روند رو به رشد افزایش دقت و کارآیی موشک های ایران با سرعتی قابل توجه و بدون توجه به قطعنامه ها، تحریم ها و برجام ادامه دارد و در جدیدترین تحولات پیرامون این افزایش بهره وری، سردار حاجی زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه در جریان نشست “ایران موشکی” در مشهد مقدس که روز یکشنبه برگزار شد، اعلام کرد: «موشک سجیل جدیدی که نسبت به سجیل ۱ شرایط بهتری دارد و دارای هدایت پایانی مسیر است به‌زودی وارد ظرفیت سپاه می‌شود. »

این موضوع از جنبه های مختلف حائز اهمیت و تاثیرات ویژه ای است که در ادامه این گزارش به آن اشاره خواهد شد اما به طور خلاصه می توان اشاره کرد که بحث هدایت موشک های بالستیک در مرحله پایانی یکی از فناوری های خاص محسوب شده که دقت سامانه مورد نظر را شدیدا افزایش داده و باعث می شود تا توان رزمی موشک مورد افزایش قابل توجهی یابد. موشک های بالستیک به صورت معمول دارای شعاع خطای بالایی بوده و این تغییر می تواند پتانسیل رزمی موشک های بالستیک ایرانی را ارتقاء چشمگیری دهد.

از فاتح تا عماد؛ تمام بالستیک های هدایت شونده ایرانی

ایران پیش از این نیز به موشک های بالستیک با هدایت در مرحله آخر دسترسی داشت و تولید انبوه آنرا کلید زده بود. یکی از این موشک ها سری فاتح ۱۱۰ است که یک موشک بالستیک کوتاه برد به حساب آمده و دقت بسیار بالایی دارد. فاتح ۱۱۰ که از سوخت جامع استفاده می کند بردی در حدود ۳۰۰ کیلومتر داشته و شعاع خطای آن کمتر از ۱۰ متر است.

موشک فاتح ۱۱۰

تا به امروز موشک فاتح ۱۱۰ و ۳۱۳ در نسل های مختلفی طراحی و پس از ساخت به نیروهای مسلح تحویل شده اند. همچنین موشک های بالستیک ضد رادار و ضد کشتی مثل سری هرمز و حلیچ فارس نیز بر پایه این موشک ساخته شدند. این موشک ها با استفاده از سامانه های آشیانه یاب راداری و یا اپتیکی توان کشف هدف مورد نظر هدایت تا لحظه برخورد دار در اختیار دارند.

اما موشک هدایت شونده بعدی ایرانی در مرحله پایانی عماد است. موشک عماد به عنوان جدیدترین موشک بالستیک ایرانی از سوخت مایع بهره برده و بردی در حدود ۱۷۰۰ کیلومتر دارد.  وجود بالک هایی بر روی سر جنگی این موشک بالستیک باعث شد تا بسیاری از کارشناسان دفاعی اعلام کنند که سر جنگی این موشک ایرانی توان هدایت در مرحله اخر را داشته و از دقت بسیار بالایی برخوردار است.

کلاهک قابل هدایت موشک عماد

یوزی رابین از کارشناسان برجسته دفاع موشکی رژیم صهیونیستی در این باره می گوید: “ایرانی ها توان نصب بالک ها روی موشکهای بالستیک را داشته و می توانند با استفاده از قابلیت، دقت موشک های خود را شدیدا افزایش داده و موشکی با برد ۲۰۰۰ کیلومتر با توان حمله دقیق داشته باشند. ”

مدیر اسبق برنامه دفاع موشکی اسراییل اینگونه ادامه می دهد: ایران نیازی به سلاح هسته ای ندارد. آنها (ایران) می توانند با این موشک های ۲۰۰۰ کیلومتری که دقت بالایی پیدا کرده اند کشورهایی مثل اسراییل و حتی مصر را فلج کنند. اگر عاقلانه اهدافی را مثل نیروگاه ها انتخاب کرده و آنها را هدف قرار بدهند، پس بدون نیاز به سلاح هسته ای می توانند کشوری را فلج کنند.”

