شاید بسیاری معتقد باشند امسال پرحادثه‌ترین سال در طی ۵۰ سال گذشته بود. حتی اگر این درست نباشد، سال ۱۳۹۵ را باید شگفتی‌سازترین سال در دهه‌های اخیر دانست. ۱۲ اتفاق مهم ۱۳۹۵ را با هم مرور می‌کنیم:

«خوآن سانتوس» در سمت چپ تصویر / «تیمولیون خیمنز» مشهور به «تیموچنکو» رهبر فارک در سمت راست / و «رائول کاسترو» در میان دو نفر

در حالی که روسف المپیک ۲۰۱۶ را در برزیل برای اولین بار برگزار کرد، درگیر اتهامات مربوط به رسوائی شرکت «پتروبراس» (بزرگترین شرکت نفتی و گازی آمریکای جنوبی در برزیل) شد. گرچه او زمانی در گذشته رییس این شرکت بود و سهمی در این رسوائی نداشت اما ترکش‌های آن گریبانگیرش شد. تمرکز اصلی مخالفان روسف بر پنهانکاری او در رابطه با کسری بودجه کشور در سال ۲۰۱۴ بود که بدینوسیله می‌خواست برای دوره بعدی رای بیاورد. روسف در آگوست مستعفی شد و دوست قدیمی‌ و همتای کره‌ای‌اش «پارک» در ماه نوامبر در کره جنوبی به بن‌بست خورد.

وی نیز به این متهم شد که شرکت‌های کره‌ای را تحت فشار قرار داده تا به نفع تصمیمات دولت عمل کنند. مردم در خیابان‌های کره جنوبی خواستار استعفای وی شدند و نهایتا در ماه دسامبر، مجلس ملی کره جنوبی به خواسته مردم توجه کرد و ریاست جمهوری او را به حالت تعلیق درآورد.

 ۱۰. آزادسازی شرق حلب

تروریست‌ها در انتظار اتوبوس برای خروج و انتقال از حلب؛ آزادی حلب به جنگ داخلی سوریه که طی آن نیم میلیون انسان بی‌گناه کشته و ۱۱ میلیون دیگر آواره شدند پایان نداد

سرگرد «شکرو سیمن» که به اتهام دست داشتن در کودتا علیه دولت اردوغان توسط نیروهای پلیس به جلسه دادگاه برده می‌شود

اما برنده اصلی آمریکاستیزی کنونی فیلیپین، چین است. کشوری که مردم فیلیپن آن را دوست ندارند. دوترته در جریان شکایت کشورهای حوزه دریای چین جنوبی از جاه‌طلبی‌های چین نیز عقب کشید و رضایت پکن را بدست آورد. قطعاً، رییس جمهور جدید فیلیپین برای آمریکایی‌ها یک چالش است و در واقع دوست دارند که سر بر تن او نباشد. اما حرکت اخیرا وی مبنی بر تشکیل ستاد وسیع مقابله با قاچاقچیان مواد مخدر و برخورد بسیار جدی با آنها موجب محبوبیت وی در فیلیپین شده است. مبارزه او با قاچاقچیان به کشته شدن ۴ هزار نفر از این افراد ختم شده و با اینکه از حیث بین‌المللی به جنایت جمعی متهم شده، هیچ وقعی نمی‌گذارد و در اراده و تصمیم خود مصر و جدی است. او حتی مدعی شده که وقتی شهردار «داوائو» بود، شخصاَ قاچاقچیان را می‌کشت. دوترته را می‌توان یکی از پدیده‌های بین‌المللی دانست.

بسیاری از کارشناسان سیاست خارجی معتقدند که برنده این پیمان کارگران آمریکایی نیستند بلکه چین است که با توجه به این پیمان قدرت نگارش قوانین در اقتصاد بین‌المللی را پیدا خواهد کرد. آنها، خطر بزرگ‌تر را مربوط به صدمه دیدن فرایند عظیم لیبرالی کردن تجارت که آمریکا کلید آن را در سرتاسر جهان زده می‌دانند. به اعتقاد آنها، این پیمان تجارت لیبرالی را به خطر می‌اندازد و این خطر دامنگیر بسیاری از کشورهای جهان می‌شود.

توافق دیگر که اوباما در پی آن بود، پیمان تجاری با شرق آسیا (TPP) بود. مهمترین برنامه سیاست خارجی ترامپ در اولین روزهای کاری‌اش لغو توافق همکاری فرااقیانوسیه (TTP) است که ۱۲ کشور شامل ۴۰% از اقتصاد جهانی آن را امضا کرده‌اند تا تعرفه‌های تجاری میان خود را بردارند. از آنجا که این توفق به مذاق بسیاری از دولت‌ها مخصوصاً چین خوش نمی‌آمد و نیامده است، گفتگوهای آن نسبتاً پنهانی پیش رفت. ایالات متحده، ژاپن، مالزی، ویتنام، سنگاپور، نیوزلند، استرالیا،‌ مکزیک، کانادا،‌برونئی، شیلی و پرو اعضای تی‌پی‌پی هستند اما چین در این مجموعه نبود.

توکیو مشتاقانه با توافق تی‌پی‌پی همراه شده بود و حالا دستش در پوست گردو مانده است. شینزو ابه رئیس‌جمهور ژاپن که سرمایه‌گذاری سیاسی زیادی برای سرانجام‌یافتن توافق صورت داده بود تا مخالفان داخلی را راضی کند، در واکنش به ترامپ اعلام کرد «تی‌پی‌پی بدون ایالات متحده بی‌معنا است». این نه فقط از نظر سیاسی، بلکه طبق بندهای توافق نیز درست است زیرا تا کشورهایی که در مجموع، ۸۵% از تولید ناخالص داخلیِ اعضای تی‌پی‌پی را در اختیار دارند توافق را در کشور خود کلید نزنند، تی‌پی‌پی وارد فاز عملیاتی نخواهد شد. ایالات متحده میزبان ۶۰% از مجموع تولید ناخالص داخلیِ اعضا است.

