بندر آستارا به دلیل موقعیت جغرافیایی مناسب مزیت متفاوتی با سایر بنادر کشور دارد.

بندر آستارا تا سال‌های نه چندان دور فقط بخشی از یک ساحل متروک در مجاورت شهر مرزی آستارا محسوب می‌شد و از جایگاه مبادلات تجاری دریای خزر چندان بهره نبرده بود.

در سال ۸۷ سازمان بنادر و دریانوردی مناقصه‌ای با حضور ۱۳ شرکت ایرانی فعال در زمینه راهبری بنادر برای توسعه و تجهیز و راهبری بلندمدت بندر آستارا برگزار کرد که در نهایت با سپری شدن تشریفات و مراحل اداری و قانونی، سرمایه‌گذار این بندر (شرکت کاوه) حائز امتیازات مورد نظر شد و در قالب قراردادی با سازمان بنادر و دریانوردی طرح توسعه و تجهیز و راهبری بندر تجاری آستارا آغاز شد.

بنا بر این گزارش، با توجه به سرمایه‌گذاری‌ها در رابطه با ایجاد زیرساخت و روساخت و تجهیزات فاز نخست بندر تجاری آستارا در سال ۹۱ به مرحله بهره‌برداری رسید؛ با آغاز فاز نخست تجاری این بندر موضوع سهم پایگاه از اقتصاد داخلی و تجارت بین‌المللی موضوع قابل توجه در این بندر شد.

وسعت بندر آستارا بیش از ۵۵ هکتار است که با تکمیل همه فازهای پیش‌بینی شده برای توسعه به منظور پذیرش، تخلیه و بارگیری کشتی‌ها و نگهداری و توزیع انواع کالاهای عمومی، فله، کانتینر، غلات و فرآورده‌های نفتی به ظرفیت ۳٫۵ میلیون تن در سال می‌رسد.

بندر آستارا با در اختیار داشتن ۲۰۵ متر اسکله فعال و ۷۵ متر اسکله در حال ساخت با استفاده از انواع تجهیزات بندری سبک و سنگین ظرفیت انجام عملیات بندری و خدمات‌رسانی که یک میلیون تن کالا در سال را دارد و با قرار گرفتن در زمره مناطق ویژه اقتصادی و حمایت سازمان بنادر زمینه ایجاد اشتغال، حمل‌ونقل ترانزیت و توسعه زیرساخت‌های شهری را فراهم می‌کند.

بندر آستارا از موقعیت جغرافیایی ممتازی برای ورود و ترانزیت انواع غلات از کشورهای حاشیه خزر خصوصاً روسیه برخوردار است و با اتکا به چنین جایگاهی احداث پایانه غلات دریای خزر با وسعت ۱۰ هکتار و ۱۲۰ هزار تن سیلو در قالب ۴ فاز ۳۰ هزار تنی و بهره‌برداری از تجهیزات پیشرفته، تخلیه کشتی‌های حامل غلات در حال انجام است که فاز اول آن با اعتبار ۱۸ میلیون یورو توسط تولیدکنندگان داخلی در دست احداث است و پیش‌بینی می‌شود، اواخر امسال به بهره‌برداری برسد.

در راستای ارتقای بهره‌وری برنامه‌ریزی شده است در طرح احداث پایانه غلات آستارا، احداث کارخانه آرد در کنار سیلوها انجام شود، تا ارزش افزوده ایجاد شود.

در حال حاضر بندر آستارا ۴ باب انبار سرپوشیده به مساحت مجموع ۱۰ هزار مترمربع دارد، ضمن آنکه یک انبار هانگار ۵ هزار متری نیز در آن در حال ساخت است که از این امکانات برای پذیرش، نگهداری و ارائه خدمات لجستیک و ارزش افزوده و انواع کالاها به ویژه غلات و سایر محصولات غله بهره برده می‌شود.

تقاضای موجود برای واردات و تزانزیت غلات از بندر آستارا شرکت سرمایه‌گذار کاوه را بر آن داشت تا این بندر را به یک دستگاه برج مکنده غلات مجهز کند و زمینه تسریع در تخلیه کشتی‌های ورودی با محموله غلات فراهم شود؛ این جرثقیل مکنده توان تخلیه ۳۰۰ تن غلات را در ساعت دارد و ارزش کنونی آن حدود ۱٫۵ میلیون یورو است که پیش از این با اعتبار ۱٫۲ میلیون یورو خریداری و در کشور مونتاژ شد.

با تکمیل فاز اول پروژه پایانه غلات بندر آستارا دومین برج مکنده غلات نیز به تجهیزات این بندر افزوده خواهد شد.

به گفته مدیر اجرایی شرکت سرمایه‌گذار در بندر آستارا برای رفع دغدغه‌های مربوط به پهلودهی و جداسازی کشتی‌های ورودی و خروجی در بندر آستارا، یک فروند یدک‌کش به توان ۱۲۰۰ اسب بخار از شرکت هلندی خریداری شد و اواخر سال ۹۶ با نام درفش کاوه مورد بهره‌برداری قرار گرفت.

