نیروی نظامی که بتواند در سه حوزه زمینی، دریایی و هوایی خود را تجهیز کند قطعا دست برتر را نسبت به دیگران دارد. این سه حوزه یکدیگر را نه تنها تحت پوشش قرار می دهند بلکه زمینه پیشرفت و پیشروی حوزه‌های دیگر را نیز فراهم می‌کنند. از این نظر حضور در آسمان که هم قدرت مانور عملیاتی را بالاتر می برد و هم پوشش اطلاعاتی را فراهم می‌کند برای بسیاری از کشورها حائز اهمیت است.

جمهوری اسلامی ایران توانسته است در این میان مزیت استفاده از پهپادها را کسب کند که هم در شناسایی و هم در بمباران مواضع دشمن و پوشش دهی نیروهای خودی بسیار کاربرد دارد. جالب اینجاست که این پهپادها تا به میزانی پیشرفته هستند که حتی برتری‌هایی نسبت به نمونه‌های خارجی خود دارند و ایران توانسته در این حوزه به خودکفایی رسیده و توانمندی بومی خود را به رخ جهانیان بکشاند.

پرنده هدایت پذیر از دور یا همان پهپاد، واژه ای که در سال های اخیر بسیار شنیده می‌شود و گستره به کارگیری آنها امروزه از استفاده رزمی فراتر رفته و در مسائل تجاری، امدادی، هواشناسی و کنترل و نظارت نیز مورد استفاده قرار می گیرند اما به هر حال یکی از اصلی ترین موارد استفاده از پهپادها در بخش نظامی است؛ آنجایی که برای کنترل و پایش منطقه رزم، کنترل خطوط مرزی، شناسایی تاکتیکی و اجرای آتش و عملیات رزمی علیه اهداف ثابت و متحرک از پهپادها استفاده می شود.

در ادامه برخی از پیشرفت‌های نظامی ایران در صنعت هوایی که در زمینه ساخت انواع پهپاد و هواپیماهای بدون سرنشین بدست آمده را به مخاطبان گرامی معرفی می نماییم.

پهپاد شاهد ۱۲۹: نیمه دوم دهه ۸۰ پروژه جدیدی براساس دستاورهای های شاهد ۱۲۳ کلید خورد و چند سال بعد پهپاد مدرن شاهد ۱۲۹ به عنوان یک نسل جدید از صنعت ۳۰ ساله پهپادهای ایرانی معرفی شد. فرماندهای نظامی برد این پهپاد را تا ۲۰۰۰ کیلومتر و سقف پروازی آن را ۲۴ هزار پا (بیش از ۷ کیلومتر) اعلام کردند. از مشخصات هندسی این پهپاد می توان به دهانه بال ۱۶ متر، طول ۸ متر و ارتفاع حدود ۳/۱ متر اشاره داشت. موتور این پهپاد از نوع روتکس ۹۱۴ با چهار سلیندر پیستونی که یک ملخ سه پره داشته و به طور تقریبی رسیدن به سرعت نهایی ۲۰۰ نات (حدود ۳۳۰ کیلومتر بر ساعت) را با توجه به آیرودینامیک مطلوب بال و بدنه برای شاهد فراهم می کند. نکته قابل توجه در این پهپاد هزینه های عملیاتی-نگهداری بسیار پایین آن می باشد.

ماموریت اولیه شاهد ابتدا مراقبتی و شناسایی بود و برای انجام این وظیفه مهم از سامانه کنترل و ارتباطات ساخت صایران و سامانه دوربین نظارت و هدف گیری عقاب-۶ ساخت همین شرکت که بصورت بومی می باشند بهره می برد. همزمانی جنگ های منطقه از جمله سوریه و عراق این امکان را فراهم آورد تا شاهد از همان دوران نوپایی خود به یک کاراز واقعی وارد شود. این پهپاد پس از انجام پروازها و ماموریت رزمی و شناسایی در داخل کشور و رسیدن به کارایی های لازم، در نهایت از سال ۹۳ به پایگاه های هوایی سوریه اعزام شدند. این پهپاد با توجه به قابلیت ها رزمی در ماموریت های تهاجمی و پشتیبانی مختلفی شرکت داشته است. نقطه عطف این حضور، مشارکت در عملیات موشکی دیرالزور در ۲۸ خرداد ۹۶ بوده است که مراکز مهم تروریست ها که پیش تر توسط این پهپادها شناسایی شده بود توسط ۶ فروند موشک میانبرد قیام و ذوالفقار به طور کامل نابود شد.

