چاقی و سرطان
تنها وسوسه‌ای که من توان مقابله با آن را نداشتم، خوردن شیرینی‌جات بود، اما یک روز برای همیشه آن را تحریم کردم. آن هم به خاطر یک آزمایش ساده! بدین ترتیب هر وقت دلم شیرینی می‌خواست میزان تقریبی شکری که در آن به کار رفته را محاسبه کرده در ظرفی می‌ریختم. در یک هفته حدود ۲ کیلو شکر جمع کرده بودم. حال خودتان روغن و نمک و مواد دیگر را هم حساب کنید!
آمار‌ها نشان می‌دهد، میزان اضافه وزن در میان ایرانیان دو برابر میانگین جهانی است. چنانکه گفته می‌شود ٣٣درصد جمعیت دنیا اضافه وزن دارند، درحالی که گاه شنیده می‌شود این رقم به ۶۵درصد هم می‌رسد. این در حالی است که بنا بر اعتقاد متخصصان تغذیه، از عوامل مؤثر بر بروز سرطان‌ها، چاقی و اضافه‌وزن است. به گونه‌ای که طبق بررسی‌های انجام شده از دلایل عمده گسترش سرطان در جامعه ما و البته شتاب عنان گسیخته آن در سال‌های اخیر، تغییر سبک زندگی از سنتی به مدرن و الزامات خاص آن مانند تغذیه صنعتی و فوری است. چنانکه بنابر گزارش بانک مرکزی در سال گذشته؛ هر خانوار ایرانی در سال ۱۳۸۳ معادل ۱۲۸ هزار تومان برای خرید غذای آماده صرف می‌کرد که این رقم در سال ۱۳۹۱ به ۵۳۱ هزار تومان افزایش یافت.
همچنین آن گونه که از بررسی‌های بانک مرکزی می‌توان محاسبه کرد، ۷۷ میلیون ایرانی سالانه بیش از ۱۱هزار میلیارد تومان برای خوردن غذا و خوراکی‌های آماده (فست فود یا مواد غذایی سریع) هزینه می‌کنند.
ضرورت اصلاح سبک زندگی
مدیر مرکز مهر بیمارستان رضوی با تأکید بر ضرورت اصلاح سبک زندگی، تأثیر تغذیه سالم را در پیشگیری از ابتلا به انواع سرطان مؤثر دانسته و تأکید می‌کند: میزان ابتلا به سرطان در ایران در دهه‌های گذشته به دلیل سبک زندگی درست و تغذیه سالم خانواده‌ها پایین‌تر از سایر کشور‌ها بود، ولی در سال‌های اخیر با کشورهای دیگر در این میزان یکسان شده‌ایم.
پروفسور علی گرجی، می‌افزاید: آنچه خطرناک است، سرعت رشد سرطان در کشور است که اهمیت دانش‌افزایی و آگاهی‌دهی در میان مردم را بالا می‌برد، زیرا اگر مردم آگاهی لازم را در این مورد پیدا نکنند، طی چند سال آینده بالا‌ترین نرخ رشد سرطان را در میان کشورهای منطقه و جهان خواهیم داشت.
پروفسور گرجی ادامه می‌دهد: هرچه طبیعت به طور ارگانیک و طبیعی در اختیار ما گذاشته، بهترین‌های غذایی است و خاصیت ضد سرطانی دارد، اما متأسفانه ما با مداخله‌های انسانی شانس بیماریزایی این مواد طبیعی را نیز بالا می‌بریم.
خطر فزاینده دخانیات
دکتر محسن نعمتی، دانشیار دانشگاه نیز می‌گوید: سرطان، بیماری چند عاملی است، اما از عواملی که اثرگذاری آن بنابر تحقیقات همه جانبه و گسترده در قالب جمعیت‌های زیاد تأیید شده، دخانیات و افزایش وزن است. البته پیش از این دخانیات به عنوان جدی‌ترین عامل محیطی شناخته می‌شد که اکنون این نقش را افزایش وزن و چاقی به خود اختصاص داده است.
به باور صاحب‌نظران از سرطان‌های شایع در جامعه ما که بیشتر در مردان دیده می‌شود، سرطان معده است، چنانکه شنیده می‌شود ما رکورددار این نوع سرطان در جهان هستیم.
