دلایل تاکید رئیس جمهور به عدم اختیار دولت؛ چنگ زدن دوباره پاستور به سناریوی نخ نما شده «رفراندوم»/ دولتی که با کدخدا مذاکره کرد اختیار نداشت؟
این روزها ضیافت افطاری‌های سیاسی به پاست و رئیس جمهور هم برای دیدار با اقشار مختلف از جمله هنرمندان، حوزویان، دانشجویان، سیاسیون و … محافل افطاری به سنت هر ساله برپا کرده است اما به نظر می رسد این مراسمات با یک سیاست واحد برگزار می شود که در سخنرانی های حسن روحانی قابل مشاهده […]
این روزها ضیافت افطاری‌های سیاسی به پاست و رئیس جمهور هم برای دیدار با اقشار مختلف از جمله هنرمندان، حوزویان، دانشجویان، سیاسیون و … محافل افطاری به سنت هر ساله برپا کرده است اما به نظر می رسد این مراسمات با یک سیاست واحد برگزار می شود که در سخنرانی های حسن روحانی قابل مشاهده است. رئیس جمهور اخیرا در دیدار با برخی از اقشار مختلف از جمله دانشجویان از عدم اختیار دولت در امور سخن گفته است.
به نظر می رسد که دولت سعی دارد با القا این موضوع که دولت اختیاری ندارد مشکلات اقتصادی بسیاری که امروز دامنگیر مردم و بازاریان است را از خود دور سازد و با این موضوع قصورهای مدیریتی مدیران دولتی را در این خصوص بپوشاند.
کلید واژه عدم اختیار در ضیافت های افطاری رئیس جمهور در این رابطه رئیس جمهور دردیدار با فعالان سیاسی اختیارات دولت در حوزه‌های مختلف را محدود دانست و گفت: «وقتی از دولت سوال و مطالبه‌ای می‌شود باید از طرف دیگر بررسی شود که دولت چه مقدار در حوزه‌های مورد سوال دارای اختیار بوده است».
روحانی در ادامه از حوزه سیاست خارجی، فرهنگ و فضای مجازی بعنوان نمونه یاد کرده و تاکید کرد: «باید ببینیم که دولت چقدر در این حوزه‌ها اختیار دارد. باید در حد توان و در حوزه اختیارات رئیس جمهور از دولت مطالبه داشت.»
وی سپس از فعالان سیاسی دو جناح کشور خواست تا با “اتفاق نظر و ایجاد همدلی و وفاق شرایط را اداره” کرده و به “راه‌حل” برای شرایط کنونی کشور رسیده اما در عین حال می‌گوید: ـالبته مهم است که چه مقدار از راه‌حل‌ها در اختیار دولت قرار دارد.»
در همین رابطه، «حمیدرضا جلایی پور» فعال اصلاح طلب و از حاضرین در نشست اخیر رئیس جمهور با فعالین سیاسی در یادداشتی در روزنامه ایران- ۲۳ اردیبهشت- نوشت: «در مراسم افطار ۲۱ اردیبهشت، رئیس جمهوری با جمعی از فعالان سیاسی کشور، آقای روحانی نکات مهمی را در پاسخ به اصولگرایانی که مسأله کشور را فقط معیشت مردم می‌دانستند و مسئول آن را دولت قلمداد می‌کردند، در میان گذاشت…روحانی گفت: …مهم اینکه توجه داشتیم که راه حل مشکلات چیست و دولت چقدر “اختیار” دارد؟ دولت در سیاست خارجی چقدر اختیار دارد؟ اوباما رئیس جمهوری امریکا ۱۹ بار از من تقاضای ملاقات کرد، ولی دولت اختیار پاسخش را نداشت».
روحانی در این اظهارنظر تاکید کرده است که در دوره اوباما، کاخ سفید ۱۹ بار از وی تقاضای ملاقات کرده است اما او اختیار لازم برای تصمیم گیری درباره این پیشنهاد را نداشته است! روحانی تلویحاً این مسئله را بیان کرده است که اگر در سیاست خارجی اختیارات لازم را داشت، می‌توانست با اوباما وارد مذاکره شده و تا پیش از روی کارآمدن ترامپ، مشکلات را رفع کند!
دولت در مذاکرات هسته ای تا چه میزان اختیار داشت؟
این درحالی است که در زمان باراک اوباما هم کشورمان دچار مشکلات اساسی بود و با وجود اینکه روحانی بیان می کرد که برجام زنجیره و سد تحریم ها را در هم می شکند اما در همان زمان نیز بسیاری از تحریم ها برداشته نشد و خصوصا بانک ها مراودات تجاری و مالی با ایران انجام نمی دادند و این موضوع سبب شد تا ظریف به دنبال «نامه آرامش بخش» برای بانک های بزرگ غربی از جان کری همتای وقت خود در دولت اوباما برود زیرا بانک ها به شدت از مجازات وزارت خزانه داری امریکا در این خصوص بیمناک بودند.