و حالا فرمانده نیروی هوافضای سپاه از تحویل نسل جدیدی از موشک های بالستیک سجیل با سرجنگی قابل هدایت در مرحله پایانی به سپاه خبر داده است.

موشک ۲ هزار کیلومتری ایرانی دقیق تر می شود

موشک سجیل در نیمه دوم دهه ۱۳۸۰ خورشیدی معرفی شده و برخی آنرا برترین موشک بالستیک ایرانی می دانند. گواه این مدعا اعتراف کارشناسان خود دشمن در نبود مشابه خارجی برای سجیل است. سجیل اولین موشک دوربرد سوخت جامد ایران و به احتمال بسیار بالا خط شکن موشک های ایرانی در جهت محو اسرائیل از روی نقشه (در صورت نیاز به استفاده از عامل نظامی) خواهد بود. این به دلیل سامانه پرتاب متحرک با قابلیت حمل موشک آماده پرتاب است.

این موشک به دلیل استفاده از سوخت جامد به سرعت و ظرف چند دقیقه آماده پرتاب شده و پس از شلیک نیز پرتابگر آن به سرعت محل را ترک می کند. این ویژگی باعث کاهش احتمال نابودی موشک قبل از پرتاب می شود. همچنین به دلیل شتاب بسیار بالای سجیل امکان ردگیری آن برای دشمن در فازهای اولیه پرتاب بسیار کم و عملآً شانس دشمن برای انهدام سجیل در طی پرواز ناچیز است. برد سجیل نیز ۲۰۰۰ کیلومتر عنوان و تاکنون در دو نمونه سجیل ۱ و ۲ معرفی شده که خود نشانگر تلاش صنایع مربوطه برای بهسازی آن است.

موشک سجیل

این موشک از نوع دو مرحله ای بوده که پس از اتمام سوخت مرحله اول، این بخش از موشک جدا شده و مرحله دم روشن می شود. با اینکار بخشی از جرم بدنه که خالی شده و باز اضافه محسوب می شود از موشک جدا شده و به افزایش برد کمک می کند.

سجیل جزو موشکهای از مجموعه موشک های بالستیک کشور است که با خروج از جو و طی مسیر در چنین ارتفاعی به داخل جو بازگشته و با سرعت حدود ۱۰ تا ۱۲ ماخ(حدود۳۴۰۰ تا ۴۰۸۰ متر بر ثانیه) به سوی هدف سرازیر می شود که انهدام آنرا برای تمام سامانه های دفاع هوایی موجود ناممکن کرده است.

این نکته نشانگر پیشرفت فناوری موشکی کشور در رسیدن به چنین دستاورد مهمی است. همچنین فناوری سوخت جامد مرکب که در این موشک استفاده شده علاوه بر ویژگی های رانشی مطلوب، عمر انبارداری بالایی را نیز برای این موشک به دنبال دارد.

موشک ۲۳ هزار کیلوگرمی سجیل، طولی در حدود ۱۷ متر، ۱٫۲۵ متر قطر و سر جنگی به جرم ۵۰۰ کیلوگرم از نوع جدا شونده دارد. این موشک در زمان ۸۳۵ ثانیه(۱۳ دقیقه و ۵۵ ثاینه) به بیشینه برد خود می رسد. سامانه های هدفگیری ناوبری و هدایت سجیل دقت بسیار بالایی را برای آن به ارمغان آورده اند که برای این موشک ارزش عملیاتی زیادی را ایجاد کرده است.

تنوع بالا؛ ویژگی منحصربفرد کلاهک موشک های ایرانی

نگاهی به فناوری‎های موجود در کلاهک‎های جنگی موشک‎های بالستیک جهان نشان می‎دهد در برخی از آنها که رسیدن به دقت بالا مهم است از سامانه‎های هدایت و ناوبری خاصی در مراحل میانی و نهایی پرواز استفاده می‎شود. به عنوان مثال در موشک‎های دوربرد از سامانه‎هایی مانند ناوبری جهانی یا ستاره‎ای در فاز میانی و از سامانه‎های راداری در فاز نهایی برخورد به هدف (مانند موشک پرشینگ-۲ آمریکا و DF-21 چین) استفاده می‎شود.

