نام کلاشینکوف را می توان از جمله اسامی دانست که تقریبا اکثر مردم جهان با آن آشنایی دارند؛ از روستاییانی در آفریقا بدون آب و برق و سواد تا افرادی که در آسمانخراش های شهر نیویورک آمریکا زندگی می کنند. برای همه آنها، این سلاح افسانه ای نامی آشنا است اما کسی به درستی نمی داند دقیقا چند قبضه از این سلاح و مدل های زیر مجموعه آن تولید شده است.

تقریبا در هر کشوری از جهان ردی ملموس از این سلاح دیده می شود و در اکثر جنگ های نیمه دوم قرن بیستم، این سلاح حضوری پر رنگ و غیر قابل انکار داشته است. سادگی عملکرد، مقاومت در برابر شرایط سخت محیطی و قدرت بازدارندگی مناسب همه از جمله نکات مثبت این سلاح است که تقریبا تمامی کارشناسان نظامی در جهان بر روی آن اتفاق نظر دارند. در جریان جنگ تحمیلی ۸ ساله بر علیه کشور ما نیز این سلاح در دست هر دو طرف وجود داشت و اطمینان پذیری خود را به اثبات رساند.

اگرچه دقیقا مشخص نیست تا به امروز که چندین قبضه از این سلاح و نمونه های گوناگون آن تولید شده اما انواع مختلفی از این سلاح در کشورهای گوناگون به صورت قانونی و غیرقانونی در حال تولید است و با اینکه معرفی تمامی مدل های کلاشینکوف در یک مطلب امری ناممکن است، اما قصد داریم تا شما را با سلاح های سری AK ساخت روسیه آشنا کنیم.

AK-47

اولین مدل از خانواده سلاح های سری کلاشینکوف AK 47 است. یک سلاح هجومی با خشاب ۳۰ تیری که توسط میخائیل کلاشینکوف طراحی و ساخته شد. تولید انبوه این سلاح در دهه ۱۹۵۰ میلادی آغاز شده و تا به امروز نیز سلاح های تولید شده از این مدل همچنان در خدمت هستند.

این سلاح از یک مکانیزم گلنگدن چرخشی و نیروی گاز باروت برای فعال کردن آن استفاده می کند. این سلاح از گلوله های کالیبر ۳۹*۷٫۶۲ میلی متری استفاده کرده و دارای سه وضعیت آتش ضامن، تک تیر و رگبار است. جنس بدنه این سلاح از فولاد و بخش های دیگر آن از چوب است. قنداق این سلاح نیز در دو مدل ثابت و تاشو نیز عرضه شده است.

AK-47

وزن این سلاح بدون خشاب ۳ کیلو و ۴۷۰ گرم و طول آن ۸۸۰ میلی متر است. نواخت تیر این سلاح در حدود ۶۰۰ گلوله در دقیقه و برد موثر آن در حدود ۳۰۰ متر است. سرعت دهانه گلوله های این سلاح در حدود ۷۱۵ متر بر ثانیه است. بر روی سلاح یک سایت هدف گیری آهنی وجود دارد که می توان آن را برای شلیک تا فاصله ۸۰۰ متری نیز تنظیم کرد.

در بحث خشاب، به غیر از مدل ۳۰ تیری، گونه های ۵، ۱۰، ۲۰، ۴۰، ۷۵ و ۱۰۰ تیری آن نیز موجود است.

AKM

در اواخر دهه ۱۹۵۰ میلادی مدل ارتقاء یافته از AK 47 به ارتش شوروی سابق تحویل شد. در این مدل طراحان روسی بسیار مشکلات نمونه اولیه را حل کرده و در حقیقت این نمونه از خانواده کلاشینکوف بیش از هر نمونه دیگر تولید شده و در نقاط مختلف جهان به کار رفته است. مدل های زیر مجوعه ای از سری AKM نیز تولید شد که در این زیر مجموعه ها ارتقاهایی به منظور نصب تجهیزات اپتیکی بود.

AKM

تغییری در کالیبر یا مکانیزم سلاح به نسبت نمونه قبلی ایجاد نشد اما در این گونه جدید اطمینان پذیری نسبت مدل قبلی افزایش یافته، وزن در حدود یک کیلوگرم کاهش یافته و دقت برای شلیک در حالت رگبار افزایش یافت. این مدل از سری کلاش در تیراژی بیش از ۱۰ میلیون قبضه تولید شده و به اکثر متحدین شوروی سابق صادر شد.