به گفته علیرضا چشم‌ جهان، با ورود این واحد شناور خدماتی، میزان وابستگی بندر آستارا به یدک‌کش‌های سازمان بنادر و دریانوردی کاهش یافت و سرعت عمل در امور پهلودهی و جداسازی کشتی‌ها با استفاده از توان و ظرفیت یدک‌کش مذکور ایجاد شد.

بنابراین گزارش، همچنین یک فروند لایروب هاپرساگشن با ظرفیت ۲۰۰ مترمکعب نیز اواخر سال ۹۶ وارد بندر آستارا شد که جاده ابریشم نامگذاری شد و به طور اختصاصی برای فعالیت در بندر آستارا طراحی و ساخته شده است، پس از انجام لایروبی ایجادی که مورد تأیید سازمان بنادر و دریانوردی است به لای‌برداری در همه فصول جهت حفظ عمق لازم در حوضچه و کانال بندر آستارا برای تردد ایمنی کشتی‌های تجاری، ورودی و خروجی می‌پردازد.

وجود این دو واحد شناور یدک‌کش و لایروب در بندر آستارا که با سرمایه‌گذاری ۱۲ میلیون یورویی انجام شد گامی اساسی جهت شکوفایی این بندر و تبدیل آن به یک نقطه کانونی برای ایفای نقش فعال و مؤثر در مبادلات تجاری حوزه دریای خزر و کریدورهای بین‌المللی جاده ابریشم و شمال – جنوب تلقی می‌شود؛ این اولین بار است که بخش خصوصی در ایران برای تأمین لایروب و یدک‌کش در بندر سرمایه‌گذاری می‌کند و پیش از این موارد در تعهد سازمان بنادر و دریانوردی بوده است.

تاکنون بیش از ۴۰۰ میلیارد تومان در راستای توسعه و الحاق بندر تجاری آستارا به بنادر ایرانی حوزه دریای خزر هزینه شده است که این به اشتغال مستقیم ۲۰۰ نفر همچنین اشتغال غیرمستقیم ۴۰۰ نفر منجر شده است.

به گفته عضو هیأت مدیره شرکت کاوه‌ از سال ۹۲ تا پایان مرداد ۹۸ بیش از یک میلیون تن کالا در بندر آستارا تخلیه و بارگیری شده است که این حاصل کناره‌گیری ۶۳۰ فروند کشتی در اسکله این بندر بوده است؛ از این رقم ۶۰ درصد در حوزه واردات و ترانزیت و ۴۰ درصد کالاها در بخش صادرات بوده است.

سهم ۴۰ درصدی صادرات در بندر آستارا جایگاهی شاخص برای این بندر در قیاس با سایر بنادر ایرانی حوزه دریای خزر به ثمر رسانده است.

اتصال بندر آستارا به شبکه ریلی جمهوری اسلامی ایران و همچنین راه‌آهن آ‌ذربایجان از برنامه‌های مهمی است که در صورت تحقق می‌تواند نقش و جایگاه بندر آستارا را به یک نقطه کانونی در شمال‌غرب ایران از سایر بنادر شمالی کشور متمایز سازد و آن را به معبری جدید برای ۲ کریدور بین‌المللی جاده ابریشم و نوستراک (شمال – جنوب) تبدیل کند.

* ظرفیت اسمی بندر آستارا ۳٫۵ میلیون تن

بنابراین گزارش، در حاشیه بازدید اصحاب رسانه از بندر آستارا ،مدیر بندر آستارا درباره این بندر به خبرنگاران گفت: بندر آستارا ۳٫۵ میلیون تن ظرفیت اسمی و ۲٫۵ میلیون تن ظرفیت واقعی دارد.

امیری افزود: این بندر ۴ پست اسکله جنرال کارگو و یک پست اسکله نفتی دارد؛ در سال ۷۵ با محدود شدن موضوع شیلات دولت تصمیم گرفت بندر آستارا در حوزه تجاری چندمنظوره فعال باشد، در این راستا پیگیری‌ها انجام شد و پروژه در قالب ساخت، بهره برداری و واگذاری BOT به بخش خصوصی واگذار شد تا بخش خصوصی طرح‌های این بندر را اجرا کند و با تجهیز بندر به تجهیزات نسبت به فعال کردن آن اقدام کند.

مدیر بندر آستارا بیان کرد: سازمان بنادر و دریانوردی حوضچه و کانال این بندر را خود ساخت و شرکت سرمایه‌گذار در فاز اول به خوبی عمل کرده است و در فاز دوم با توجه به ترافیک بندر توسعه دقیق دیده شده است.

* نگرانی بابت پس‌کرانه بندر آستارا نداریم

‌در حاشیه این بازدید، عضو هیأت مدیره شرکت سرمایه‌گذار کاوه به خبرنگاران گفت: بندر آستارا ۵۵ هکتار محوطه دارد که فعلاً از ۲۰ هکتار آن استفاده شده است و نگرانی بابت پس‌کرانه این بندر نداریم.

