که مجددا به سر خط اول خود باز گشته ایم و مجددا اختیار تولید نفت و گاز کشور خود را به کشورهای خارجی واگذار کرده ایم.

کارشناس حوزه نفتی در واکنش به این سخن مسئولان وزارت نفت که میگویند از طریق انعقاد قرارداد با شرکت های خارجی می توان علم و فناوری پتروشیمی را وارد کرد؛ اظهار داشت: این سخن، سخن کاملا نادرستی است که می گویند تنها راه پیشرفت فناوری در بخش نفتی و گازی کشور عقد قرارداد با شرکتهای خارجی است تا با انعقاد قرار داد با آنها زمینه ساز ورود فناوری آنان به داخل کشور شویم؛ بنا به نظر کارشناسان حوزه نفتی تا کنون در جمهوری اسلامی ایران هیچ گونه فناوری از طریق قراردادهای نفتی به کشور منتقل نشده و هرچه بوده مربوط به توان داخلی، تکیه بر دانش و مراکز تخصصی و پژوهشی کشور است.

کریمی با بیان اینکه علم و فناوری از طریق عقد قرارداد با کشورهای خارجی وارد کشور نمی شود بیان کرد: دانش و فناوری تخصصی در حوزه نفت و گاز از طریق مراکز پژوهشی تخصصی، مراکز دانشگاهی و خرید و فروش های تخصصی بدست می آید نه از این راهی که مسئولان فعلی حاضر در عرصه نفت و گاز در پیش گرفته اند؛ باید تجدید نظری از سوی مسئولان وزارت نفت در خصوص قرارداد های نفتی که این روزها در حال انعقاد است صورت پذیرد.

وی در خصوص شرکتهایی که در حال حاضر وزارت نفت با آنان عقد قرار کرده است تصریح کرد: این شرکت هایی که در حال حاضر با وزارت نفت همکاری می کنند شرکت های تخصصی نیستند و تنها نقش پیمانکاری را در همکاری با وزارت نفت ایفا می‌کنند؛ این قبیل شرکت ها پروژه های نفتی را از ایران می گیرند و در راستای اجرای پروژه‌ها، با شرکت های گوناگون مرتبط در حوزه کاری خود، عقد قرارداد کرده و پروژه ها را پیش میبرند. این قبیل قراردادهایی که وزارت نفت با شرکت های گوناگون واسطه خارجی منعقد می کند هیچ کمکی به پیشرفت علمی و فناوری کشور نمی کند.

کارشناس مسائل نفتی با بیان این نکته که از ۳۷ سال گذشته تا کنون قراردادهای نفتی توسط عده انگشت شماری انجام گرفته است، خاطر نشان کرد: با توجه به تاریخ نفتی ایران، تمامی قرارداد های نفتی ایران از ۳۷ سال گذشته تا کنون توسط عده انگشت شماری صورت گرفته است، باید از مسئولان وزارت نفت و بویژه بخش دولت این سوال را کرد که آیا متخصصین و افراد دیگری در کشور وجود نداشتند تا بتوانند متن قرار داد های نفتی را تنظیم کنند؟ آیا در بخش داخلی شرکت ها و پالایشگاه ها و مراکز تخصصی وجود ندارند تا بتوان بار انجام امور حیاتی نفت کشور را بر عهده بگیرند؟ در پاسخ به این سوال باید گفت هم توان و تخصص و هم مراکز تخصصی در داخل وجود دارند که می توانند بار امور حیاتی نفت کشور را بر عهده بگیرند و با تکیه بر دانش، توان و قدرت داخلی به تولید نفت و گاز و فراورده های آنان بپردازند. با این شیوه ای که مسئولان وزارت نفت در پیش گرفته اند موجب ناراحتی توان و ظرفیت داخلی از قبیل پتروشیمی ها، پالایشگاه ها و… شده اند و مسئولان آنها از عملکرد و رویکرد وزارت نفت و مسئولان دولت به شدت گِله مند هستند.

کریمی در بخش دیگری از اظهارات خود در خصوص کاهش قیمت نفت ایران در بازار جهانی و تحلیل این موضوع افزود: باور غلطی که از دیرباز تا کنون در میان مسئولان وجود دارد این است که نباید ما سهم خود را از بازار جهانی نفت از دست دهیم، این باور از بُن و ریشه دارای اشکالات عدیده ای است. زیرا با این روش برای حفظ سهم خود از بازار جهانی مجبور می شویم نفت خود را با کمترین قیمت ممکن در بازار ارائه کنیم، تا بتوانیم سهم خود را از این بازار حفظ کنیم.

وی در ادامه با بیان اینکه نباید رفتاری را که با سایر محصولات تولیدی کشور در بازار جهانی داریم با نفت نیز نداشته باشیم، گفت: برخی از محصولات که جنبه فراوری را دارند یا بعبارتی دیگر تولید داخل هستند، نباید بازار این کالاها را در بازار جهانی از دست دهیم و همیشه قسمتی از بازار های گوناگون را در بخش جهانی در دست داشته باشیم. این نوع رویکرد تنها مختص کالاهای فراوری و تولیدی می باشد، نباید از این رویکرد در برخورد با محصول نفت که یک محصول ملی در کشور بشمار می رود استفاده کرد.

کارشناس مسائل نفتی در خصوص برخورد با نفت تولیدی کشور برای کسب بازار جهانی بیان کرد: باید به سمت استفاده از فراوری نفت بجای استفاده از نفت خام و خام فروشی برویم. نباید نفت خام را در بازار جهانی با قیمت اندک به کشور های دیگر بفروشیم و آنها هم با اضافه کردن ارزش افزوده بر روی نفت ، آنرا با چند برابر قیمت در اختیار کشور قرار دهند. اگر به سمت فرآوری و اضافه کردن ارزش افزوده بر نفت برویم شاهد شکوفایی در بخش اقتصادی و افزایش صادرات به چند ده برابر از میزان فعلی قیمت نفت دست می یابیم. باید سهم خود را از خام فروشی نفت در بازار جهانی کم کنیم و به سوی فروش و صادرات فراورده های نفتی در بازار جهانی پیش برویم.

 کریمی در پایان اظهارات خود در خصوص دستاوردهای برجام برای نفت کشور گفت: از دستاوردهایی که این روز ها برای بخش نفتی کشور یاد می کنند این است که با اجرایی شدن برجام صادرات نفت به خارج از کشور افزایش یافته است، این موضوع نباید باعث خوشحالی مسئولین شود زیرا با انجام این امر بیشترین ضربه را به اقتصاد کشور وارد می کنند و این امری اسفناک است که مسئولان بجای فراوری نفت و تبدیل آن به فراورده های نفتی آن را به کشور های دیگر صادر می کنند تا آنها نفت داخلی مارا فراوری کرده با قیمت چندبرابر مجددا در اختیار ما قرار می دهند.