در روز ۲۲ دی، دو شناور رزمی آمریکایی با نقض حریم دریایی ایران در محدوده جزیره فارسی در خلیج فارس، توسط رزمندگان نیروی دریایی سپاه بازداشت و به پایگاه این نیرو در جزیره فارسی منتقل می‌شوند. به گفته فرمانده نیروی دریایی سپاه، ناو هواپیمابر آمریکایی نیز در این محدوده در آب‌های بین‌المللی حضور داشت و پس از بازداشت این دو شناور آمریکایی، تحرکات دریایی و هوایی «غیرحرفه‌ای» از سوی آمریکایی‌ها انجام شد که با اقدامات مناسب نیروهای سپاه، بعد از ۴۰ دقیقه آرامش به منطقه بازگشت. ۱۰ تفنگدار آمریکایی یک روز کامل در اختیار نیروهای ایرانی بوده و بازجویی شدند. سردار فدوی -فرمانده نیروی دریایی سپاه- در کمال احترام، هیچگاه این اقدام آمریکایی‌ها را «ورود به آبهای ایران» نامید. اما واکنش رسانه‌های جهان در نوع خود قابل توجه بود (واکنش این رسانه‌ها را می‌توانید از اینجا بخوانید). اندکی بعد، پایگاه‌های تحلیلی و اندیشکده‌های مطرح جهان، اقدام به تحلیل این اتفاق کردند که در این گزارش به آن می‌پردازیم.

بخش تحلیلی «بی بی سی»، ضمن اشاره به سخنان سردار فدوی در رابطه با غیرعمدی بودن اقدام آمریکایی‌ها، اقدام ایران برای آزادسازی ملوانان را یکی از علائم آغاز مسیر تلطیف روابط بین ایران و آمریکا دانست. «جاناتان مارکوس» -تحلیلگر این شبکه- معتقد است که تندرویان آمریکایی و ایرانی به هیچ‌وجه از توافق دو وزیر خارجه برای حل مشکل، خوشحال نشدند. وی نام این تفاهم برای حل مشکل را «تست اولیه مسیر تفاهم» می‌گذارد. چرا که ایرانی‌ها بلافاصله پذیرفتند که ملوانان قصد تعدی به حریم تمامیت ارضی آنها را نداشتند. وی، فیلمی که از ملوانان در محل اسکان موقت گرفته شد را یک فیلم تبلیغاتی برای عملیات جنگ روانی دانسته و معتقد است که ایرانی‌ها با این عمل هم می‌خواستند آمریکا را تحقیر کنند (طرز نشاندن ملوانان بر زمین)، هم می‌خواستند مهربانی خود را نشان دهند (پذیرایی مودبانه از ملوانان)، و هم می‌خواستند به دنیا بفهمانند که آمریکایی‌ها مقصر بودند (اعتراف سر دسته ملوانان به اینکه ورود به آبهای ایران اشتباهی بود که آنها مرتکب شدند).

پایگاه «بیزینس اینسایدر» معتقد است که بیشترین تمرکز ایران بر روی تحقیر آمریکا بود. ایرانی‌ها، با هوشیاری تمام از ملوانان دست بر سر گذاشته فیلم گرفتند و آن را به دنیا نمایاندند تا قدرت سپاه و نهادهای نظامی و امنیتی این کشور را به رخ بکشند. آنها تحقیر هژمون اول دنیا را می‌خواستند. در ادامه، ملوانان را روبروی تلویزیون ملی خود و در مقابل انظار بین‌المللی نشاندند و یکی از افسران سپاه پاسداران سوالاتی از کاپیتان ملوانان می‌کند، که او را پیوسته در موقعیت تایید قرار دهد. مثلا می‌پرسد: «آیا شما که به جی پی اس مجهزید، نباید متوجه می‌شدید که وارد آبهای ایران شدید؟» و ملوان آمریکایی پاسخ می‌دهد: «قطعا حق با شماست».

بیزینس اینسایدر به نقل از «امیر توماج» کارشناس ایرانی اندیشکده «دفاع و دموکراسی» آورد که سپاه پاسداران با تهیه و انتشار این فیلم‌ها دقیقا در پی تحقیر ارتش آمریکا و به رخ کشاندن قدرت خود بود. از نظر این اندیشکده، اظهارات دریادار فدوی نشان داد که بر خلاف اظهارات «جو بایدن» که معتقد بود آمریکا نه معذرت‌خواهی کرده و نه نیازی به عذرخواهی می‌بیند {literal}{{/literal}چرا یک اشکال فنی موجب این اتفاق شده{literal}}{/literal}، ایران تاکید موکد دارد که مقامات آمریکایی از این کشور عذرخواهی کرده‌اند.

