پس از خروج آمریکا از برجام، اتحادیه اروپا تلاش کرد تا شرکت‌های خود را از خسارت‌های احتمالی حاصل از این تحریم دور نگه دارد. ابتدا مذاکراتی را با مقامات آمریکایی داشت و برخی از این کشورها توانستند معافیت تحریمی از آمریکا بگیرند اما اتحادیه اروپا تصمیم گرفته است که مکانیزم مالی مستقل با عنوان SPV راه‌اندازی کند که در این حالت با انجام معاملات بدون دلاری مشکل تحریمی آمریکا را حل خواهند کرد.

اجرای این سیستم تاکنون طولانی شده و اعتراضاتی از سوی مقامات ایرانی نیز داشته است.

اسپوتنیک گزارش داده که قرار است این سیستم مالی احتمالاً با میزبانی فرانسه یا آلمان راه‌اندازی شود و دلیل تأخیر اجرای آن نگرانی کشورها از افتادن در تله تحریم‌های ثانویه آمریکا بوده است.

اسپوتنیک می‌نویسد در صورتی که این مکانیزم مالی راه‌اندازی شود به شرکت‌های اروپایی اجازه خواهد داد تا به راحتی تحریم‌های اعمال شده علیه ایران را دور بزنند.

روزنامه انگلیسی گاردین هم نوشته است راه‌اندازی چنین ساز و کاری در شرایط فعلی نشانگر این است که آیا واقعاً اروپا آماده عمل به تعهدات خودش است یا خیر. و پس از آنکه آمریکا تحریم‌های خود را در ۵ نوامبر اعلام کرد تهران برای راه‌اندازی این سیستم مالی تلاش بیشتری می‌کند.

پیش از این کاظم سجادپور معاون وزیر امور خارجه ایران انتقاد خود را از سرعت راه‌اندازی مکانیزم مالی اروپا اعلام کرده بود.

براساس این گزارش سیستم SPV امکان ساز و کار مبادله و تهاتر کالایی را به طرفین می‌دهد که در این معامله از دلار آمریکا استفاده نخواهد شد، همچنین در این ساز و کار مالی اعتباری برای ارزهای مجازی داده خواهد شد. پیش از این هم شرکت ایرانی کالاهای زیادی را به کارخانه‌های اروپایی فروخته تا بتواند با جمع‌آوری اعتبار لازم در زمان نیاز کالاهای شرکت‌های اروپایی را خریداری کند.

منابعی هم اعلام کرده‌اند که تأخیر اخیر در راه‌اندازی سیستم مالی به دلیل نگرانی کشورها از افتادن در تله تحریم‌های ثانویه آمریکا بوده است به عنوان مثال هنوز باید مشخص شود که چگونه شرکت‌های آلمانی باید در آمریکا کار کنند بدون اینکه در تحریم‌های ثانویه این کشور در استفاده از سیستم SPV گرفتار شوند.

از سوی دیگر بیانیه اخیر وزیر امور خارجه آمریکا در دادن معافیت موقت تحریمی به برخی از کشورها این فرآیند را پیچیده‌تر کرده است.

*اس پی وی چیست و چگونه کار خواهد کرد؟

در واقع هدف این مکانیزم فراهم کردن امکان مبادلات مالی با ایران و شرکت‌های خریدار نفت و صادرکننده کالا به ایران است. آن طور که اداره خدمات خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرده، این مکانیزم با هدف اجرای کامل و موثر برجام ایجاد می‌شود.

در واقع این سیستم پرداخت به کسب وکارهای اروپایی امکان می‌دهد تا بدون تحریم شدن توسط آمریکا به روابط خود با ایران ادامه دهد. در سال ۲۰۱۷ اتحادیه اروپا پس از چین بزرگ ترین شریک تجاری ایران بوده است. به عقیده برخی تحلیل‌گران این مکانیزم جدید به شرکت‌ها امکان می‌دهد برای تبادل مالی با ایران نیازی به سیستم سوئیفت نداشته باشند.

طبق ساز و کار پیشنهادی اروپا، شرکتی که از ایران نفت می‌خرد به جای پرداخت وجه به ایران، آن را مستقیما یا با واسطه به شرکتی که کالا به ایران می‌فروشد پرداخت خواهد کرد و وجهی به ایران نخواهد رفت. هم چنین مبادلات در این مکانیزم بر حسب یورو خواهد بود و دلار از مبادلات کنار گذاشته خواهد شد. به گفته برخی از سیاستمداران اروپایی، این مکانیزم مشابه سیستمی است که برای مبادله با اتحاد شوروی سابق به کار می‌رفت.