با فراگیر شدن چالش faceappchallenge# در شبکه‌های اجتماعی، نرم افزار تلفن همراه «فیس اپ» به سرعت به یکی از پرطرفدارترین اپلیکیشن‌های دانلود شده در iOS و اندروید تبدیل شد.

«فیس اپ» اپلیکیشنی روسی در ژانویه ۲۰۱۷ برای iOS و فوریه همان سال برای اندروید منتشر شده و کاربران زیادی در سراسر دنیا دارد. اضافه کردن مدل موی جدید، اضافه کردن لبخند به چهره ها، جوان و پیر کردن و تغییر جنسیت سوژه عکاسی از قابلیت این نرم افزار محسوب می‌شود.

پیش از این امکان تغییر رنگ پوست نیز وجود داشت که به دلیل اعتراضات ضد نژاد پرستانه به فیس آپ، این فیلتر توسط شرکت تولید کننده حذف شد.

نرم افزاری که یک دفعه مهم شد

با رواج استفاده از فیس اپ، شایعات زیادی درباره جنبه‌های امنیتی این نرم‌افزار بر سر زبان‌ها افتاده است.

این درست زمانی بود که چالش فیس‌اپ از سر و کله شبکه‎های اجتماعی بالا می‌‎رفت. چالشی که در آن، کاربران تصویر سلفی از خودشان می‌گرفتند و به کمک این نرم‌افزار و امکاناتی که در آن وجود دارد، سن و تصویر خود را تغییر می‌دادند.

قضیه از آن جایی که شروع شد که جاشوا نوتزی، توسعه‌دهنده اپلیکیشن، در این رابطه، در توییتی به کاربران اخطار داده و گفته است فیس‌اپ به همه تصاویر موجود در تلفن هوشمند کاربران دسترسی دارد و می‌تواند آن‌ها را به سِرورهای شرکت روسی‌ مالک این اپلیکیشن ارسال کند. اما او بعدا توییتش را پاک کرد و در پستی در وبلاگش این گفته را تکذیب کرد و در مورد عملکرد اپلیکیشن و شرایط استفاده از آن توضیح داد.

بعضی از رسانه‌های انگلیسی‎زبان به این نگرانی دامن زدند و سوال‌هایی را درباره حریم خصوصی این نرم‌افزار مطرح کردند.

اما چرا یکباره فیس‌اپ به این اندازه مهم می شود و رسانه‌ها به آن توجه می‌کنند. قضیه به مکان جغرافیایی کشوری مربوط می‌شود که برند فیس‌اپ در آنجا ثبت شده است؛ روسیه! یوروسلاو گونچاروف مدیر اجرایی و کسی که به عنوان نماینده این شرکت یک فرد روسی است. هسته اولیه تحقیق و توسعه این شرکت هم در سنت‌پترزبورگ ثبت شده و مشغول فعالیت است.

فیس اپ؛ جاسوس افزار یا ابزار سرگرمی

اتهام اصلی که به فیس‌اپ زده شده حول دو محور مهم است؛ اول این‌که این نرم‌افزار، بدون اجازه کاربر تصاویر متعددی را از روی دستگاه تلفن همراه هوشمند او کپی کرده و آپلود می‌کند. اتهام بعدی این است که از تصاویر کاربران سوءاستفاده کرده و آنها را در اختیار دستگاه‌های امنیتی روسی قرار داده یا برای تکمیل الگوریتم‌های هوش مصنوعی و تشخیص چهره مورد استفاده قرار می‌دهد.

فوربس در گفت و گو با یاروسلاو گونچروف، موسس فیس‌اپ، درباره نگرانی‌هایی که پیش آمده سوال کرده است. به گفته گونچروف، داده‌ها به هیچ سروری در روسیه انتقال داده نمی‌شوند و «بسیاری از تصاویر به‌صورت ابری پردازش می‌شود.»

موسس فیس‌اپ توضیح داده است که فقط تصویری که کاربر برای تغییر چهره به اپ می‌دهد به سرورهای ابری فرستاده می‌شود و هیچ تصویر دیگری از گوشی کاربران به سرورهای ابری ارسال نمی‌‌شود.

او در مورد نگهداری تصویر آپلود‌شده روی سرورهای ابری متصل به فیس‌اپ گفته است که دلیل اصلی آپلود و نگهداری تصاویر ارسالی به اپ افزایش بازدهی و کاهش ترافیک مصرفی و تحلیل‌های تکراری است. چرا که اگر کاربر عکسی را چندین بار بفرستد، این روش مانع ویرایش‌ها و آنالیزهای تکراری می‌شود و بسیاری از تصاویر ظرف ۴۸ ساعت پس از آپلود از روی سرورها پاک می‌شوند.

گونچروف در ادامه افزوده است که کاربران می‌توانند از آن‌ها درخواست کنند داده‌هایشان را سریع‌تر پاکسازی کنند. برای چنین درخواستی، می‌توانند به بخش تنظیمات فیس‌اپ بروند و در بخش گزارش ایراد، واژه «Privacy» را در موضوع پیام بنویسند و گزارش را ارسال کنند. به گفته گونچروف، چنین گزارشی فرایند پاکسازی تصاویر از سرورهای ابری را سریع‌تر و کوتاه‌تر می‌کند.

او در پایان اضافه کرده است: «ما اطلاعات کاربران را به هیچ شرکت یا شخصی نمی‌فروشیم و با کسی به اشتراک نمی‌گذاریم.»