مصرف میوه و سبزیجات را فراموش نکنید
دکتر نعمتی، درباره علل عمده بروز این سرطان می‌گوید: هر سرطانی می‌تواند عوامل تسهیل کننده و زمینه ساز خاص خود را داشته باشد، به گونه‌ای که در سرطان معده که شایع‌ترین سرطان در کشور ماست علت عمده تسهیل کننده‌ای دارد که می‌توان به مصرف بالای گوشت قرمز و بخصوص گوشت‌های فرآوری شده اشاره کرد. مصرف بالای چربی‌های اشباع شده نیز از دلایل بروز این سرطان گزارش می‌شود.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه چای نوشیدنی مطلوب و محافظت کننده‌ای است، تأکید می‌کند: نوشیدنی چای درصورتی مناسب است که داغ نباشد، مانع مصرف مواد مغذی همانند میوه، سبزیجات و شیر نباشد و مهم‌تر اینکه با میزان بالای قند و شکر نوشیده نشود. ناگفته نماند، هر فرد باید روزانه ۵ واحد سبزی و میوه‌جات در رژیم غذایی خود قرار دهد، این در حالی است که سرانه مصرف ما در این زمینه چندان قابل اعتنا نیست، چنانکه در خراسان رضوی حدود ۸۰ درصد شهروندان کمتر از میزان مطلوب میوه و سبزی مصرف می‌کنند، حال آنکه با مصرف این مواد می‌توان در کاهش وزن هم موفق بود.
هشدار درباره دستگاه گوارش
پروفسور گرجی نیز با تأکید بر فراوانی سرطان‌های دستگاه گوارش می‌گوید: مصرف مرکبات، نیتروزامین موجود در بدن را خنثی کرده و احتمال ابتلا به سرطان معده و روده را کاهش می‌دهد و برای پیشگیری شگفت آور است.
این استاد دانشگاه مونستر آلمان با اشاره به تأثیر فیبر در پیشگیری از ابتلا به انواع سرطان بویژه سرطان معده می‌افزاید: سبزیجات، میوه و مواد فیبردار جلوی افزایش و تأثیر سلول‌های سرطانی را در بدن می‌گیرد. همچنین حداکثر دو وعده در هفته می‌توان از میزان محدودی گوشت قرمز در برنامه غذایی خود استفاده کرد و بهتر است پروتئین بدن خود را از گوشت‌های سفید مانند ماهی تأمین کنیم و دو روز در هفته نیز در وعده‌های غذایی خود هیچ ماده گوشتی را قرار ندهیم.
همین چند قدم ساده!
از دلایل شایع افزایش وزن در کشور ما کاهش محسوس تحرک بدنی است. این در حالی است که سازمان ملل به کشورهای عضو توصیه کرده است تا سال ۲۰۳۰ از عوامل خطر شامل کم تحرکی، رژیم غذایی ناسالم، مصرف الکل و سیگار و همچنین فشار خون باید کاسته شود. سالانه ۳۵ میلیون نفر در دنیا به علت بیماری‌های غیرواگیر جان خود را از دست می‌دهند که ۲۸ میلیون نفر از این رقم در کشورهای جهان سوم است. در ایران نیز ۱۵میلیون نفر کم تحرک هستند، همچنین ۴۷ میلیون نفر رژیم غذایی ناسالم دارند.
پروفسور گرجی، با بیان اینکه مصرف هر نوع چربی اگر با فعالیت بدنی و تحرک همراه نباشد، مشکلات متعددی را ایجاد می‌کند، می‌گوید: تحرک، فعالیت‌های مداوم و متناسب بدنی و دقت در عدم ابتلا به اضافه وزن برای جلوگیری از ابتلا به انواع بیماری‌ها بویژه سرطان بسیار مهم و ضروری است.
وی با اشاره به نشانه‌های سرطان در دستگاه گوارش می‌افزاید: برخی از یبوست‌های دایم و طولانی مدت که از عوامل ابتلا به سرطان کولورکتال و رکتوم (روده بزرگ) محسوب می‌شود، پیامد نداشتن تحرک لازم و کافی است.
پیاده‌روی فراموش نشود
دکتر نعمتی، متخصص تغذیه نیز با تأکید بر ضرورت «تحرک و فعالیت بدنی» در کاهش آمار سرطان‌ها می‌گوید: برای داشتن وزنی مناسب، به حرکات سنگین روزانه نیاز نیست، بلکه افراد باید در طول روز حدود ۳۰ دقیقه پیاده روی داشته باشند. البته برای افزایش آثار مؤثر ورزش در برنامه زندگی باید این میزان تحرک را به بیش از۴۰ تا ۶۰ دقیقه در روز افزایش دهند.
همچنین باید هفته‌ای یک بار به حرکات بدنی جدی‌تر بپردازند، برای نمونه چنانچه در طول هفته پیاده‌روی معمولی دارند، در آخر هفته دو و میدانی را در برنامه خود بگنجانند.
