حدود ۵ سال پیش رهبر انقلاب سیاست های کلی «جمعیّت» را که براساس بند ۱۱۰ قانون اساسی تهیه شده بود، پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام تعیین شد ابلاغ کردند؛ یکی از مهمترین بندهای این ابلاغیه حمایت از ناباروران بود.

در همین راستا اختصاص تسهیلات مناسب برای مادران بویژه در دوره بارداری و شیردهی و پوشش بیمه‌ای هزینه‌های زایمان و درمان ناباروری مردان و زنان و تقویت نهادها و مؤسسات حمایتی ذی‌ربط یکی از مهمترین بندهای سیاست های کلی جمعیت در کشور محسوب می شود.

با گذشت ۵ سال از ابلاغ این سیاست ها اما همچنان شاهد هستیم مشکلات ناباروری در کشور افزایش پیدا کرده ولی تمام هزینه های ناباروری بر عهده زوجین بوده و این روزها با کاهش درآمدهای مردم و افزایش هزینه های درمان، پیگیری درمان ناباروری برای اقشار متوسط و ضعیف تقریباً ناممکن شده است.

ناباروران همچنان زیر چتر بیمه نیستند

بر اساس تعریف سازمان جهانی بهداشت(WHO) زوجی که پس از یک سال تلاش بدون پیشگیری برای باروری بچه‌دار نشوند بیمار نابارور محسوب می‌شوند؛بر اساس این تعاریف همچنین ناباروری به دو نوع اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود.

اصطلاح ناباروری اولیه برای زوج‌هایی استفاده می‌شود که در کل طول رابطه زناشویی خود و پس از حداقل یک سال تلاش بدون پیشگیری برای باروری بچه‌دار نشده‌اند، اما ناباروری ثانویه در مورد زوج‌هایی به کار برده می‌شود که پس از یک یا چندبار فرزندآوری و یک سال تلاش مداوم بدون پیشگیری برای باروری نابارور شده‌اند.

از هر ۵ زوج ایرانی یک زوج نابارورند

مطابق آخرین پیمایش‌های انجام‌شده شیوع ناباروری اولیه در ایران ۲۰٫۲ درصد است؛ یعنی حداقل از هر ۵ زوج ایرانی حدودا ۱ زوج ناباروری اولیه دارند؛ این در حالیست که میانگین شیوع ناباروری اولیه و ثانویه در دنیا حدود ۱۲٫۵ درصد است و میزان ناباروری در کشور ما به ویژه در سالهای اخیر افزایش چشمگیری داشته و بالاتر از میانگین نرخ ناباروری در دنیاست.

در حال حاضر جمعیت نابارور کل کشور به حدود ۳ میلیون زوج میرسد که سالانه حدودا ۹۰ هزار نفر به آنان اضافه می‌شود؛ این درحالی است که هنوز زوج های نابارور قبلی به طور کامل درمان نشده اند. درمان بیماران نابارور  میتواند کمک محسوس به افزایش نرخ باروری کشور کند در بند یک سیاست‌های کلی جمعیت نیز به این موضوع اشاره شده است؛ «ارتقاء پویایی، بالندگی و جوانی جمعیّت با افزایش نرخ باروری به بیش از سطح جانشینی » یکی از مهمترین بندهای سیاست های کلی جمعیت در کشور است.

بر خلاف تأکید بند سوم سیاست های کلی «جمعیّت» مبنی بر حمایت از ناباروران در کشور، در ایران بر خلاف کشورهای پیشرفته تقریبا هیچ حمایت جدی‌ای به وسیله بیمه‌های پایه از هزینه‌های درمان ناباروری انجام نمی‌شود.

در حال حاضر هیچ کدام از عمل‌های پیشرفته کمک‌باروری اعم از IVF و ICSI (میکرواینجکشن) و تقریبا هیچ‌کدام از داروها، آزمایشات و سونوگرافی‌های لازم برای درمان ناباروری مورد حمایت هزینه‌ای بیمه‌های درمانی نیستند.

کمکی که تنها کفاف ۳۰ درصد از هزینه‌های ناباروری را می‌دهد

تنها حمایتی که دولت برای زوج‌های نابارور تدارک دیده این است که در بیمارستان‌های دولتی دارای امکانات درمان ناباروری، برای تنها یک عمل هر زوج در سال، ۶ میلیون تومان و به ازای هر دوره درمانی تنها ۱٫۷ میلیون تومان در قالب طرح تحول سلامت به هزینه‌های زوج‌ها کمک می‌شود که کمتر از ۳۰ درصد هزینه یک دوره درمانی است. این در حالی است که هزینه های درمان ناباروری تقریبا دو برابر رقم کمک شده از سمت دولت است.

احتمال موفقیت در عمل‌های پیشرفته کمک‌باروری برای دنیا حدود ۳۰ درصد است؛ در ایران گزارش‌های رسمی و علنی دقیقی از این آمار وجود ندارد، اما با این فرض خوش‌بینانه که احتمال موفقیت در عمل‌های کمک‌باروری برای ایران و جهان یکی است میتوان نتیجه گرفت که برای تولد یک فرزند لازم است هر زوج به طور میانگین ۳ دوره درمانی کمک‌باروری را طی کنند.

از آنجایی که هزینه هر دوره درمانی در مراکز دولتی و خصوصی به ترتیب حداقل ۶ و ۱۲ میلیون تومان است می‌توان نتیجه گرفت در مراکز دولتی و خصوصی برای تولد هر فرزند حداقل ۱۸ و ۳۶ میلیون تومان هزینه لازم است.

برای زوج‌های ناباروری که از شهر محل سکونت خود به شهرهای دیگری مانند تهران و یزد و کرمانشاه و مازندران سفر می‌کنند هزینه‌های ایاب و ذهاب و اقامت در محل درمان نیز به هزینه‌های درمان اضافه می‌شود که بار مالی سنگینی بر دوش زوج‌ها می‌گذارد. به عنوان مثال هزینه هرشب اقامت در هتل مرکز درمانی رویش تهران برای زوجی که در فرآیند درمان قرار گرفته‌اند ۲۵۰ هزار تومان است.

در وضعیت کنونی هزینه‌های بالای درمان ناباروری باعث شده است بسیاری از زوج‌های نابارور هیچ اقدامی برای درمان ناباروری انجام ندهند. دلیل عدم پوشش هزینه‌های ناباروری بوسیله بیمه‌های پایه اینست که ناباروری در نظام حقوقی بیمه‌های پایه بعنوان یک بیماری تعریف نشده‌ است.

لازم است شورای عالی بیمه سلامت کشور با تعریف ناباروری به عنوان یک بیماری در نظام حقوقی بیمه‌های پایه آن‌ها را ملزم به پوشش هزینه‌های درمان ناباروری اعم از هزینه‌های عمل، هزینه‌های دارویی، هزینه‌های آزمایشات و سونوگرافی‌های مربوط به فرآیند درمان کند.

تحقق این مهم به وسیله شورای عالی بیمه سلامت باعث می‌شود جمعیت نابارور کشور توانایی اقدام برای درمان ناباروری پیدا کرده و با باروری خود کمک به افزایش میزان عمومی باروری کشور کنند.