موعظه و نصیحت، کلید سعادت و رستگاری در دنیا و آخرت است. موعظه، دل‌ها را صفا می‌بخشد و چشم و جان را به جهان پُر رمز و راز معنویت می‌گشاید. خداوند متعال در قرآن کریم یکی از مهمترین تکالیف حضرت رسول(ص) را ارشاد مردم از راه پند و اندرز و موعظه معرفی می‌کند.

به همین منظور، فرازهایی از درس اخلاق آیت‌الله سیدمحمد علوی گرگانی از مراجع تقلید را برای علاقه‌مندان بازنشر می‌کنیم:

«یَابْنَ مَسعُود لا تُقَدِّمْ الذَّنْبَ وَلا تُؤَخِّرِ التَّوْبَهَ وَ لکِنْ قَدِّمِ التَّوْبَهَ وَاَخِّرِالذَّنْبَ» هیچ‌گاه گناه را جلو و توبه را تأخیر نینداز. انسان نباید در ارتکاب گناه پیش قدم شود. خود را در پیشگاه خدا آزاد نبینید و برای خدا عظمت و بزرگی قائل شوید، چرا انسان گناه کند و چرا توبه از گناه را به تأخیر اندازد. تأخیر در توبه هم خود گناه است. چقدر بی‌حیایی می‌خواهد که انسان گناه کند و درصدد توبه هم برنیاید، در واقع شیطان است که آدم را گول می‌زند که هم کار خلاف کند و هم متوجه خدا نشود، اما اگر خدایی ناکرده کسی خطا کرد و بعد از آن به سوی خدا آمد و طلب مغفرت کرد و عذرخواهی نمود. امکان غفران الهی هست. بنابراین حضرت فرمود: توبه را جلو بیاندازید و گناه نکنید.

خداوند متعال در آیه پنجم سوره مبارکه «قیامت» می‌فرماید: «بَلْ یُریدُ الاِنْسانُ لِیَفْجُرَ اَمامَهُ»؛ هر انسانی میل واراده‌اش به این است که جلویش باز باشد هر کاری که می‌خواهد انجام دهد مانعی در سر راه او نباشد، برایش قانون و مقرراتی وضع نشده باشد، اما نکته اینجاست که خدا پرستان مؤمنان چون اعتقاد دارند، کار خلاف نمی‌کنند، مال و مقام و شهوت آنها را گرفتار نمی‌کند، هرج و مرج ایجاد نمی‌‌کنند، ولی افراد لاابالی و بی‌دین و نظم و انضباط، جامعه را با تجاوز به حقوق دیگران به هم می‌زنند. فقط به فکر شهوات خود هستند زیر بار قانون نمی‌روند.

از این رو امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام خطاب به خوارج فرمودند: «لابّد لکلّ قومٍ من برٍّ اوْ فاجرٍ»؛ حکومت نعمت بزرگی است، اگر نباشد حیثیت و آبرو برای کسی باقی نمی‌ماند؛ زیرا همیشه در بین مردم افرادی بودند که جامعه را به هم زده و بی‌بندوباری به وجود می‌آورند. دلیل اینکه انسان «لَفی خُسرٍ» است این است که «لِیَفْجُرَ اَمامَه» می‌خواهد جلوی او باز باشد.

حضرت رسول(ص) در ادامه به ابن مسعود می‌فرمایند: «اِیّاکَ اَنْ تَسْتَنَّ سُنَّهَ بِدْعَهٍ»؛ مواظب باش در بین مردم بدعت‌گذاری نکنی.

بنابراین اگر کسی سنت بدی برجای گذاشت علاوه بر گناه بدعت‌گذاری، گناه هر کس که آن را انجام دهد برگردن او است. خدا لعنت کند کسانی که حجاب را از بین بردند تا روزی که موی زنان مشخص است. گناهش برای آنها نیز هست. آنها حجاب را از میان زنان برداشتند. امروزه چقدر زحمت می‌خواهد که زن‌ها را با حجاب کنند. حیاها رفت،‌ حال آوردنش سخت است. اگر کسی باعث سنت بدی شد، چنانچه مطابق میل و شهوت مردم هم باشد دیگر آن را رها نمی‌کنند پس مواظبت کنید هیچ‌گاه بدعتی از شما گذاشته نشود که وزر وبال آن برای شما بماند.

«فَاِنَّ العَبْدَ اِذا اسْتَنَّ سُنَّهً لَحِقَهُ وِزْرَ ما عَمِلَ بِها»؛ اگر کسی سنتی را به جای گذاشت، وزر آن عمل هم برای او است.

خداوند متعال در قرآن کریم فرموده است: «و نکْتبُ ما قَدََّمُوا وَ آثارَهُمْ»؛ آنچه که به دنبال بدعت و ایجاد سنت سیّئه می‌آید در دفترچه بدعت‌گذار نوشته می‌شود. فردای قیامت با حجم سنگین پرونده گناهان روبه‌رو می‌شود و تعجب می‌کند و می‌گوید: من این همه را انجام ندادم، می‌گویند:‌ تو انجام ندادی، لکن بنایش را گذاشتی.

در جای دیگری می‌فرماید: «ینبُّئوا الانسانُ یوْمئذ بما قدّم و اخّرَ»؛ انسان را به آنچه که از پیش فرستاده و آنچه که بعداً می‌فرستد آگاه می‌کنند. «بما قدّمَ» درست است. اما «اَخَّرَ» چیست؟ «اَخَّرَ» همان کارها و سنت‌های گذاشته شده است که دیگران بعد از مردن او انجام می‌دهند. وقتی آدم را داخل قبر می‌گذارند به خاطر کارهایی که به واسطه بدعت انجام می‌شود، او را عذاب می‌کنند و می‌گویند: خود کردی و مسئولیت آیندگان نیز گردن تو است.

عزیزان! آبروی حوزه علمیه و لباس مقدس روحانیت و مراجع و بزرگان مرهون عمل ما است. نکند خدای ناکرده نسبت به مسئولیت‌مان بی‌اهمیت باشیم اگر نعوذبالله در امورات دینی و مذهبی بی‌اعتنا باشیم، کار ما خیلی سخت‌تر است. یک طلبه و روحانی باید از همه جهات نمونه باشد. اما خدا رحمت کند مرحوم امام خمینی(ره) را، روزی تشریف آوردند منزل ما و در خدمت‌شان بودیم. فرمودند: زمانی در مدرسه فیضیه بودم سحر بلند شدم، دور زدم، دیدم از حجره‌ها صدای العفو العفو طلبه‌ها بلند است. بعضی از آنها سر به سجده گذاشته و گریه می‌کنند و مشغول تلاوت‌ قرآن و دعا هستند، اما روزی هم آمدم دیدم همه خواب و خبری از مناجات و راز و نیازها نیست!

واقعاً حالا در منازل چه خبر است؟ آن ناله‌های نیمه شب و عبادات شبانه کجاست؟ آن معنویات و روحیات خدایی چه شد؟ چرا وضع این‌گونه شده؟ آیا انتظار داریم برکت نرود. پیغمبر اکرم (ص) از جبرئیل سؤال کرد: آیا بعد از من هم به زمین می‌آیی؟ عرض کرد: بلی یا رسول‌الله! ده بار می‌آیم. فرمود: چه می‌کنی؟ عرض کرد هر بار می‌آیم. فرمود: چه می‌کنی؟ عرض کردم هر بار می‌آیم یک چیز را با خود می‌برم و یکی از آنها، برکت است.