از نظر ظاهری، اولین انواع سرجنگی‎های شهاب، مخروطی ساده بودند که بعدها با دو نوع دیگر، تنوع یافتند. نوعی که در اینجا آن را «سه مخروطی» می‎نامیم با دو بخش مخروطی که اولی زاویه بیشتری دارد شروع شده و به واسطه یک حجم استوانه ای با طول قابل توجه به بخش مخروطی سوم می‎رسد. این ترکیب به نظر می‎رسد امروزه معمول‎ترین ترکیب هندسه ظاهری کلاهک‎های جنگی موشک‎های بالستیک کشور است زیرا علاوه بر خانواده شهاب، در موشک‎های قیام و سجیل-۱ و ۲ و عاشورا و قدر-۱ و قدرF و موشک جدید قدرH نیز دیده می‎شود.

سرجنگی موشک های ایران از چپ به راست: شهاب-۳ نسل اول، سجیل، قدرF، قیام-۱

دقت در تصاویر منتشره نشان می‎دهد سرجنگی موشک‎های قدر و سجیل در نمونه های اولیه، مشابه موشک قیام هستند که با افزوده شدن یک سطح مخروطی واسط به بدنه بزرگتر این موشک‎ها متصل شده‎اند. در واقع باید این بخش واسط در بالا قطری مشابه موشک قیام و در پائین قطری مشابه قدر و سجیل داشته باشد. بنا بر این بخش اصلی سرجنگی موشک‎های کشور می‎تواند مشترک باشد که ضمن صرفه اقتصادی بیشتر، انعطاف‎پذیری عملیاتی بالاتری نیز ایجاد می‎ کند و اکنون با عملیاتی شدن نمونه هایی از کلاهک های جدید که قابلیت هدایت در مرحله پایانی را دارد، می توان گمانه زنی کرد که مدل جدید یعنی کلاهک “عماد”، کارآیی و توان خود را برای نصب روی انواع موشک های دیگر همچون سجیل را کسب کرده است.

تجریه موفق موشک بالستیک فاتح-۱۱۰ با توجه به بهره‎مندی از بالک‎های کنترلی روی سرجنگی، نشان می دهد به خاطر انکه این موشک تا انتهای مسیر قابل هدایت و راهبری (کنترل) است، احتمال مورد اصابت قرار گرفتن این سرجنگی که سرعتی بالا دارد توسط سامانه‎های ضدموشکی دشمن بسیار اندک است خصوصاً در صورتی که چندین فروند از این موشک همزمان در محدوده عملکرد سامانه‎های فوق باشند کار انهدام آنها توسط دشمن دشوارتر نیز می‎شود.

سرجنگی نسل چهارم موشک فاتح-۱۱۰ و بالک‎های هدایت

اما اضافه شدن سر جنگی جدید و با قابلیت هدایت در مرحله پایانی می تواند عملکرد موشک های بالستیک ایرانی را شدیدا بهبود بخشد. احتمالا با توجه به آزمایش سر جنگی هدایت شونده در موشک عماد و نصب بالک های هدایتگر روی آن، مدلی شبیه این سر جنگی جدید بر روی موشک سجیل نصب خواهد شد.

با توجه به اینکه کارشناسان، دقت این گونه از موشک های بالستیک مجهز به سر جنگی هدایت شونده در مرحله پایانی در بردهایی نزدیک به ۲ هزار کیلومتر را برای هدف قراردادن اهداف استراتژیک مثل نیروگاه ها و یا پایگاه های هوایی کافی می دانند، با مسلح شدن موشک سجیل نسل جدید به سر جنگی هدایت پذیر در مرحله پایانی، نیرومندترین موشک ایرانی دقت تخریب و مرگباری بسیار بیشتری را کسب خواهد کرد و هدف اصابت را نیز بیش از پیش در ترس و واهمه فرو می برد.