یکی از شغل هایی که این روزه در بین مردم رواج بسیاری پیدا کرده است برپایی آشپزخانه ها و رستوران های سیار است که در اصطلاح به آنها ون کافه یا در زبان غربی به آن فود تراک (food truck)  می‌گویند.

اگر بخواهیم درباره علت رواج این شغل در سالهای اخیر چیزی بگوییم شاید بهترین علت این باشد که با بالا رفتن اجاره بهای مغازه ها، بسیاری از مردم دیگر توانایی مالی برای اینکه بتوانند از پس اجاره مغازه بر بیابند را ندارند و مجبور هستند به صورت سیار برای خود شغلی دست و پا کنند.

البته نباید این نکته را فراموش کرد که یکی دیگر از عوامل رونق این نوع کسب و کارها ارزان قیمت بودن خدمات ارائه شده از سوی آنها است به گونه ای که غذایی که عمدتا توسط این ون کافه ها به مشتریان عرضه می‌شود چیزی قریب به ۴۰ درصد ارزان تر از مشابه آن در یک رستوران و مغازه ثابت است.

فوت تراک ها یا همان ون کافه ها انواع اقسام مختلفی دارد و این دسته بندی را می‌شود بر دو پایه استوار کرد اول نوع غذا و نوشیدنی ارائه شده و دوم ابعاد خودروی در نظر گرفته شده.

ون کافه ها یا نوشیدنی می فروشند یا غذا و البته برخی از آنها هم هستند که نوشیدنی و غذا را در کنار هم می فروشند برخی از ون کافه‌ها پشت خودروی پراید وانت بنا شده اند و برخی هم در داخل ون ها و فولکس واگن های بزرگتر!

عموما ون کافه ها، گروهی در راسته یک خیابان توقف کرده و در ساعت پایانی روز و حوالی غروب تا پاسی از شب اقدام به ارائه خدمت می‌کنند. این روزها شاید بتوان راسته خیابان پاکنژاد،خیابان باهنر(نیاوران)، بلوار اندرزگو، بخش هایی از صادقیه، حوالی دانشگاه شریف و دانشگاه تهران محل تجمع این ون کافه دانست.

قیمت ون کافه چند؟

قیمت هر ون، بسته به سلامت موتور و بدنه آن متفاوت است. نرخ برخی فولکس­ واگن‌­ها که خوراک اصلی کافه رستوران­‌های سیار هستند از حدود ۵۰ میلیون تومان آغاز و برخی از آنها تا ۱۵۰ میلیون تومان هم در بازار به فروش می­‌رسند.

اما اگر دنبال خرید خودروهایی نظیر فولکس واگن­‌های قدیمی نباشید، ممکن است بتوانید خودروهای ساده‌­تر و ارزان­تری مانند وانت پراید یا وانت پیکان را برای استارت فعالیت اقتصادی­‌تان خریداری کنید.

کافه­‌های سیاری که اغلب در مرکز شهر تهران مستقر شده­‌اند، خودروهای ونی هستند که به یک یا چند دستگاه قهوه‌­ساز مجهز و انواع قهوه و شیرینی را در منوی خود جا داده‌­اند. در کنار این کافه‌­ها، ون­‌هایی هم هستند که به فست‌­فودهای سیار شهرت دارند. اما قیمت این ون‌­ها چقدر است؟

در یکی از آگهی­‌های منتشر شده برای فروش یک ون آمده بود قیمت یک «ون کافه» یا در اصطلاح «ون فود»، ۷۵ میلیون تومان تعیین شده است. این ون فولکسی است با تمام امکانات فست فود و به گفته آگهی‌­دهنده موتور و فنی عالی دارد.

نوع این خودرو فولکس استیشن T۲ که سال ساخت آن به قبل از سال ۱۳۶۶ بر می‌گردد. این کافه سیار دارای ویژگی‌­هایی همچون «سقف باز شو»، «مخزن ۶۰ لیتری پلی­اتلین برای آب شرب»، «سینک استیل»، «پمپ آب ۱۲ ولت»، «نورپردازی کامل ۱۲ ولت» و «ترانس ۲۲۰ به ۱۲ ولت» است.

ضرورت ساماندهی ون کافه‌ها

روز گذشته بود که مجتبی یزدانی معاون خدمات شهری شهرداری تهران از ارسال لایحه ای به شورای شهر درباره استفاده درست رستوران‌ها و کافی شاپ ها از سطح معابر و ساماندهی پیاده‌راه‌ها خبر داد.

