تمامی مشاغلی که تاکنون بیمه نشده‌اند، مشمول مقررات بیمه صاحبان حِرَف و مشاغل آزاد شناخته می‌شوند و پذیرش درخواست و انعقاد قرارداد با متقاضیان بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد به جز افرادی که قسمتی و یا کل حق بیمه آنان توسط مراجع ذیربط پرداخت می‌شود، بر اساس اظهارات متقاضی صورت می‌گیرد.

حداکثر سن جهت پذیرش درخواست و عقد قرارداد برای مردان و زنان متقاضی بیمه حرف و مشاغل آزاد، ۵٠ سال تمام در زمان ارائه تقاضا است که در غیر این صورت متقاضی باید معادل مازاد سنی مقرر، دارای سابقه پرداخت حق بیمه نزد سازمان تامین اجتماعی باشد.

همچنین تمام متقاضیانی که حداقل دارای ١٠ سال سابقه پرداخت حق بیمه باشند، می توانند بدون لحاظ شرط سنی نسبت به ارائه تقاضا و انعقاد قرارداد بیمه اقدام کنند.

سه نوع نرخ حق بیمه حرف و مشاغل آزاد وجود دارد : ١۴درصد (١٢ درصد سهم بیمه شده + ٢ درصد سهم دولت) شامل بازنشستگی و فوت بعد از بازنشستگی، نرخ حق بیمه ١۶درصد (١۴درصد سهم بیمه شده+ ٢درصد سهم دولت) شامل بازنشستگی و فوت قبل و بعد از بازنشستگی و نرخ حق بیمه ٢٠درصد (١٨درصد سهم بیمه شده+ ٢درصد سهم دولت) شامل بازنشستگی، فوت و ازکارافتادگی است.

بیمه شدگان صاحبان حرف و مشاغل آزاد می توانند با پرداخت حق سرانه درمان برای خود و افراد تحت تکفل، با دریافت دفترچه درمانی از تمامی امکانات مراکز درمانی ملکی سازمان تأمین اجتماعی در سراسر کشور و نیز امکانات مراکز تشخیصی، درمانی و دارویی طرف قرارداد این سازمان استفاده کنند.