AK-74

با شروع جنگ ویتنام، کارشناسان روسی با سلاح ام ۱۶ و فشنگ های ۵٫۵۶ میلی متری آشنا شدند. طراحان سلاح در شوروی سابق به این نتیجه رسیدند که نیاز به ارتقایی بر روی AK 47 و AKM دارند. یکی از بزرگترین مشکلات در مدل قبلی عدم کنترل پذیری مناسب در زمان شلیک رگباری بود. در عین حال تجربه جنگ ویتنام ثابت کرد که گلوله های ۷٫۶۲ روسی با وجود قدرت نفوذ بالا در اجسام سخت، در هنگام برخورد به بافت انسانی مسیر مستقیمی را طی کرده و در صورت عدم هدف گیری مناسب به سمت اعضای حساس بدن احتمال زنده ماندن هدف بسیار بالا خواهد بود.

AK-74

طراحان شوروی سابق در سلاح جدید کالیبر را به ۳۹*۵٫۴۵ میلی متر تغییر دادند. مطلعات انجام شده بر روی این گلوله نشان داد که با استفاده از این گلوله سبک تر سرعت دهانه افزایش یافته و همچنین این گلوله خسارت بسیار بیشتری بر روی بافت انسانی دارد. کنترل پذیری و دقت در AK 74 شدیدا خصوصا در حالت شلیک رگبار به نسبت مدلهای قدیمی تر افزایش یافت.در عین حال شعله پوش نیز نسبت به مدل های قبلی تغییر کرد.

این سلاح در حدود ۳ کیلوگرم وزن بدون خشاب، ۹۴۳ میلی متر طول، نواخت تیر ۶۵۰ گلوله در دقیقه و سرعت دهانه گلوله ۹۰۰ متر بر ثانیه و برد موثری در حدود ۵۰۰ متر دارد. یک نکته جالب درباره این سلاح اینکه بر اساس ادعای رییس وقت سازمان اطلاعات پاکستان، در جریان اشغال افغانستان توسط شوروی سابق، سازمان سیا ۵ هزار دلار به مجاهدین پرداخت کرد تا برای اولین بار یک قبضه از این سلاح را که توسط مبارزین افغانی به غنیمت گرفته شده بود به دست آورد.

این سلاح از اواسط دهه ۱۹۷۰ میلادی وارد خدمت ارتش شوروی شده و جنگ افغانستان اولین تجربه رزمی آن به شمار می رفت. یکی از مدلهای موفق و محبوبی که بر اساس AK-74 توسعه یافته است  AKS-74U است. یک اسلحه کوچک شده یا اصطلاحا “کارابین” که بر اساس آ کا ۷۴ برای نیروهای مخصوص و خدمه بالگردها و خودروهای زرهی توسعه یافت. این مدل ۲ کیلو و ۷۰۰ گرم وزن داشته و ۷۳۵ میلی متر طول دارد.

AKS-74U

AK-74M

در سال ۱۹۹۱ کمپانی روسی ایزماش که تولید عمده سلاح های سری کلاش را بر عهده دارد تولید انبوه مدل AK-74M را به عنوان سلاح سازمانی جدید ارتش شوروی سابق آغاز کرد. این مدل جدیدتر سلاحی با قطعاتی از جنس پلیمر بوده و فلزهای سبک تری در ساخت آن به کار رفته بود و در عین حال نصب تجهیزات جانبی مثل انواع دوربین و نارنجک اندازها بر روی آن ساده تر انجام می شد.

سری AK-100؛ ورود کلاشینکف به قرن بیست و یکم

در سالهای بعد از فروپاشی شوروی سابق چندین مدل از سلاح های خانواده AK توسعه پیدا کردند که به عنوان خانواده AK-100 شناخته می شوند. در حقیقت پایه این مدل ها همان AK-47M بوده که با تغییراتی نیز برای بهبود عملکرد عرضه شده است. هدف عمده روسیه از تولید این سری از سلاح ها بازار صادرات بوده و البته تعدادی از سلاح تولید شده در این سری به برخی از واحدهای خاصی از نیروی های نظامی و انتظامی روسیه نیز تحویل شده است اما همچنان AK-74M به عنوان سلاح سازمانی نیروهای مسلح فدارسیون روسیه شناخته می شود.