فیس‌اپ چطور کار می‌کند؟

اپلیکیشن فیس‌اپ که این روزها وایرال و داغ شده، حاصل عصر هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی است! فیس‌اپ می‌تواند به طبیعی‌ترین شکل ممکن، شکل صورت انسان را تغییر دهد و مثل یک کف‌بین با گوی جهان‌بین اعجاب‌انگیز خود، قیافه‌تان در کهن‌سالی را به رخ بکشد، یک لبخند یا آرایش یا ریش و سبیل بر چهره‌تان بیافزاید، حالت و رنگ مویتان را تغییر دهد یا به مردان و زنان بگوید اگر جنس مخالف بودید چه شکلی می‌شدید!

تکنیک بکار رفته در این اپلیکشن، بر مبنای Generative adversarial network یا بطور مختصر GAN است. بطور خاص، این اپلیکیشن از تکنیک deep generative convolutional neural networks که مخلوطی از شبکه‌های عصبی GAN و CNN است استفاده می‌کند. مخترع تکنیک GAN، «ین گودفلو» دانش‌آموخته‌ی استنفورد و از مشهورترین محققین جوانِ هوش مصنوعی دنیاست. وی در کنفرانس نیپس ۲۰۱۶ آن را ارائه داد.

گودفلو در سال ۲۰۱۷ توسط مجله‌ی فناوری MIT بعنوان یکی از ۳۵ مخترع برتر زیر ۳۵ سال و در سال ۲۰۱۹ توسط فارین‌پالیسی در لیست ۱۰۰ متفکر برتر جهان انتخاب شد.

 هوش مصنوعی GAN و بطور کلی شبکه‌های عصبی نیازمند آن هستند که برای نتایج دقیق و قابل قبول، مقادر بسیار زیادی اطلاعات و داده را دیده و توسط آن‌ها تعلیم ببینید. تکنیک بکار رفته در فیس‌اپ نیز از این قاعده مستثنی نیست. این مورد بعلاوه حجم پردازش سنگین مورد نیاز برای ارائه‌ی تصاویر نهایی و خروجی مطلوب نیازمند آن است که فیس‌اپ، عکس‌هایی که انتخاب می‌کنید را به سرورهای خود انتقال دهد. احتمالاً با هر بار استفاده، الگوریتم قوی‌تر می‌شود. سازندگان این اپلیکیشن انتقال عکس‌ها به سرورهایشان را تایید کردند اما گفتند پس از مدتی پاک می‌شود.

فیس‌اپ در امریکا و سایر کشورها نگرانی‌هایی را برانگیخته. نگرانی‌ها به این علت است که در شرایط استفاده‌ی فیس‌اپ بیان شده این اپلیکیشن مجاز است از عکس‌های کاربران هر استفاده‌ی تجاری که می‌خواهد را بکند!

اما کاربردهای GAN به همینجا ختم نمی‌شود و روز به روز در حال گسترش است!

تیم تحقیقاتی شرکت Nvidia هوش مصنوعی ساخته که با تکنیک GAN می‌تواند اجزای مختلف تصویر را از هم تمایز بدهد، این اجزا را با شدت‌های مختلف روی تصویر دیگری اعمال کند و در نهایت تصویری بسازد که با واقعیت مو نمی‌زند! ببینید

یکی از مهندسین شرکت اوبر سایتی درست کرده که با هر بار رفرش کردن آن، عکس یک چهره‌ی جدید را نشان می‌دهد. شاید فکر کنید چه بی‌مزه! ولی نکته‌ی جالب این است هر چهره‌ای که به شما نشان می‌دهد، وجود خارجی ندارد و توسط هوش مصنوعی تولید شده است! این مهندس از تکنیک GAN استفاده کرده که می‌تواند بی‌نهایت چهره‌ی جدید سنتز کند!

‏هوش مصنوعی شرکت ژاپنی DataGrid قادر است به کمک تکنیک GAN از سر تا پای یک مدل مد را بسازد و بی‌نهایت فشن مدل خلق کند!

محققان MIT و شرکت IBM ابزاری ساختند که با هوش مصنوعی و به کمک تکنیک GAN کار می‌کند و می‌توان با آن به ساده‌ترین شکل ممکن، عکس‌های مختلف را دستکاری کرد. مثلاً یک درب جدید جلوی ساختمان ایجاد کرد یا یک درخت جلوی ساختمان کاشت یا کلاً چیزی را از عکس حذف کرد. نکته‌ی جالب این است که اگر هوش مصنوعی حس کند کاری که می‌خواهید انجام دهید، مثل کاشت درخت در آسمان، از نظر فیزیکی غیر ممکن است، عملاً هیچ کاری انجام نمی‌دهد! از طریق این سایت می‌توانید این هوش مصنوعی را روی هر عکسی تست کنید.

به هر حال فیس‌اپ هم مانند دیگر نرم‌افزارها هنگام نصب اجازه دسترسی به یکسری اطلاعات را از شما می‌گیرد. حال این‌که از این اطلاعات چه استفاده‌ای می‌کند جای خود دارد. همین گوگل هنگام نصب برنامه‌های مختلفش روی دستگاه‌های هوشمنداجازه دسترسی به کلی اطلاعات روی دستگاه را از ما می‌گیرد؛ از نقطه جغرافیایی که در آن قرار گرفته‌ایم تا تصاویر و سایر اطلاعات‌مان در شبکه‌های مختلف اجتماعی. این‌که از این اطلاعات چقدر استفاده جاسوسی می‌شود را باید از آمریکایی‌ها پرسید اما حداقلش این است که با همین اطلاعات من و شما بخش مهمی از توسعه تجاری خودش را انجام می‌دهد.  همه اینها یعنی مراقب بحث امنیتی اطلاعات روی دستگاه‌های هوشمندمان باشیم.