۶. قتل سفیر روسیه در ترکیه

پس از بالاگرفتن حضور نیروهای روس در مبارزه با داعش، سفیر مسکو در آنکارا ترور شد. این اتفاق در اواخر آذرماه و زمانی رخ داد که سفیر در بازدید از یک نمایشگاه در حال سخنرانی بود.

چند ماه پیش از ترور، آنکارا با هزار خواهش توانسته بود محصولات غذایی خود را به روسیه صادر کند و مجوز ورود گردشگران روس را به ترکیه دریافت کند زیرا روابط دو کشور پس از اسقاط جنگنده روس در مرزهای روسیه دچار تنش شده بود. حالا اما روابط دوجانبه تا آن حد پیش رفته بود که پوتین و اردوغان علی‌رغم چنین ترور هولناکی، برای عملیات مشترک نظامی در سوریه برنامه‌ریزی می‌کنند.

۴. اوج‌گیری موج ملی‌گرایی در اروپا

ترزا می اعلام کرده که تا مارس ۲۰۱۷ برگزیت را رسمی اجرا نخواهد کرد و منتظر برگزاری انتخابات در سه کشور آلمان، فرانسه، و هلند خواهد شد. این سه انتخابات در سال ۲۰۱۷ ممکن است به مهمترین تحولات اروپا طی دهه اخیر تبدیل شود. در هر صورت با توجه به رویکرد نخست وزیر جدید انگلیس، می‌توان انتظار داشت که به زودی شاهد وقایعی چون جدایی اسکاتلند از بریتانیا باشیم.

اوج‌گیری ملی‌گرایی در اروپا موجب شد پارلمان اروپا سه طرح جدید را به عنوان چشم‌انداز این اتحادیه برای تعیین مسیر طی سال‌های آتی تصویب کند تا با تغییراتی بتواند برابر تهدیدات  کنونی دوام بیاورد. در واقع پس از پیروزی برگزیت، حمایت ترامپ از تجزیه اروپا و بالاگرفتن رویارویی‌های انتخاباتی در کشورهای مختلف قاره سبز میان اتحادیه‌گرایان و تجزیه‌طلبان، تصویب این سه طرح از سوی پارلمان اروپا تلاشی برای تداوم حیات و افزایش قدرت این سازمان منطقه‌ای برابر تهدیدات کنونی ارزیابی می‌شود.

اعضای اتحادیه طی این مصوبات تصمیم گرفتند مشارکت مستقیم شهروندان را در کمیسیون اروپا بیشتر کرده و با تأسیس صندوق پول اروپا و شورای وزرای دفاع، استقلال سیاست‌های مالی و دفاعی خود را از واشینگتن افزایش دهند. این مصوبه آغاز خطی خواهد بود که ممکن است به استقلال اروپا از ناتو و صندوق بین‌المللی پول شود، به ویژه اگر سیاست‌های ملی‌گرایانه ترامپ در آمریکا دوام بیاورد.  

گفتنی است که اوباما در آخرین روزهای دوران ریاست جمهوری خود دستور انجام تحقیق گسترده در این زمینه را صادر کرده است که راه به جایی نبرد. نهایتاً گفته شد اوباما در آخرین دیدارش با پوتین به او تأکید کرده که آمریکا تحمل رخدادهای مشابه را نخواهد داشت.

۲. خشکسالی و قحطی بی‌سابقه در چند کشور آفریقایی و یمن

جنگ‌های داخلی از یک‌سو، گرم‌شدن کره زمین از سوی دیگر و غارت منابع کشورهای آفریقایی توسط دولت، گروه‌های داخلی و شرکت‌های چندملیتی از جهت دیگر همگی دست به دست هم داد تا قحطی و خشکسالی بی‌سابقه در آفریقا به ویژه کشورهای شرقی حاکم شود. سازمان ملل اعلام کرد این قحطی از زمان تشکیل سازمان ملل در دهه ۱۹۴۰ میلادی تا کنون سابقه نداشته و نشانه‌ای خطرناک از توسعه این وضعیت ناگوار طی دهه‌های آتی در بسیاری از مناطق دیگر در جهان است.

سودان جنوبی، نیجریه، سومالی، کنیا به علاوه یمن مهمترین کشورهای آسیب‌دیده در این قحطی و خشکسالی به حساب می‌آیند. حدود ۲۰ میلیون نفر در معرض مرگ هستند و اگر کمک‌های بین‌المللی تشدید نشود نمی‌توان به زندگی آنها امید داشت.

یمن‌ هم‌اکنون فقیرترین کشور عربی به شمار می‌آید که بر اثر جنگ در آن، تنها در دو ماه اخیر ۴۸ هزار نفر آواره شده‌اند. در سومالی اوضاع به جایی رسیده که مرگ و میر روزانه به بیش از ۵۰ تن رسیده است. در سودان جنوبی ۳.۴ میلیون نفر بر اثر جنگ داخلی آواره شده‌اند و ۷.۵ میلیون نفر به کمک‌های فوری نیازمندند. در شمال نیجریه نیز هفت‌ سال فعالیت‌ خونبار و تخریب‌کننده بوکوحرام، ۲۰ هزار کشته و ۲.۷ میلیون آواره بر جای گذاشته است. در چنین شرایطی، سوءتغذیه به حدی رسیده که افراد مسن توان حرکت را از دست داده‌اند و در صورت عدم رسیدگی متاسفانه جهان شاهد تلف‌شدن تعداد بیشتری از شهروندان این کشور خواهد بود.