از زمانی که برای اولین‌بار میان بزرگتر‌ها شروع به مداحی کرد تا به امروز بیشتر از نیم قرن می‌گذرد؛ حالا تهران با نواهای او آشناست و از صدایش مشهورتر، اشعاری است که با تخلص «میثم» بارها و بارها از حنجره دیگران شنیده‌ایم، استاد غلامرضا سازگار متولد سال ۱۳۲۰ شمسی در محله «آلوچو» قم است، مداحی را از سنین کودکی آغاز کرده، در عنفوان جوانی به شغل نانوایی مشغول بوده و به توصیه استادانش کاسبی را رها می‌کند و فقط و فقط به مداحی و شاعری می‌چسبد.
نخستین شعر وی درباره حضرت زهرا(س) بوده و همیشه این مثنوی که درباره صدیقه کبری(س) است را زمزمه می‌کند: ای بهشت قرب احمد، فاطمه/لیلهالقدر محمّد، فاطمه/ای خدا مشتاق یارب یاربت/ای سلام انبیا بر زینبت…
تاکنون ۳۵ مجموعه از اشعار، نوحه‌ها و مراثى مختلفى از این ذاکر اهل‌بیت(ع) به چاپ رسیده که «نخلستان»، «شعلههاى نخل»، «نخل ماتم» و «آواى مجمع» از جمله آن‌هاست، به مناسبت ایام فاطمیه با وی در دفتر کارش گفت‌وگو کردیم که بخش نخست آن با محور فاطمیه در ادامه می‌آید.
بعضی از روضه‌ها بی‌احترامی به اهل بیت(ع) است
*با توجه به اینکه در ایام فاطمیه هستیم و نفوذ بعضی از جریانات انحرافی را در هیأت‌های مذهبی را شاهدیم، می‌‌خواستیم بدانیم به نظر شما چه کارهایی باید انجام شود تا از این آسیب‌های فضای مداحی و عزاداری دور باشیم و در دامشان گرفتار نشویم؟
-قبل از اینکه من آسیب‌ها را عرض کنم، عزاداری فاطمیه با عزاداری امام حسین(ع) فرق می‌کند، در عزاداری امام حسین(ع) آنچه از مصائب امام حسین(ع) می‌گویند، وحدت فریقین را به هم نمی‌زند، ولی ما باید در عزاداری حضرت زهرا(س) هم مکتبمان را حفظ کنیم و هم وحدتمان را؛ یعنی جاهایی که خود شیعه هستند یک نوع روضه می‌خوانیم، جاهایی که اجتماعات دوگانه یا گوناگون است، باید یک نوع دیگری روضه بخوانیم و یک مهارتی می‌خواهد، مداحی که ما هم مصائب حضرت زهرا(س) را بگوییم و هم چیزی نگوییم! چون بعضی از مداحان که روضه می‌خوانند جز اینکه که سخیف و تحقیرکننده است و شأن حضرت زهرا(س) را پایین می‌آورد چیز دیگری ندارد، ما نباید هر چه به زبانم می‌آید بگوییم، ولو نسبت به اهل بیت(ع) بی‌احترامی شود تا ما از مردم گریه بگیریم.
بله! روضه‌خوان خوب آن کسی است که روضه خوب و صحیح بخواند و از مردم هم گریه می‌گیرد، ولی گریه به چه قیمتی؟! به قیمت عزت اهل بیت(ع) که ما مثلاً می‌خواهیم بگوییم «در افتاد و مردم آمدند از روی حضرت زهرا(س) عبور کردند»! این قضیه هم اگر درست باشد، به خاطر حفظ حرمت و عزت حضرت زهرا(س) ما نباید بگوییم، شاید ما تمام ظلم‌هایی که به حضرت زهرا(س) شده است را نگفته باشیم و از زیر قلم و از تاریخ جا مانده باشد، ولی ما بعضی از روضه‌های صحیح را هم نمی‌توانیم بخوانیم، مثلاً عبیدالله توهین‌هایی به حضرت زینب(س) کرد، ما می‌توانیم آن توهین‌ها را بازگو کنیم؟! یا یزید نسبت به امیرالمؤمنین(ع) به حضرت زینب(س) یک حرف نامناسبی زد، مثلاً آشیخ عباس هم که نوشته است که وقتی یزید گفت: من با این اهل بیت(ع) چه کنم؟ آنها یک حرفی زدند که قلم من حیا می‌کند و نمی‌گویم.