AK-101 و AK-102

دو عضو اول سری آ کا ۱۰۰ روسی در حقیقت تا حد زیادی شبیه به هم هستند. AK-101 سلاحی بر اساس طراحی سری AK-74 است اما با این تفاوت که این سلاح از فشنگ های کالیبر ۴۵*۵٫۵۶ میلی متر که استاندارد ناتو است استفاده می کند. بخش های عمده این دو سلاح از جنس پلیمر بوده و با قنداق های تاشو به بازار عرضه شده است. وزن AK-101 3 کیلو و ۶۰۰ گرم، طول آن ۹۴۳ میلی متر و سرعت دهانه گلوله در آن ۹۱۰ متر بر ثانیه و نواخت تیر آن ۶۰۰ گلوله در دقیقه است. این سلاح به ارمنستان، فیجی و ارگوئه صادر شده است.

AK-101 در بالا و AK-102 در پایین

مدل AK-102 در حقیقت گونه کارابین و کوچک تر شده از AK-101 است که با همان کالیبر ۵٫۵۶ میلی متر مسلح می شود. این سلاح ۳ کیلوگرم وزن داشته و ۸۲۴ میلی متر طول دارد.سرعت دهانه گلوله در این سلاح ۸۵۰ متر در ثانیه و برد موثر آن ۵۰۰ متر و نواخت تیر آن نیز ۶۰۰ گلوله در دقیقه است. هر دو مدل این سلاح با ریل های مخصوص نصب سریع انواع سامانه های اپتیکی مجهز شده است.

AK-103 و AK-104

سلاح های بعدی در سری آ کا ۱۰۰ دو اسلحه AK-103 و AK-104 هستند. در این مدل روسها دوباره به طرف کالیبر معروف ۳۹*۷٫۶۲ میلی متر رفته و از آن در این دو سلاح بهره بردند. دوباره پایه طراحی بر اساس AK-74M قرار دارد و عمده بدنه سلاح از جنس پلیمر و قطعات پلاستیکی ساخته شده است.

AK-103 وزنی در حدود ۳ کیلو و ۶۰۰ گرم داشته و طول آن ۹۴۳ میلی متر است. نواخت تیر آن ۶۰۰ گلوله در دقیقه و سرعت دهانه گلوله در آن ۷۱۵ متر بر ثانیه است. برد موثر آن در حدود ۵۰۰ متر است. این سلاح در بازار صادرات نیز حضور داشته و به هندوستان، لیبی و عربستان صادر شده است. ونزوئلا خط تولید این سلاح را از روسیه خریداری کرده است و از آن به عنوان سلاح سازمانی ارتش خود استفاده می کند.

AK-103 در بالا و AK-104 در پایین

مدل AK-104 در حقیقت مدل کارابین AK-103 است که با وزنی در حدود سه کیلو و ۲۰۰ گرم، طول ۸۲۴ میلی متر و نواخت تیر ۶۰۰ گلوله و سرعت دهانه ۶۵۰ متر بر ثانیه به بازار عرضه شده است. این مدل از سلاح در ونزوئلا در کنار AK-103 تولید می شود. برخی از نیروهای ضد تروریست در سوریه نیز به این سلاح مجهز شده اند.

AK-105

این کارابین کوچک در اصل برای جایگزینی با AKS-74U توسعه یافته است و در طراحی و مکانیزم تقریبا به مانند AK-1013 و AK-104 است. تنها تفاوت عمده کالیبر این سلاح است که با فشنگ های ۳۹*۵٫۴۵ میلی متری مسلح می شود. این سلاح در بخشهایی از ارتش روسیه و نیروهای امنیتی وزارت کشور روسیه وارد خدمت شده و به ارمنستان نیز صادر شده است.

AK-105

وزن این سلاح ۳ کیلو و ۲۰۰ گرم، طول آن ۸۲۴ میلی متر، نواخت تیر آن ۶۰۰ گلوله در دقیقه و سرعت دهانه آن ۸۴۰ متر بر ثانیه است. برد موثر آن ۵۰۰ متر بوده و قابلیت نصب انواع سامانه های اپتیکی نیز بر روی آن وجود دارد.

