این روزها دیگر واژه رکود و بی‌رونقی برای بازار کالای اساسی تکراری شده است و وقتی برای تهیه گزارش می‌روی احساس می‌کنی باید همان‌هایی که بارها نوشته ای را باید دوباره بگویی.

بالاخره متوجه نشدیم کسادی و رکود بازار مربوط به تحریم است یا زیاده خواهی آنهایی که سودشان در واردات است یا بی‌برنامگی مسئولان در بخش تنظیم بازار و همیشه در هر برهه ای توپ در زمین یکی انداخته شده است.

ساعت ۱۱ صبح است و اکثر بنکداران راسته مولوی و بازار به قول خودشان هنوز دشت نکرده‌اند.

 اولین مشتری مغازه‌داری که وارد آن می‌شویم مامور سازمان امور مالیاتی است که ابلاغیه احضار به سارمان را به فروشنده تحویل می‌دهد.

زمانی حبوبات ارزان ترین قلم کالای اساسی محسوب می‌شد، ولی اکنون قیمت انواع حبوبات در مقایسه با اسفند سال گذشته در همه اقلام کیلویی ۲ هزار تومان افزایش دارد.

عدس کیلویی ۸ تا ۹ هزار تومان

میانگین قیمت هر کیلو لپه در بازار ۷۵۰۰ تومان،‌لوبیا چیتی ۷ تا ۸ هزار تومان، لوبیا قرمز ۶ تا ۷ هزار تومان،‌نخود ۷ هزار تومان و عدس که تا سال گذشته با ۴۰۰۰ هزار تومان ارزانترین حبوب به حساب می‌آید اکنون رکوددار شد و در هر کیلو ۸ تا ۹ هزار تومان برچسب قیمت خورده است.

علیجانی یکی از کسبه منطقه بازار مولوی است که حدود ۳۰ سال است در این حوزه فعالیت می‌کند او در مورد علت افزایش قیمت انواع حبوبات می‌گوید:‌ یک زمانی در اوایل انقلاب انواع حبوبات از جمله نخود، لوبیا چیتی، لوبیا قرمز و عدس را علاوه بر آن که نیاز داخل را تأمین می‌کردیم به کشورهای همجوار از جمله ترکیه صادر می‌کردیم.

کشاورزان ترجیح می‌د‌هند عدس را خوراک گوسفندان کنند

وی به نکته جالبی اشاره می‌کند که یکی از بنکداران در شهرستان شیروان اقدام به جمع‌آوری عدس از کشاورزان می‌کرده اما کشاورز عنوان کرده که برداشت عدس به دلیل دستمزدهای سنگین کارگر و قیمت پایین خرید مقرون به صرفه نیست و ترجیح می‌دهد محصول عدسش را برای چرای گوسفندان نگه دارد.

به گفته فروشندگان کالاهای اساسی اکنون اغلب حبوبات موجود در بازار به ویژه عدس و لوبیا چیتی وارداتی است که انحصار واردات آن به ویژه عدس در دست فرد خاص است و به راحتی می‌تواند قیمت‌ها را در بازار بالا و پایین کند و علت عمده آنکه عدس گران‌ترین حبوبه در بازار می‌شود همین مسئله است.

برنج ایرانی کیلویی ۱۱۲۰۰ تومان

اما نکته فقط به اینجا ختم نمی‌شود بلکه قیمت انواع برنج ایرانی نیز در بازار در هر کیلو ۲ تا ۳ هزار تومان نسبت به قبل از عید افزایش یافته است که دلایل و بهانه‌های مختلفی از جمله صادرات برنج ایرانی به روسیه،‌کم شدن میزان کشت و محصول، تبدیل شدن زمین‌های کشاورزی به ویلا و خرد شدن زمین‌های صنعتی به زمین‌های کوچک و شخصی عنوان می‌شود.

آقای «م»‌، که ۲۰ سال در بازار بنکداری برنج در بازار مولوی فعالیت می‌کند، می‌گوید:‌ از یک ماه قبل از عید به مرور هر بار که اقدام به خرید برنج از کشاورزان شمال کردیم قیمت را بالا بردند تا جایی که اکنون هر گونی برنج درجه یک دم‌سیاه را ۱۰۸۰۰ تومان می‌خریم و ۱۱۲۰۰ تومان در هر کیلو می‌فروشیم.