به فاطمیه عظمت بدهید، بدون اینکه عزت فاطمیه را از بین ببرید
اما بزرگان ما احترام می‌گذاشتند، ولی حالا بعضی از روضه‌ها قصابی و بی‌احترامی به اهل بیت(ع) است، یک تابلویی را من دیدم که به اسم رهبر نوشته بودند که «فاطمیه را عاشورایی برگزار کنید»، اگر حرف رهبر هم باشد، حرف خوبی است، یعنی به فاطمیه عظمت بدهید، بدون اینکه عزت فاطمیه را از بین ببرید، روی سخن من با مداحان است و آقایان هیأت‌ها هم باید مواظب باشند، جلسه برای خدا و برای حضرت زهرا(س) بگیرند، مداح هم برای حضرت زهرا(س) دعوت کنند، ممکن است یک مداحی پای منبرش هم خیلی شلوغ باشد و جمعیت زیاد باشد ولی حرف‌هایش مورد رضای خدا نیست.
من بالاخره ۶۰ سال است که مداحی می‌کنم، مقتل خواند‌م و مطالعه کردم و در محضر منبر بزرگان نشسته‌ام و دیدم بعضی از مداحان که روی آنتن هم هستند، بعضی از روضه‌هایی که می‌خوانند یا صحت ندارد، یا بی‌حرمتی است، اینها را باید مواظب باشیم.
*شما به عنوان پیشکسوت مداحی آیا تا کنون به فکر افتاده‌اید که برای مداحان جوان، خوراک فکری و معنوی تهیه کنید، مخصوصاً برای ایام فاطمیه و محرم؟!
-البته ما الان ده‌ها جلسه تعلیم مداحی داریم که جوانان را جمع کرده‌ایم، خود من یک جلسه منزل دارم که روزهای جمعه و روزهای پنجشنبه مداحان را جمع می‌کنم و مکتب‌الذاکرین همین طور و خود این خانه مداحان جلسه ملزمی برای شعرا و مداحان دارد که مداحان می‌خوانند و ایرادات گرفته می‌شود، سخنرانی می‌شود، روضه‌هایی که ناشایست است را نقد می‌کنند و می‌گویند اینها را نگویید، ما که قوه مجریه نداریم، ولی نصیحت ما را می‌پذیرند. بعضی‌ها هم قبول ندارند و خودشان را خدای مداحی می‌دانند، ما با آنها کاری نداریم، چون قوه مجریه نداریم.
اما اکنون بسیاری از مداحان سنتی‌خوان و صحیح‌خوان شده‌اند و ده‌ها جا در شهرستان‌ها و تهران داریم که جلسه تعلیم مداحی دارند، افرادی که می‌نویسند مداحی در ۸ جلسه! اینها مغازه و دکان است، زیرا آن کسی که این جلسات را دارد، اولاً پول نمی‌گیرد، بنده خودم ۲ تا جلسه شب‌های پنجشنبه و روزهای جمعه دارم و اعلام کردم بهترین پاکتی که من می‌‌دهید این است که خوب کار کنید تا مداح خوبی شوید، همه اینها به خاطر امام حسین(ع) است تا از خودمان یک عمل نیک باقی بگذاریم، ولی آن قدر تهران بی‌دروازه است(می‌خندد) که نمی‌شود همه جای آن را درست کرد.
مداح باید اول عاشق باشد، اگر عاشق بود، آن وقت متدین هم می‌شود، از محبوبش خوب حرف می‌زند
مثلاً ما بیش از چهار هزار هیأت داریم، روز عاشورا که می‌شود بیش از چهار هزار هیأت در خیابان‌ها، بازار و کوچه‌ها میآیند، چند نفر مداح خوب داریم که این چهار هزار تا را اداره کند؟ مابقی همان مداحان مقطعی هستند و اینها را ما نمی‌توانیم کاری کنیم، بعضی از مداحان عاشق هستند -مداح باید اول عاشق باشد، اگر عاشق بود، آن وقت متدین هم می‌شود، از محبوبش خوب حرف می‌زند- سه چیز است که به مداحی آفت وارد می‌کند: ۱-بی‌استادی، ۲-بی‌علمی، ۳-بی‌تقوایی، اگر جلوی این سه چیز گرفته باشد، هیچ آفتی از هیچ روزنه‌ای وارد مداحی نمی‌شود، او که استاد ندارد دیوار را کج بالا می‌رود، مثل بنایی که استاد ندیده – علم مداحی چیست؟ علم مداحی، علم مقتل، علم شعر[ما از مداح علم فقه نمی‌خواهیم]- آن قدر یک مداح باید علم داشته باشد که حداقل شعری که می‌خواند، بداند با شأن اهل بیت(ع) وقف می‌دهد یا نمی‌دهد، سومی که مهم‌تر از همه است، بی‌تقوایی است، اگر مداح تقوا نداشته باشد هر چه به زبانش می‌رسد می‌گوید و این سه چیز اگر جلویش گرفته شود، حتماً جلوی آفت‌ها گرفته می‌شود.