پهپاد فطرس: فطرس نام فرشته‌ای است که خداوند متعال او را به یُمن میلاد باسعادت حضرت ثارالله شفا عنایت فرمود. نام فطرس را بر روی پهن‌پیکرترین پهپاد کشور نهاده‌اند.

شعاع عملیاتی فطرس به دو هزار کیلومتر می‌رسد. این پهپاد تا سقف ۲۵ هزار پا از سطح زمین ارتفاع می‌گیرد و قابلیت حدود ۳۰ ساعت پرواز مداوم را نیز داراست. ویژگی ممتاز پهپاد فطرس توانایی تجهیز آن به انواع موشک‌های هوا به زمین، کروز و راکت است. سرعت فطرس نیز ۲۵۰ کیلومتر بر ساعت تخمین زده می‌شود.

پهپاد حماسه: پهپاد حماسه توسط سازمان صنایع هوایی نیرو‌های مسلح ساخته شد و در اردیبهشت ۹۲ با حضور سردار وحیدی وزیر وقت دفاع رونمایی شد.

پهپاد کرار: کرار در زبان عربی به معنای بسیار حمله برنده است؛ از همین‌رو بر روی نخستین پهپاد آفندی ایران نام «کرار» را گذاشتند. پهپاد کرار در سال ۱۳۸۹ با هدف اجرای عملیات‌های ضربتی در عمق خاک دشمن، رونمایی شد.

سرعت کرار ۹۰۰ کیلومتر بر ساعت است و بُرد آن به هزار کیلومتر می‌رسد. پهپاد کرار قابلیت حمل حدود نیم تن بار را دارد. سقف پروازی آن نیز به حدود ۲۵ هزار تا ۴۰ هزار پا می‌رسد.

توانایی برنامه ریزی مجدد در حین پرواز و تغییر مأموریت، از ویژگی‌های برجسته پهپاد کرار است. همچنین از دیگر ویژگی‌های شاخص این پهپاد می‌توان به قابلیت مسدود شدن سامانه هدایت و کنترل آن به منظور جلوگیری از نفوذ دشمن و منع تخلیه اطلاعات اشاره کرد.

پهپاد کمان ۱۲:  جدیدترین پهپاد ساخت جمهوری اسلامی ایران با نام «کمان۱۲» است که در نمایشگاه دستاوردهای دفاعی نیروهای مسلح تحت عنوان «اقتدار۴۰» رونمایی شد.

این پهپاد با سرعت ۲۰۰ کیلومتر بر ساعت و مداومت پروازی ۱۰ ساعت قابلیت برخاست از باندهایی با حداقل طول ۴۰۰ متر را دارد. پهپاد کمان ۱۲ با وزن ۲۲۰ کیلوگرم می تواند با سرعت ۲۰۰ کیلومتر در ساعت پرواز و فاصله هزار کیلومتر را طی کند.

پهپاد ابابیل: نام پهپاد ابابیل از قرآن کریم ماخوذ شده است که اشاره‌ای است به ماجرای فرود پرندگان ابابیل بر سر کفار متجاوز لشکر ابرهه در مکه به اذن خداوند. نمونه اول پهپاد ابابیل که در سال ۱۳۶۵ توسط صنایع هواپیماسازی ایران ساخته شد صرفا قابلیت حمل ۴۰ کیلوگرم مواد منفجره را داشت و یکبار مصرف بود، اما از سال ۱۳۷۰ به بعد با طراحی مجدد تمامی بخش‌های بال و بدنه، سامانه‌های ناوبری و هدایت و کنترل این پهپاد، ابابیل به یک هواپیمای بدون سرنشین استاندارد و چند بار مصرف تبدیل شد و خط تولید انبوه آن آغاز به کار کرد.

قابلیت‌های پهپاد ابابیل بسیار متنوع است؛ از توانایی ارسال اطلاعات به پایگاه از طریق ۱۷ کانال مجزا تا پرواز بر روی سوژه‌های متحرک نظامی و عکس‌برداری و جمع آوری اطلاعات از آنها.

نمونه‌های جدیدتر پهپاد ابابیل تا سقف پروازی ۱۵ هزار پا با سرعت بین ۱۲۰ تا ۱۶۰ کیلومتر در ساعت و برد آنلاین ۱۵۰ تا ۲۰۰ کیلومتر، کار تصویربرداری و شناسایی را با دوربین‌های مجهز دید در شب انجام می‌دهند.