وی در پاسخ به اینکه علت افزایش چیست، می‌گوید: کشاورزان دلایل مختلفی برای آن عنوان می‌کنند که یکی از آنها کمبود برنج در بازار مازندران و گیلان است و برخی هم صادرات برنج به روسیه را دلیل افزایش قیمت می‌دانند.

موضوع جالبی که حین تهیه گزارش به آن برخوردیم،‌ واردات نوعی برنج پاکستانی بود که از لحاظ ظاهر به برنج ایرانی بسیار شباهت دارد،یکی از فروشندگان این نوع محصول تصریح می‌کند که زیاده‌خواهان این نوع برنج را کیلویی ۴ هزار تومان است تهیه کرده و آن را با برنج ایرانی مخلوط می‌کنند و به نام برنج ایرانی به مردم می‌فروشند، جالب‌تر اینکه این نوع برنج روانه زمین‌های کشاورزی شمال شده و از همان ابتدا و هنگام بسته‌بندی برنج شمال با آن مخلوط می‌شود.

قیمت انواع برنج درجه یک هندی در برندهای مختلف بین ۴ تا ۵ هزار تومان،‌برنج آمریکایی کیلویی سه هزار تومان و برنج نیم دانه ایرانی در هرکیلو ۴ هزار تومان به فروش می رسد.

جای خالی وزارت بازرگانی،‌سازمان حمایت و حتی وزارت جهاد کشاورزی ،که از سال گذشته هر بار از سخنگوی وزارت صنعت در مورد تنظیم بازار پرسیدیم توپ را به زمین وزارت جهاد انداخت، در بازار بسیار احساس می‌شود. طی چند ماه اخیر مسئولان هیچ سخن و برنامه‌ای از وضعیت تنظیم بازار کالاهای اساسی در رسانه‌ها به میان نیاورده‌اند. حتی وزارت صنعت، معدن و تجارت به نظر می‌رسد تنها نام تجارت را یدک می‌کشد و در این زمینه مسئولان این وزارتخانه هیچ تمایلی برای اطلاع‌رسانی و اظهار نظر ندارند.

وزارت جهاد کشاورزی هم بیشتر برنامه‌های خود را حول محور تولید و توزیع محصولات کشاورزی عنوان کرده و خبری از برنامه‌ریزی برای وضعیت تنظیم بازار وجود ندارد.

اما نمی‌توان چشم را روی کاهش قدرت خرید مردم بست و نسخه های تکرای گذشته را پیچید.

خانمی که در بازار مولوی مشغول بررسی قیمت هاست می‌ گوید: سال گذشته عدس کیلویی ۴ هزار تومان بود و برنج نیم دانه ایرانی کیلویی ۴ هزار تومان من با دو کیلو از این اقلام برای فرزندانم غذای تهیه می کردم ولی الان مانده ام عدس بخرم یا برنج؟

در عین حال فردی که طبق روال سالانه چند گونی برنج برای خانه تهیه می‌کرد در مورد افزایش قیمت برنج و قدرت خرید مردم به خبرنگار فارس  می‌گوید: من طبق عادت سالانه ۲۰۰ تا ۳۰۰ کیلو برنج را یکجا برای خانواده تهیه می‌کردم ولی الان با برنج کیلویی ۱۱ هزار تومان یعنی حداقل سه میلیون تومان باید برای برنج بپردازم که یکجا برایم مقدور نیست و به سه گونی برنج بسنده کرده‌ام.

اگرچه بحث داغ دولتی‌ها برای حمایت از تولید داخل، افزایش صادرات غیرنفتی است، اما این مسائل باید به گونه‌ای مدیریت شود که نه از این سوی بام بیفتیم و نه از آن طرف آن، به خصوص وقتی که بحث غذای مردم و قوت غالب آنان از جمله برنج، نان و دیگر اقلام غذایی مطرح است.