تردیدی نیست، مسافرت در آستانه ایام نوروز، یکی از پر طرفدارترین رفتارهای اجتماعی مردم در کشور به شمار می‌رود اما در یکی دو سال اخیر و با موج فزاینده گرانی و رکورد سنگین در اقتصاد، اولویت‌های خانواده‌ها در زمینه سفر در حال رنگ باختن است.

نوروزی کم رمق، در انتظار ۹۶، سالی که از هم اکنون خشکسالی مالی و افت مسافرت در آن را می‌توان به راحتی مشاهده کرد. مدیرکل برنامه‌ریزی و نظارت بر برنامه‌ریزی و خدمات مسافری راه‌آهن، خبر داده که استقبال مردم از پیش‌فروش بلیت‌های نوروزی در قامت ۲۰ درصد ظرفیت ناوگان موجود بوده و افزوده است که در مسیرهای پرترددی مثل تهران-مشهد و بالعکس به غیر از ۳ روز، در همه روزهای نوروز ظرفیت خالی داریم.

پیش فروش بلیت قطار هایی نوروزی، از ۱۷ بهمن سال جاری شروع شده و به مدت سه روز ادامه داشت. در این مدت ، ۳۰۰ هزار بلیت برای نوروز به فروش رفته که در واقع ۲۰ درصد ظرفیت ایجادشده است.

در طرح  نوروزی،  ۴ هزار و ۳۰۰ رام قطار برای کل ایام نوروز پیش بینی شده و یک میلیون و ۶۱۵ هزار صندلی برای متقاضیان پیش فروش در نظر گرفته شده است. با این اوصاف ، دلیل استقبال ناچیز مردم از خرید بلیت قطار درآستانه نوروز سال  ۹۶ ناشی از چیست؟

“علی کاظمی‌منش”، مدیرکل برنامه‌ریزی و نظارت بر خدمات مسافری راه‌آهن گفته است که عواملی نظیر استقبال از حمل و نقل شخصی موجب کاهش استقبال از حمل و نقل عمومی شده و افزوده که تمایل مردم به خرید بلیت قطار در سال‌های اخیر متفاوت شده و آنها در زمان‌های نزدیک به زمان سفر نسبت به تهیه بلیت قطار اقدام می‌کنند.

صرفنظر از درستی یا نادرستی این اظهار نظر، اما واقعیت این است که افزایش نرخ بیکاری و رکود سنگین در اقتصاد کشور منجر به افت شدید قدرت خرید مردم شده که در ادامه آن کاهش شدید میل به سفر امری اجتناب ناپذیر خواهد بود.

بر این عوامل، باید شناورسازی نرخ بلیت قطار را هم افزودکه از دو سال قبل  بدین سو، هدف از اجرای این امر، متنوع سازی قیمت بلیت قطار، جلوگیری از تاخیرهای مکرر و ارتقای سطح کیفی خدمات  عنوان شده حال آنکه در تحقق این موارد تا اکنون، شک و دودلی جدی  وجود دارد.

ناگفته نماند، یکی از عوامل بازدارنده در افزایش مسافرت با قطاردریکی دو سال اخیر، همین شناور سازی وگران شدن قیمت آن در آستانه مناسبت ها بوده است.

هر چند که بهای بلیت قطار از سال ۹۱ بدین سو، بارها و بارها افزایش یافته که این جابجایی قیمت در سالیان اخیر ، گاه تا  ۳۰۰ درصد هم متغیر بوده است.

در حال حاضر سهم شبکه حمل و نقل ریلی  از جابجایی مسافر  در کشور در محدوده سه درصد بوده، در حالیکه  در سایر کشورها این سهم  لااقل به ۱۰ درصد می رسد.

یک استاد دانشگاه تهران در گفتگو با «نسیم آنلاین»، پیرامون فروش نرفتن عمده بلیت های قطار درآستانه نوروز ۹۶ اذعان داشته که رکورد سنگین اقتصادی این احتمال را به وجودآورده که مردم، امسال به سفر نروند و ادامه داد که به طور معمول، طبقه متوسط جامعه برای جابجایی و مسافرت از قطار استفاده می‌کنند بنابراین با گران شدن بلیت قطار قدرت خرید آنها هم کاهش می یابد.

“میثم موسایی”، برآورد کرده دستکم ۴ میلیون نفر در جامعه زیر خط فقر به سر می‌برند ، بنابراین با گران شدن بلیت قطار، سفر نرفتن جدی‌تر شده و یا استفاده از وسایل نقلیه دیگر حمل ونقل عمومی مثل اتوبوس در دستور کار آنها قرار می‌گیرد.

وی، شناورسازی قیمت بلیت قطار را امری اشتباه خواند و تصریح کرد که درکشور های غربی، در ایام کریسمس و سایر مناسبت ها با هدف افزایش قدرت خریدمردم، قیمت‌ها کاهش و حراج ها افزایش مییابد؛ حال آنکه در کشور با شناور سازی، قیمت بلیت قطار در مناسبت‌های پرتردد گرانتر هم می‌شود.

به تازگی، شرکت راه آهن، اعلام کرده که درحال حاضر درمسیر پرتقاضای تهران- مشهد فقط برای مسیرهای رفت و آن هم روزهای ۲۷، ۲۸ و ۲۹ اسفند ظرفیت ها تکمیل شده و برای روزهای ۲۵ و ۲۶ اسفندماه و کل ایام نوروز در مسیر رفت و برگشت ظرفیت وجود دارد.

تردیدی نیست، مسافرت در آستانه ایام نوروز، یکی از پر طرفدار ترین رفتارهای اجتماعی مردم درکشور به شمار میرود اما در یکی دو سال اخیر و با موج فزاینده گرانی و رکورد سنگین در اقتصاد، اولویت‌های خانواده‌ها در زمینه سفر در حال رنگ باختن است.

به عبارت بهتر، با کوچکتر شدن سفره معیشت مردم، ترجیح آنها دایر بر این است که کمتر به سفر رفته و هزینه سفر از سبد خانواره در حال حذف شدن است.

دکتر ابراهیم رزاقی استاد اقتصاد دانشگاه تهران در گفتگو با «نسیم آنلاین»، مشکلات اقتصادی و معیشتی، تشدید رکود و بیکار شدن سرپرستهای خانوارهای ایرانی را در چند سال اخیر، دلیل مسافرت نرفتن مردم دانست.