وی گفت: این طرح در منطقه ۲ به طور آزمایشی انجام شده است، اما مساله بعدی ما ون کافه‌ها هستند که بیشتر در مناطق یک تا ۶ فعالیت می کنند و باید آن ها را هم سر و سامان داد.

آن طور که از سخنان معاون خدمات شهری شهرداری تهران بر می آید شهرداری قرار است به سراغ ساماندهی ون کافه ها برود.

ون کافه‌ها عامل مفرح شدن فضای شهر

برای روشن شدن بیشتر موضوع به سراغ زهرا نژادبهرام عضو شورای اسلامی شهر تهران رفتیم. وی در این باره گفت: معتقدم که وجود ون‌کافه‌ها یک فرصت خوب برای شهر تهران و سایر شهرهای مشابه تهران است.

وی ادامه داد: وجود این شکل جدید از فروش غذا و نوشیدنی کمک می‌کند به رونق شهرها و از سوی دیگر، سهولت در اختیار قرار گرفتن مواد غذایی را برای شهروندان مهیا می‌کند.

عضو شورای اسلامی شهر تهران، گفت:‌ وجود این ون‌کافه‌ها همچنین باعث می‌شود فضای شهر و خیابان‌ها مفرح و شاد باشد، اما اگر نسبت به ضوابط و شرایطی که این ون‌کافه‌ها باید براساس آن فعالیت کنند بی‌تفاوت باشیم و توجهمان کافی نباشد، ممکن است منجر به بروز اختلالاتی شود.

وی ادامه داد: به عنوان مثال؛ ون‌کافه‌ها در خصوص محل استقرارشان باید ضوابط حقوقی شهر را رعایت کرده باشند و همچنین باید نسبت به نوع مواد غذایی که ارائه می‌دهند، موفق به اخذ ضوابط بهداشتی و تأییدیه‌های مربوط به آن شده باشند. همچنین باید در نوع تبلیغاتی که روی در و دیوار این کافه‌ها نصب می‌شود، ضوابط رعایت شده باشد.

ون کافه‌ها فرصتی هستند که نباید به تهدید تبدیل شوند

وی گفت: مجموعه این عوامل اگر رعایت شود، به طور قطع ون‌کافه‌ها می‌توانند به عنوان یک ظرفیت شناخته شوند و از این فرصت باید به خوبی استفاده کرد، اما این به معنای آن نیست که اگر ما در جایی فرصتی داریم از آن استفاده نکرده و آن را به ضدفرصت و یک تهدید تبدیل کنیم.

زهرا نژادبهرام در پاسخ به این سؤال که این ضوابط اشاره شده از سوی شما را چه کسی تعیین کرده و بر آن نظارت می‌کند، گفت: یک دستورالعملی وجود دارد و همچنین طرحی هم از سوی یکی از اعضای شورای شهر تهران در حال تهیه بود تا نسبت به ساماندهی ون‌کافه‌ها اقدام شود. البته در آن دستور العمل به طورکلی همه سیارها مورد توجه قرار گرفته بودند.

عضو شورای اسلامی شهر تهران، گفت: شهرداری تهران غیر از این لایحه‌ای که در دست تهیه است، ضوابط دیگری هم دارد که شاید مختص ون‌کافه‌ها نباشد، اما ضابطه‌هایی وجود دارد که مثلا پیاده‌رو متعلق به شهروندان است و چقدر از پیاده‌رو امکان گرفتنش توسط این ون‌کافه‌ها وجود دارد.

نژادبهرام تصریح کرد: شاید درست این باشد که برای مثال بگویند ون‌کافه‌ها در محل پارکینگ‌ها که تردد خیلی نیست فعالیت کنند، البته اینها همه مثال است، اما هدف اصلی آن است که در عبور و تردد شهروندان خللی ایجاد نشود.

برخی ون کافه‌ها الزامات بهداشتی را هم رعایت نمی‌کنند

بعد از نژاد بهرام به سراغ زهرا صدراعظم نوری دیگر عضو شورای اسلامی شهر تهران و رئیس کمیسیون خدمات شهری شورای شهر تهران رفتیم تا نظر وی را هم جویا شویم.