AK-107، AK-108 و AK-109

در شوروی سابق بحث طراحی سلاحی با مکانیزمی برای کاهش دادن اثر منفی انرژی حاصل از لگد سلاح در هنگام تیراندازی مطرح بوده و چندین نمونه سلاح نیز بر این اساس ساخته شده اند که البته از سری کلاشینکف نیستند. AEK-971 یکی از این سلاح ها بود که به صورت محدود به نیروهای امنیتی و نظامی شوروی نیز تحویل شده و در جنگ دوم چچن نیز توسط نیروهای روسی مورد استفاده قرار گرفته است.

AK-107

اساس این مکانیزم برگشت دادن بخش زیادی از نیروی حاصل از شلیک گلوله به سمت سر لوله سلاح است تا از این روش سلاح کنترل پذیرتری ساخته شود.

در سه سلاح مورد نظر در خانواده AK از این مکانیزم بهره گرفته شده و در نتیجه و بر اساس آزمایشات انجام شده این سلاح بسیار کنترل پذیر بوده و شاید بتوان این سه سلاح را کنترل پذیرترین اعضای سری AK دانست. این سلاح به غیر از حالت شلیک تک تیر و رگبار قابلیت شلیک در حالت سه تیر را نیز دارد.

AK-108

AK-109

تفاوت اصلی این سه مدل در کالیبر مورد استفاده آنهاست که برای AK-107 فشنگ های کالیبر ۳۹*۵٫۴۵ میلی متر، برای AK-108 فشنگ های کالیبر ۴۵*۵٫۵۶ میلی متر و برای AK-109 از فشنگ های ۳۹*۷٫۶۲ میلی متری استفاده می شود. وزن این سلاح ۳ کیلو و ۸۰۰ گرم، طول آن ۹۴۳ میلی متر و نواخت تیر آن بین ۸۵۰ الی ۹۰۰ گلوله در دقیقه است.

AK-12

اما به آخرین سلاح هجومی از سری مشهور AK یعنی AK-12 می رسیم که رسما به عنوان AK-200 هم شناخته می شود. این سلاح در حال حاضر در حال رقابت با یک گونه به روز شده از سلاح AEK-971 برای ورود به خدمت در ارتش روسیه است. سلاح جدید از نظر ظاهری تا حد زیادی همچنان شکل کلی خود را حفظ کرده است. در بخش قنداق تفاوت هایی دیده می شود و اندازه این بخش با توجه به نیاز کاربر تغییر می کند.

این اسلحه دارای ۴ حالت کنترل آتش ضامن، تک تیر، ۳ تیر و شلیک رگبار است. برگه ناظم آتش نیز در این سلاح در بالای قبضه و در نزدیک دست کاربر شبیه به برگه ناظم اسلحه G-3 از لحاظ دسترسی تیرانداز طراحی و ساخته شده است.

AK-12

یکی از قابلیت های خاص AK-12 بحث توانایی تغییر دادن لوله و کالیبر این سلاح در میدان نبرد است. این قابلیت چند سالی است که در برخی از سلاح های هجومی پیشرفته غربی دیده می شود. در حال حاضر روسها چندین نوع کالیبر را برای این سلاح پیشنهاد دادند که از جمله آنها می توان به ۵٫۵۴ ، ۵٫۵۶ و ۷٫۶۲ میلی متر اشاره کرد. برخی از گزارش ها حکایت از این دارد که روسها کار بر روی ایجاد توانایی شلیک گلوله های کالیبر ۶٫۵ میلی متر و حتی گلوله های سنگین ۵۱*۷٫۶۲ میلی متر و حتی نمونه شات گان این سلاح را نیز در دست توسعه دارند.

به صورت استاندارد انواع ریل های مخصوص سامانه های اپتیکی بر روی این سلاح نصب شده و انواع سامانه های اپتیکی و کمکی را می توان به راحتی بر روی AK-12 نصب کرد.این اسلحه وزنی در حدود ۳ کیلو و ۳۰۰ گرم، طول ۹۴۵ میلی متر، نواخت تیر ۶۵۰ تیر در دقیقه، سرعت دهانه ۹۰۰ متر بر ثانیه و برد موثر ۶۰۰ متر را دارد.