البته روحانی در حالی از بی اختیاری دولت در مذاکرات سخن می گوید که در دولت روحانی و بنا به درخواست دولت، پرونده مذاکرات هسته‌ای از شورای عالی امنیت ملی به وزارت امور خارجه منتقل شد؛ ریاست تیم مذاکره کننده هسته‌ای به عهده «محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه قرار گرفت.
در این دوره از مذاکرات هسته‌ای، دیدارهای ظریف و «جان کری» -وزیر خارجه دولت اوباما- رکورد زد و تعدد این دیدارها تعجب رسانه‌های خارجی را نیز در پی داشت. «علی اکبر صالحی» رئیس سازمان انرژی اتمی- فروردین ۹۷- گفت: «ما در مذاکرات هسته‌ای، با آمریکا مذاکره می‌کردیم نه ۱+۵». بر همین اساس در نشست‌های ایران و ۱+۵، اصل نشست در حاشیه قرار داشت و اتفاق اصلی، دیدار وزرای خارجه ایران و آمریکا بود.
اما ارتباط مستقیم ایران و آمریکا به دیدارهای متعدد وزرای خارجه دو کشور خلاصه نشد. روحانی و اوباما در اقدامی بی سابقه به صورت تلفنی با یکدیگر گفت و گو کردند و ظریف و اوباما نیز در حاشیه نشست سازمان ملل دقایقی با یکدیگر دیدار کردند.
تکرار سناریو عدم اختیار دولت این سناریو در دیدار و ضیافت افطار رئیس جمهور با دانشجویان و حوزویان تکرار شد. حسن روحانی شامگاه دوشنبه در دیدار جمعی از حوزویان گفت: «امروز برای مدیریت بهتر شرایط نیازمند تمرکز قدرت و تصمیم گیری هستیم؛ در دوران جنگ تحمیلی نیز در مقطعی که با مشکل مواجه شدیم، شورای عالی پشتیبانی جنگ ایجاد شد و همه اختیارات در دست این شورا بود و حتی مجلس شورای اسلامی و قوه قضائیه نیز در تصمیم‌گیری آن شورا دخالتی نداشتند و امروز هم در شرایط جنگ اقتصادی قرار داریم؛ همانگونه که در جنگ ۸ ساله اختیارات ویژه‌ای را از امام راحل گرفته و توانستیم جنگ را اداره کنیم و حتی موفقیت‌های بسیاری را به دست آوریم امروز هم به چنین اختیاراتی نیاز داریم.»
این اظهارات در حالیست که روحانی ۱۵ اسفند ۹۷ در جمع مردم لاهیجان گفته بود: «به مقام معظم رهبری پیشنهاد دادم فرماندهی با حضرتعالی و ما و سایر قوا پشت سر شما هستیم؛ فرمودند فرمانده این جنگ باید رئیس جمهور باشد».
رئیس جمهور در دیدار دانشجویان نیز با تأکید بر حضور نسل جوان در صحنه مشارکت فعال‌تر و تلاش برای استفاده از همه ظرفیتهای استفاده نشده از اصول مترقی قانون اساسی، گفت: «حضور نسل جوان و تلاش برای استفاده از ظرفیتهای استفاده نشده قانون اساسی راه حل مشکلات است و قانون اساسی ما ظرفیتهای بالایی دارد که یکی از آنها اصل ۵۹ است که می گوید اگر در یک مسأله مهم فرهنگی، اجتماعی یا سیاست خارجی، اختلاف نظر داریم، می‌توانیم پای صندوق آراء برویم تا مردم نظر دهند. طبق این اصل و در مسایل اساسی نمایندگان ملت در مجلس می‌توانند تصمیم بگیرند تا موضوع به رأی عمومی گذاشته شود و مشکل حل شود.»
با این حال روحانی پا را از بی اختیار بودن دولت فراگذاشته و از رفراندوم سخن گفته است. سناریو نخ نما شده ای که هر گاه اصلاح طلبان و دولتمردان در تنگنا قرار می گیرد آنرا مطرح می کنند. اما اگر نگاهی به وعده‌های بسیار مهمی که روحانی در دولت اول و در انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۶ مطرح کرده بیندازیم هیچ اثر و نشانی از اینکه روحانی خود را بدون اختیار می داند، دیده نمی شود و برعکس بیان می شود که توانایی افسانه ای دارد که می تواند مشکلات را حل و فصل کند اما اشتباهات محاسباتی دولت در برابر غرب و عدم مدیریت درست امور سبب شد تا کشور دچار مشکلات جدی شود.