نوری در این خصوص گفت: یکی از موضوعاتی که حوزه خدمات شهری و محیط زیست مأموریت دارد جلوگیری از سد معبر است و هرگونه فعالیتی که در معابر عمومی انجام می‌شود باید با مجوز باشد و نباید مخل تردد عابرین و خودروها شود و شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل به آن اهتمام ویژه دارد.

نوری گفت: یک سری از فعالیتهایی که جنبه تفریحی و جنبه اشتغال دارد باید از لحاظ بهداشت و محیط زیست مورد تایید باشند و استانداردها و الزامات را رعایت کرده باشند ما بعضا شاهدیم که ون کافه ها که مواد غذایی عرضه می کنند برخی الزامات را رعایت نمی‌کنند و بعضا مانع کسب و کار سایر صنوف مشابه می‌شوند.

دور ریز غذای ون کافه‌ها باعث جمع شدن حیوانات می‌شود

این عضو شورای اسلامی شهر تهران ادامه داد: حتما باید موضوع بهداشت و محیط زیست رعایت شود زیرا تجمع این افراد در این محلها و استفاده از این فضاها و غذایی که خورده می شود دور ریز و پسماند دارد و به واسطه این پسماند یک سری حیوانات از گربه و سگ و موش در آنجا ها تجمع خواهند کرد.

نوری ادامه داد: اگر تمهیدات لازم انجام نشود می‌تواند منشآ آلودگی و تجمع میکروبها شود و مخل آسایش شهروندان خواهد شد و از این رو حوزه خدمات شهری موظف به این است که بر این موضوع ساماندهی و نظارت کرده باشد و این موانع را رفع کند.

لایحه ساماندهی ون کافه تهیه شده و در حال بررسی است

اما حمیدرضا تحصیلی رئیس شرکت ساماندهی صنایع  مشاغل در خصوص ساماندهی ون کافه گفت: ون کافه ها یکی دوسال است که به تهران اضافه شده‌اند و هر کدام یک گوشه از خیابان را گرفته اند و کار می‌کنند.

شهرداری تهران به این نتیجه رسید که از آنجا که مردم از فعالیت این ون کافه ها استقبال کرده اند و از آنجایی که برخی از شهروندان هم شب ها بیرون از خانه هستند و به این خدمات احتیاج دارند شهرداری تصمیم به ساماندهی فعالیت اینها گرفت.

وی ادامه داد: طرحی نوشته شد تحت عنوان لایحه که در حال حاضر در کمیته تطبیق قوانین در حال بررسی است و قرار است این ون کافه ها تحت یک عنوان خاص دارای رسمیت شوند.

ساعت کار ون کافه ها ۲۲ تا ۴ بامداد

تحصیلی گفت: البته با رعایت تمام جوانب کار یعنی هم نباید اینها ثابت باشند و باید بعد از ساعت کارشان ماشین خود را ببرند و گوشه خیابان ثابت نباشند.

وی خاطرنشان کرد: ساعت کاری هم برای آنها در نظر گرفته شد و مقرر شد ساعت کارشان بین ساعت ۲۲ تا ۴ صبح باشد.

رئیس شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهرداری تهران گفت: اینها عمدتا رعایت موازین بهداشتی نمی‌کردند و ساماندهی اینها و قانونمند شدن شان یک امر ضروری بود.

وی ادامه داد: ما در این لایحه خیابان های خاصی را دیدیم که جای پارک مناسب داشته باشند و مزاحمتی برای شهروندان ایجاد نکند و اطاق اصناف و پلیس اماکن و اداره بهداشت باید در خصوص محل استقرار نظر بدهند.

نکته آخر

هرچند کسی منکر فواید و محاسن وجود ون کافه ها در خیابان های شهر نیست و حتما این ماشین های خوشمزه می‌توانند نقشی در طراوت بخشیدن به شهر را داشته باشند اما از آن طرف نباید این فرصت تبدیل به تهدید شود.

موضوعات مرتبط با پسماند به جا مانده از ون کافه‌ها و همچنین آلودگی‌های زیست محیطی آن حتما از آن دست نکاتی است که باید به آن توجه ویژه شود تا سلامت شهروندان به خطر نیافتد.

از سوی دیگر حقوق مکتسبه ای که برای این ون در ماندن شان در کنار خیابان ایجاد می‌شود هم از ان مسائلی است که اگر مغفول بماند سالهای آتی شهرداری تهران را دچار مشکل خواهد کرد.