*با توجه به اینکه گروه‌های تکفیری در منطقه فعالیت می‌کنند، فکر می‌کنید ایام فاطمیه چه فرصتی را پیش روی ما قرار می‌دهد تا بتوانیم از آن به بهترین نحو استفاده کنیم؟
فاطمیه برای شیعه خیلی مهم است، ولی تکفیری‌ها می‌خواهند فاطمیه نباشد
-کفر همیشه در کفر خودش پابرجا بوده، ایران هم در شیعه بودن و تشیع خودش پابرجا بوده است و امروز دو نقطه مقابل در برابر هم قرار گرفتند و حتی یکی از سیاستمداران دنیا گفت: جنگ سوریه و عراق الان بعد از جنگ جهانی دوم، بزرگترین جنگ است. چون از همه عالم دارند میآیند، هم تکفیری‌ها و داعشی‌ها به عقیده باطل خودشان میآیند و هم از شیعیان پاکستان، ایران، افغانستان، عراق و لبنان، از همه جا دارند حرکت می‌کنند و میآیند و همیشه حق و باطل مقابل هم بوده است و این ربطی به فاطمیه ندارد. بله! فاطمیه برای شیعه خیلی مهم است، ولی آنها می‌خواهند فاطمیه هم نباشد، شیعه را سر می‌بُرند.
مخفی بودن قبر حضرت زهرا(س) مهم‌تر از گنبد طلای امام حسین(ع) است
*شاید به نوعی دفاعی که از حرم حضرت زینب(س) می‌شود، می‌تواند دفاع فاطمی باشد؟
-بله! مسلم است همه به گل روی فاطمه است. حضرت فاطمه(س) قبری ندارد که بیایند و خراب کنند. (این مربوط به بحث شما نیست ولی می‌گویم) یک زمانی از پاکستان محضر امام آمدند و به امام گفتند: ما علمای پاکستان آل‌سعود را راضی کردیم یک صورت قبری برای حضرت زهرا(س) بسازیم، آن زمان آل‌سعود مانند الان خبیث نبود، آقا فرمود: بروید از آقای گلپایگانی بپرسید، آقای گلپایگانی فرمود: به جدم اجازه نمی‌دهم، اینها می‌خواهند مخفی بودن قبر حضرت زهرا را به نوعی ماستمالی کنند، این بود که آقا اجازه ندادند، این عقیده من است، مخفی بودن و ویران بودن قبر حضرت زهرا(س) مهم‌تر از گنبد طلای امام حسین(ع) است. برای اینکه بارگاه امام حسین(ع)، دشمنان اهل بیت(ع) را محکوم نمی‌کند، ولی آن مخفی بودن قبر، چه بخواهند و چه نخواهند، دشمنان آل‌محمد را محکوم می‌کند.
داریم می‌بینیم الان شیعه سؤالش این است که قبر حضرت زهرا(س) کجاست؟ نمی‌توانند جواب بدهند. من از سعودی سوال کردم، گفت: اللهُ أعلم، گفتم: چطور شما یک پیغمبر(ص) داشتید یک دختر داشت، شما که پیغمبر را قبول داشتید، دخترش برای شما عزیز بود، چطور شما نمی‌دانید قبر او کجاست؟ این نشان می‌دهد به حضرت زهرا(س) ظلم شده است.
اینها بچه‌های بدی نیستند، خیلی بچه‌های عاشقی هستند، اما روی عشق و علاقه‌ای که دارند جاده خاکی می‌زنند
من این را با صراحت عرض می‌کنم اگر این مدافعین حرم، شب عاشورا بودند، نمی‌گویم همه آنها، ولی بعضی از اینها همان کاری را می‌کردند که ۷۲ یار امام حسین(ع) کردند، اینها نه برای خاک رفتند، نه برای وطن رفتند، نه برای نظام رفتند، اینها فقط برای حضرت زینب(س) رفتند، فقط به خاطر آقا اباعبدالله(ع) رفتند. رفتند که جانشان را روبروی گلوله‌ها قرار دهند، ولی نیش کلنگی به قبر اباعبدالله(ع) اصابت نکند، اینها برای ما عزیز هستند و من در نماز شب از مردم می‌خواهم اینها را دعا کنند، اینها از فرزند برای ما عزیزتر هستند.
ادامه دارد…