اما پایگاه «واشنگتن فری بیکن» از منظر تخریب روانی و شخصیتی آمریکا توسط ایران به قضیه نگاه کرد. این اندیشکده، معتقد است که سخنان سردار «حسین سلامی» -جانشین فرمانده سپاه پاسداران- یعنی تخریب شخصیت سربازان ارتش آمریکا. سلامی، اخیرا گفته بود: «وقتی ملوانان آمریکایی دستگیر شدند، شروع به گریه‌کردن نمودند اما شفقت و مهربانی افسران ایرانی، موجب تقلیل استرس و ترس آنان شد». فری بیکن، بر این باور است که جملات سلامی کاملا بار منفی داشته و در سری عملیات جنگ روانی می‌گنجد. به نظر این پایگاه تحلیلی، بیان این جمله از سوی یک مقام ارشد نظامی ایران با این شرح که «از جنگ جهانی دوم تاکنون هیچ کشوری، قادر به دستگیری پرسنل نظامی آمریکا نبوده است» و یا اظهارنظرات «احمد دولابی» -یکی از فرماندهان سپاه پاسداران در بوشهر- با این توصیف که «خود به شخصه، ضعف و بزدلی و وحشت را در وجود ملوانان ارتش آمریکا احساس کردم. حتی با اینکه مسلح و مجهز بودند، با اولین حرکت پاسداران اسلام تسلیم شدند. سربازان آمریکایی، بهترین آموزش‌ها را دیده‌اند و مدرن‌ترین تجهیزات را در اختیار دارند اما به علت کمبود ایمان و باور، در مقابل ما ضعیف هستند».

فری بیکن به این نکته پرداخت که منتقدین دولت اوباما با اشاره به تشکر و قدردانی وزیر خارجه آمریکا از همتای ایرانی‌اش پس از اعلام آزادسازی ملوانان از سوی ایران، این اقدام وی را نشانه ضعف آمریکا در مقابل ایران و شرم‌آور خوانده‌اند. از فحوای گزارش این اندیکشده اینچنین می‌توان برداشت کرد که چالش بین مقامات آمریکایی و مقامات ایرانی در بحث عذرخواهی رسمی را به نقطه عطف حادثه دستگیری ملوانان تبدیل کرده و تلاش دارد تا نشان دهد که هر کدام از طرفین از موضع قدرت با یکدیگر سخن می‌گویند و به نوعی بصورت تلویحی اشاره دارد که این قصه ادعاگری میان ایران و آمریکا سر دراز دارد.

اندیشکده «واشنگتن» با بکاربردن نام درست «خلیج فارس»، به جریانات جنگ نفت‌کش‌ها بین ایران و آمریکا در خلیج فارس در سال  ۱۹۸۷ پرداخت و ایران را زخمی از آن جنگ و در پی انتقام برشمرد که اکنون به حلاوت آن انتقا‌م‌گیری رسیده است. از نظر این اندیشکده، این دومین حادثه‌سازی در خلیج فارس طی دو هفته است. این موسسه نوشت: «اتفاق اول، به پرتاب موشک‌های فلق به سمت اهداف فرضی در تنگه هرمز در زمان عبور ناو «یو اس اس هری ترومن» در روز ۲۹ دسامبر ۲۰۱۵ مربوط می‌شود. نیروی دریایی آمریکا در مقام اصرار و نیروی دریایی سپاه پاسداران در مقام انکار بر آمد. در هر دو اتفاق، ایران به آمریکا این پیام را داد که به هیچ عنوان حاضر به عقب‌نشینی از مواضعش در دفاع از تمامیت ارضی خود نیست. در حالی که رییس‌جمهور ایران تلاش داشت تا قضیه را با دوستی و اهرم دیپلماسی سریعا رفع نماید، سپاه پاسداران تا لحظه آخر ایستادگی کرد تا به نظام بین‌الملل بفهماند که مواضعش در مقابل آمریکا را به سختی حفظ می‌کند. سپاه پاسداران که پیوسته دل خونی از دخالت‌های آمریکا در امور داخلی ایران داشته، این عمل را به تلافی انجام داد تا امور داخلی آمریکا را درگیر نماید. که از آن دست می‌توان به ربط دادن سقوط بازارهای سهام آمریکا به حادثه خلیج فارس از سوی علی فدوی اشاره کرد. حادثه خلیج فارس، نشان داد که میزان تنش بین نیروی دریایی آمریکا و نیروی دریایی سپاه پاسداران زیاد و جدی است و اگر دو کشور از راه دیپلماتیک اقدام به کاهش این تنش نکنند، در آینده می‌توان شاهد بروز تنش‌های به مراتب بزرگتر بود. اگرچه ایران، اینچنین حرکتی انجام داد تا به آمریکا خط قرمز خود را نشان دهد اما بسیار باید مراقب تکرار اینگونه رفتارات و عواقب آن باشد.

«فرد باربش» و «میسی رایان» -تحلیلگران واشنگتن پست- در تحلیل خود بر روی اظهارنظر مخالفان اوباما متمرکز شدند و با سخنان آنها را واقع‌بینانه جلوه دادند. از این دست می‌توان به توئیت «جب بوش» اشاره کرد: «واقعا بچه‌های وطن اکنون باید در خانه باشند اما در ایران چه می‌کنند؟ این است نتیجه سیاست منفعلانه اوباما در مقابل ایران». و یا اظهار نظر «تام کاتن» جنگ‌طلب: «از ایرانی‌ها به غیر از این رفتار دشمنانه توقع دیگری نمی‌شد داشت. در اوج مذاکرات اوباما با آنها هم من و هم بسیاری دیگر به او گفتیم که ایرانی‌ها سر سازش نخواهند داشت و دیدید که همین هم شد».

منابع: