رویاها خیلی عجیب و غریب هستند و ما اغلب نیاز به گفتن ماجراهای شبانه‌مان به دیگران داریم. اگر بدانیم دقیقا چه اتفاقی در مغز می‌افتد حس بسیار بهتری نسبت به آن پیدا خواهیم کرد و اهمیت موضوع را بیشتر درک خواهیم کرد. در این گزارش به برخی سوالات رایج در مورد توهم‌های شبانه که ما  آن را رویا می‌نامیم، پاسخ داده شده است.

۱٫چرا رویاها عجیب هستند؟

دلیل خوبی برای این سوال وجود دارد. علت پیچیدگی و عجیب و غریب بودن رویاها این است که خاطرات رویدادهای زندگی در بخشی از مغز به نام هیپوکامپ ذخیره می‌شوند و در حرکت سریع چشم سیگنال‌های خواب که از هیپوکامپ بیرون می‌آیند، قطع می‌شوند.به این معناست که ما نمی‌توانیم به خاطرات مشخصی که در گذشته اتفاق افتاده‌اند و ما به صورت رویا آنها را می‌بینیم دسترسی داشته باشیم. اما می‌توانیم به خاطرات عمومی در مورد مردم و مکان‌ها که ستون فقرات رویاهایمان را تشکیل می‌دهند پاسخ دهیم.در هنگام دیدن رویا بخش دیگری از مغز که قشر پیشانی غدد درون ریز می‌باشد و برای استدلال منطقی و تصمیم گیری  است قدرت خود را از دست می‌دهد.

۲٫ آیا ما فقط در موقع سریع حرکت تند چشم در خواب رویا می‌بینیم؟

مطالعه رویاها که برای قرن‌ها توضیح علمی نداشت و خیالی بود در سال ۱۹۵۳ آغاز شد زمانی که یوجین آیرینسکی و ناتانیل کلایتمن در دانشگاه شیکاگو از داوطلبان نوار مغزی گرفتند و در طول مراحل مختلف آزمایش نیز داوطلبان را از خواب بیدار کردند.

آنها ارتباط رویا با حرکت سریع چشم را در زمان خواب کشف کردند. آزمایش‌های اخیر نشان می‌دهند ما در سراسر خواب‌مان رویا می‌بینیم و اکثر آنها را به یاد نمی‌آوریم زیرا رویاهایی که در خواب عمیق رخ می‌دهد معمولا غیر احساسی، غیر واضح و مربوط به مسائل ساده هستند و به ندرت در یاد می‌مانند. به طور خلاصه می‌تواند بیان کرد که همه افراد خواب می‌بینند ولی همه لزوما آن‌ها را به یاد نمی‌آورند.

۳٫چرا به یاد آوردن رویاها سخت است؟

برخی‌ از مردم اصرار دارند که هرگز خوابی نمی‌بینند؛ ولی آن‌ها اشتباه می‌کنند. وقتی در طول آزمایش‌ها، افراد را در مراحل مختلف خواب بیدار می‌کردند، مشخص شد که همه‌ی افراد خواب می‌بینند؛ ولی همه لزوما آن‌ها را به‌یاد نمی‌آورند.

به‌خاطر آوردن رؤیا وابسته‌ به فعالیت مغز است. آن‌هایی که رؤیاهایشان را به‌خاطر می‌آورند موقع خواب و بیداری در دو قسمت مغزی برای تصاویر و ذخیره‌ی حافظه، فعالیت بیشتری نسبت‌ به آن‌هایی دارند که خواب‌شان را فراموش می‌کنند.

چگونگی خوابیدن شما هم تأثیرگذار است. طبق گفته‌ی رابرت استیکگلد از دانشگاه پزشکی هاروارد (بخش پزشکی خواب)، ما هنگام خواب همراه با حرکات سریع چشم در تلاش برای شکل دادن خاطرات جدید هستیم. اگر هنگام رؤیا دیدن یا دقیقا بعد از آن بیدار شویم، می‌توانیم از فراموش شدن آن جلوگیری کنیم و به‌عبارت دیگر آن را طولانی‌تر نگاه داریم.

پس اگر هنگام شب بیدار شوید، احتمالا بخش‌هایی از رؤیایتان را به‌یاد می‌آورید. اما از طرف دیگر اگر با زنگ هشدار ساعت بیدار شوید و خواب همراه با حرکات سریع چشم را قطع کنید، احتمال به خاطر آوردن کم می شود. همان لحظه‌ی تغییر کوتاه بین خواب و رؤیا دیدن و بیدار شدن و خاموش کردن هشدار ساعت، روند به‌یاد آوردن را مختل می‌کند.

۴٫ علت دیدن رویا ها چیست؟

ایده‌های زیادی درمورد علت رؤیا دیدن ما وجود دارد. مثلا رؤیاها برای عملکرد تکاملی ما لازم هستند و ما را در سناریوهای مهم برای بقای بشر، تست می‌کنند. این ایده می‌تواند دلیل پدیده‌هایی مانند تحت تعقیب بودن افراد در خواب یا مورد حمله قرار گرفتن آن‌ها را توضیح دهد.

از طرف دیگر بسیاری از افراد از قدرت رؤیا و الهام گرفتن از خواب برای تولید افکار خلاقانه سخن گفته‌اند. مثلا پل مک‌کارتی می‌گوید ملودی آهنگ دیروز از طریق رؤیا به او الهام شده است (او هنگام بیدار شدن متن ترانه را سریع نوشت تا فراموش نکند). دیمیتری مندلیف شیمیدان روس هم ساختار جدول تناوبی عناصر را از طریق رؤیا به‌ دست آورد.

طبق مطالعات تجربی، افراد پس‌ از خواب‌های کوتاه همراه‌ با خواب با حرکات سریع چشم، در تست‌های خلاقیت، عملکرد بهتری دارند.

۵٫ آیا رویاها معنا خاصی دارند؟

طبق نظر فروید، ضمیر ناخودآگاه افراد با افکار منحرف در ارتباط است و رؤیاها اساسا وسیله‌ای برای رسیدن‌ به آرزوها هستند. چنین ایده‌هایی درحال حاضر از نظر علمی زیاد مطلوب نیستند؛ ولی برخی‌ از تعابیر خواب ممکن و شدنی هستند.

موردی که شما درباره‌ی آن خواب می‌بینید و تن احساسی آن، احتمالا نشان‌دهنده مواردی هستند که از نظر مغز شما اهمیت دارند. طبق پژوهش‌ها اگر تمام روز تتریس بازی کنید، مغز شما تصمیم خواهد گرفت درمورد آن خواب ببیند. اگر نگران موردی باشید، مغز شما رؤیایی به‌ همراه نگرانی به‌عنوان احساس‌ غالب به شما خواهد داد.

پژوهش‌های زیادی، تجارب بیداری و محتویات خواب را به‌هم مرتبط می‌دانند و معتقدند که تجارب روزانه‌، نقشه‌ی رؤیا‌ را طراحی می‌کند که البته گاهی موارد نامربوط هم وارد نقشه رؤیا می شوند. به‌گفته‌ی مارک بلاگرو از دانشگاه سوانسی، تلاش برای آنالیز و تعبیر خواب می‌تواند اثر درمانی داشته باشد. البته او گفت طبق اعتقاد برخی، رؤیاها تنها ساخته‌ی افکار پوچ هستند.

۶٫آیا خواب دیدن مردان و زنان باهم متفاوت است؟

طبق برخی‌ از تحلیل‌های محتویات رؤیا، زن‌ها درمورد مرد و زن به‌طور مساوی خواب می‌بینند؛ ولی مردها بیشتر درمورد مردها خواب می‌بینند. مایکل شردل از مؤسسه‌ی مرکزی سلامت ذهنی در مانهایم آلمان، گزارش‌هایی از رؤیاها تهیه کرده است. طبق گزارش، مردها در خواب، اغلب در مبارزه‌ با سایر مردها هستند؛ درحالی‌که زن‌ها بیشتر درمورد روابط دوستانه با افراد خواب می‌بینند.

کریستینا وانگ و همکارانش در دانشگاه اتاوا چند سال پیش برنامه‌ای کامپیوتری نوشتند تا تفاوت رؤیای مردان و زنان را نشان دهند. برنامه در پیش‌بینی جنسیت فرد بیننده خواب درحدود ۷۵ درصد مواقع درست عمل کرد. طبق چنین برنامه‌ای، تفاوت‌هایی بین خواب دیدن زنان و مردان وجود دارد؛ اما گفتن دلیلش هنوز زود است.