پهپاد صائقه: پهپاد بردبلند صاعقه از کلاس سیمرغ، در واقع پهپادی است که با استفاده از تکنولوژی و مهندسی معکوس پهپاد آمریکایی RQ170 ساخته شده و می تواند ۴ بمب هوشمند و نقطه‌زن را حمل کند.

 این پهپاد در تاریخ ۱۰ مهر سال ۹۵ رو نمایی شده و طبق آنچه در فیلم به نمایش درآمد، به نظر بمب ها از داخل یک محفظه زیر شکم پهپاد پرتاب می‌شوند.

در نمایشگاه هوایی نیروهای مسلح در پایگاه هوایی شهید لشگری مهرآباد از نخستین پهپاد جت پهن پیکر نیروهای مسلح رونمایی شد.

پهپاد مهاجر ۶: آخرین نمونه از خانواده پهپاد مهاجر که تا به امروز رونمایی شده است، «مهاجر-۶»  نام دارد.

«مهاجر ۶» که از نمونه بال‌بالا «High-Wing» است، به دلیل نوع طراحی‌اش می تواند تا سقف ۴۰ کیلوگرم بر روی هر کدام از مقرهای نصب تسلیحات در زیر بال، شامل موشک های هدایت لیزری ، انواع مختلف بمب های هدایت شونده و سقوط آزاد را حمل کند.

«مهاجر-۶» با استفاده از انواع سامانه شناسایی الکترواپتیکی، لیزری و مادون قرمز EOAS-۱۸A در قسمت دماغه خود، قابلیت رصد دقیق منطقه نبرد به صورت لحظه ای را دارد. از جمله دیگر امکانات و ویژگی های منحصر به فرد این پهپاد برخورداری از سیستم های شنود الکترونیکی دشمن (Elint)، مقابله با جنگ الکترونیک (ESM) ، سامانه اخلالگر در ارتباطات رادیویی دشمن و سیستم شناسایی خودکار است. همچنین برخورداری از سیستم پرواز و اجرای ماموریت به صورت کاملا اتوماتیک شامل ناوبری و نشست و برخواست را می توان از دیگر ویژگی های «مهاجر-۶» عنوان کرد.

اما قابلیت نظامی جمهوری اسلامی تنها در ساخت پهپادها نیست بلکه رهگیری و حتی کنترل و به زمین نشاندن پیشرفته ترین پهپادهای غربی از جمله آمریکایی از جمله قابلیت‌هایی است که در آن نیروی نظامی ایران توانسته از شکارهای بزرگی را در تور خود بیندازد.

RQ-170؛ شکارِ بزرگ

آذر ماه سال ۹۰، خبری حیرت‌انگیز در رسانه‌های ایرانی منتشر شد. “یگان‌هایی از ایران موفق شدند یک فروند پهپاد پیشرفته RQ170 را سالم به زمین بنشانند.”، این خبر به‌‌سرعت در رسانه‌های مطرح جهان بازنشر یافت و به خبر اول تمام رسانه‌های جهان تبدیل شد.

اگرچه در ساعات اولیه انتشار این خبر، مشخص نبود که پهپاد شکارشده، از کدام کشور به داخل خاک ایران فرستاده شده و علت این کار چه بوده است اما یک نکته را همه می‌دانستند که، ارتش آمریکا پهپادهای پیشرفته‌ای را وارد منطقه کرده است.

با گذشت چند روز، اطلاعات بیشتری از این پهپاد منتشر شد و به‌طور دقیق مشخص شد که پهپاد شکارشده، RQ170 یا همان “جانور قندهار” نام دارد که کشور سازنده آن آمریکاست و این پهپادها هم‌اکنون در پایگاه هوایی آمریکا در افغانستان توسط این کشور، به‌کارگیری می‌شوند.

این پهپاد هم‌اکنون در ایران، با رمزگشایی از تمام اطلاعاتش، مهندسی معکوس شده و سپاه توانسته تاکنون ۲ مدل از این پهپاد را به‌نام‌های “سیمرغ و صاعقه” رسماً تولید و رونمایی کند.

“MQ-1C”؛ پرنده پیشرفته آمریکایی

مهر ماه سال ۹۵، برای اولین بار نیروی هوافضای سپاه پاسداران تصاویری از یک پهپاد پیشرفته و غنیمتی را منتشر کرد که نام آن را MQ-1C معرفی و اعلام کرد که این پهپاد متعلق به آمریکا است. هم‌اکنون ارتش آمریکا و سازمان جاسوسی این کشور در حال استفاده گسترده از این پهپاد هستند.