علیرضا چشم‌ جهان با اشاره به تجمیع ساختمان‌های اداری بندر در جلوگیری از پراکندگی آنها اظهار داشت: عضو اتصال بندر آستارا به بندر آستاراخان روسیه هم مدنظر است، راه‌آهن و بندر جزو ملزومات تجاری کشورها هستند، ریل برای کشور خصوصا منطقه آستارا ارزش افزوده ایجاد می‌کند.

وی در پاسخ به این سؤال که آیا با تکمیل‌ خط ریلی رشت – انزلی – آستارا – آستارای آذربایجان، رقابتی منفی بین ریل و بندر در حمل کالا رخ نمی‌دهد؟ توضیح داد: جنس بارهای ریلی و دریایی متفاوت است حمل‌ونقل دریایی برای حمل کالاهای حجیم و البته با نرخ‌های مناسب‌تر است و در مسیرهای طولانی‌تر، اما حمل‌ونقل ریلی برای بارهای کوچک‌تر است ضمن آنکه هزینه حمل ریلی کمی بالاتر از حمل‌ونقل دریایی است، بنابراین هیچ رقابت ناسالمی بین ریل و جاده رخ نمی‌دهد.

چشم جهان با اشاره به اینکه بندر آستارا محلی برای حمل مواد شیمیایی و کالاهای ساختمانی است، اظهار داشت: در حال حاضر ظرفیت صادراتی این بندر نسبت به بنادر دیگر کشورمان در حاشیه خزر بسیار مناسب و مطلوب‌تر ارزیابی می‌شود.

* کد گمرکی بندر آستارا صادر شد

‌در ادامه این مراسم، فرماندار شهر آستارا نیز در بازدید از بندر تجاری آستارا ضمن مثبت ارزیابی کردن سرمایه‌گذاری در این بندر تجاری به خبرنگاران‌: آستارا سه مرز خشکی، ریلی و آبی دارد و زیربناهای مناسبی برای جذب سرمایه‌گذار بخش خصوصی در بندر آستارا فراهم شده است.

حسن رستم‌زاد‌ با اشاره به روند مطلوب ترانزیت، صادرات و واردات در بندر آستارا اظهار داشت: در بحث حمایت از سرمایه‌گذار مشکلاتی وجود دارد که نتیجه قوانین بالادستی است و این خود به نوعی موجب می‌شود که حمایت کامل و مناسبی از سرمایه‌گذار خصوصی با مشکل مواجه شود که ضرورت دارد بخشی از این قوانین در این حوزه تغییر یابد.

‌رستم‌زاد‌ افزود: تلاش می‌کنیم مشوق‌هایی برای جذب سرمایه‌گذار در آستارا داشته باشیم و با تمام توان از سرمایه‌گذار استقبال می‌کنیم به شرطی که اشتغالزایی مناسب ایجاد کند، اما این را هم در نظر داریم که قطعاً هر سرمایه‌گذار به دنبال سود مناسب‌تر هم است، ما هم این سود را تضمین می‌دهیم و قول می‌دهیم شرایط را به نحوی فراهم کنیم که سرمایه‌گذار مشوق‌های مناسبی برای حضور داشته باشند.

فرماندار آستارا با بیان اینکه این شهر جزو ۱۰ شهرستان اول ایران در جذب گردشگر است، گفت: آستارا ۱۸٫۵ کیلومتر مرزآبی دارد و می‌تواند به عنوان قطب گردشگری گیلان فعال باشد.

وی بیان کرد: از نظر اتصال بندر آستارا به ریل پیش‌بینی می‌کنیم که شرایط به خوبی پیش رود و در تملک اراضی مشکلی نداشته باشیم.

رستم‌زاد افزود: منطقه ویژه اقتصادی آستارا ۶۰ هکتار است که البته معارضانی دارد، اما در حال رفع شدن است.

فرماندار آستارا گفت: کد گمرکی بندر آستارا نیز صادر شده است و در چند روز آینده در سامانه گمرکی ایران قرار خواهد گرفت.

وی در پاسخ به سؤال فارس مبنی بر لایروبی حوضچه ورودی و اسکله بندر آستارا توسط دولت، گفت: برای انجام لایروبی مناقصه را برگزار کردیم و پیمانکار به زودی مشخص می‌شود، قرار بود از اواخر مرداد امسال لایروبی آغاز شود که تأخیراتی دارد، اما قطعاً انجام می‌شود.

رستم‌زاد‌ با بیان اینکه عمده کشتی‌های ورودی به بندر آستارا دارای ظرفیت کمتر از ۵ هزار تن است، گفت: در حال حاضر از نظر پهلوگیری در بندر آستارا مشکل خاصی نداریم اما قول می‌دهیم که لایروبی هم به سرعت انجام شود.

به گزارش فارس، بندر آستارا با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در مدت کوتاهِ فعالیتِ خود نشان داد که امکان تبدیل شدن به هاب صادراتی بین بنادر شمال کشور و بنادر حاشیه خزر را دارا است و پیش‌بینی می‌شود با روند رو به رشد تجهیز و توسعه این بندر، در آینده شاهد استفاده از این بندر برای ورود کالاهای اساسی، ترانزیت و صادرات بسیاری از کالاهای تولید داخل و ترانزیتی باشیم.