منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس (عسلویه) از سال ۱۳۷۷ برای بهره‌برداری از منابع نفت و گاز حوزه پارس جنوبی و انجام فعالیت‌های اقتصادی در زمینه نفت و گاز و پتروشیمی در محدوده نوار ساحلی عسلویه و خلیج نایبند در حال فعالیت است.

حجم گسترده فعالیت صنایع در محدوده ای کوچک باعث شده است این منطقه از آلوده ترین نقاط کشور باشد تا جایی برخی کارشناسان و سازمان ها در ارزیابی های خود آلایندگی هوای عسلویه را ١٠٠ برابر تهران اعلام کرده اند که دلیل عمده آن وجود مشعل هایی است که در فازهای مختلف پارس جنوبی و تولید مواد و پسماندهای شیمیایی قرار دارد. آلاینده های شیمیایی و صنعتی موجب تخریب سواحل، زمین های کشاورزی، فرسایش خاک، انقراض گونه های جانوری و گیاهی به ویژه جنگل حرا شده است. (۱)

عسلویه که لقب پایتخت انرژی کشور را به خود اختصاص داده است از ابتدای استقرار صنایع گاز و پتروشیمی این صنایع بار مسئولیت های اجتماعی بر عهده نگرفته اند و آنگونه که قوانین موجود و انتظارات مردمی وجود داشته به وظایف خود عمل نکرده اند. علیرغم اعمال برخی استانداردهای زیست محیطی فعالیت صنایع در عسلویه اما این مقدار کافی نیست و نباید به وضعیت فعلی منجر می گردید.

از نظر قانونی و پیوست های مختلف فعالیت صنایع مشکلی روی کاغذ مشکلی وجود ندارد بلکه عدم اجرای کامل این مصوبات و پیوست ها از اولویت های صنایع فعال در عسلویه نبوده است.

عسلویه پایخت آلودگی کشور

در هنگام ورود به عسلویه فلرها (مشعل پالایشگاه) در اولین نظر نگاه ها را به خود جلب می کند و بوی تند گاز و تند ناشی از فلرها گلوی هر جانداری را در این منطقه می سوزاند. آلودگی زیست محیطی عسلویه مدت هاست از نقطه قرمز عبور کرده است و آمار بالای سقط و جنین و سرطان در این منطقه و دیگر عوارض آن در سلامت ساکنان بومی به سادگی قابل مشاهده است.

شهرستان عسلویه تنها قربانی آلودگی نیست و شهرستان‌های همجوار آن همچون دیر، کنگان و جم بی بهره از آلودگی عسلویه نیستند.

با وجود آنکه صنایع گاز و پتروشیمی مقصر این آلودگی ها هستند اما اراده ای جدی از سوی صاحبان صنایع فعال در منطقه ویژه انرژی پارس برای پایان دادن به این فاجعه زیست محیطی وجود ندارد. عدم تدوین یا اجرای ناقص پیوست سلامت و محیط زیست صنایع فعال در عسلویه موضوعی است که اگر به صورت جدی از ابتدای صنعتی شدن عسلویه به آن توجه میشد شاهد این وضعیت بغرنج نبودیم.

پیگیری های مستمر ساکنان محلی و شهرستان های همجوار هر چند که به نتایج محدودی منجر گردیده است اما به دلیل آنکه دولت از یک جانب متولی صنایع مستقر در پارس جنوبی است و از جانب دیگر متولی سازمان حفاظت محیط زیست است و این مساله موجب شده است که قدرت صنایع نسبت به مسئولان زیست محیطی  برتری داشته باشد.

نماینده شهرستان های جنوب استان بوشهر در مجلس پیش از این در سخنانی اظهار داشته است “صنایع نفت، گاز و پتروشیمی مستقر در پارس جنوبی با هدف پالایش محصولات خام گازی استقرار پیدا کردند و صنعتی که با هدف پالایش احداث شده است یقینا محصولات غیر قابل استفاده‌ای دارد که به صورت‌های مختلفی در محیط پیرامونی، آب،خاک و هوا رهاسازی می شود.”

سکینه الماسی ضمن آنکه خواستار استقرار پژوهشگاه فوق تخصصی محیط زیست و با امکانات پیشرفته در عسلویه شده است گفته است “مواد زائد رها شده صنعت در محیط بعضا فاقد بو، مزه، رنگ و اثرات سوزشی و خارشی به روی پوست انسان است‌ و کارشناسان بدون تخصص و تکنولوژی قادر به شناسایی این مواد نیستند. وی با انتقاد از عملکرد مدیرکل محیط زیست استان اظهار داشت “بهتر نیست مدیر کل محیط زیست استان بوشهر به جای اعطای مستمر لوح تقدیر به صنایع آلاینده و گواهینامه های زیست محیطی که هیچ تناسبی با واقعیات موجود ندارد با استفاده از ظرفیت نخبگان استان برای کمک به کاهش آسیب های آلایندگی در منطقه تلاش کند؟” (۲)

رئیس بهداشت، ایمنی و محیط زیست منطقه ویژه اقتصادی عسلویه در این رابطه می گوید ” به علت آلودگی‌ها و ذرات معلق در آسمان منطقه، علیرغم آنکه کارکنان بصورت منظم تحت معاینات صنعتی قرار می‌گیرند اما اینکه کارکنان منطقه و ساکنان محلی در معرض بیماری‌های تنفسی و ریوی هستند یک واقعیت انکارناپذیر است.“

وی ادامه می دهد “جدا از بیماری‌های تنفسی که آلودگی‌های هوا در این منطقه باعث آن بوده است فعل و انفعال‌های حاصل از واکنش اکسید‌های سولفور و نیتروژن با رطوبت هوا در صورت بارش باران، بارانی اسیدی را موجب خواهد شد که علاوه بر آسیب رساندن به پوشش گیا‌هی و جانوری منطقه، آلودگی خاک و آب‌های زیرزمینی را نیز به دنبال خواهد داشت. از طرفی بارش باران‌های اسیدی به شدت موجب فرسودگی تجهیزات صنعتی منطقه خواهد شد. تخلیه پسماند‌های صنعتی و مواد خنک‌کننده تاسیسات که مستقیماً وارد محیط زیست می‌شوند، تعادل و نظم اکولوژیک منطقه را بر هم زده است که برخی تحقیقات و پژوهش‌های انجام شده از بروز فاجعه زیستی محیطی در این ارتباط خبر می‌دهد.” (۳)

مدیر کل دفتر پایش فراگیر آلودگی سازمان حفاظت محیط زیست کشور چندی پیش در ارتباط با آلودگی عسلویه گفته است ” یکی از چالش های محیط زیست در منطقه عسلویه تجمع واحدهای بالقوه در این منطقه است بنابر این یکی از مشکلات اساسی و ملموس در منطقه آلودگی هوای محیط است. با پیگیری های اداره کل محیط زیست استان بوشهر ۸ ایستگاه کیفی هوا در ۸ نقطه منطقه عسلویه راه اندازی شد و به زودی یک ایستگاه ذرات نیز به ایستگاه های استان اضافه خواهد شد.”

شینا انصاری اضافه کرده است ” یکی از مسائل مهمی که باید در موضوع آلودگی های تجمعی در مناطقی مانند منطقه عسلویه مدنظر قرارگیرد، موضوع تعیین سهم انتشار آلودگی های محیطی با منشاء اثرات متعدد است و زمانی که تعداد زیادی صنایع متنوع بدون رعایت فواصل مناسب در کنار هم قرار گیرند دیگر امکان نسبت دادن آلودگی به واحد خاصی وجود ندارد.” (۴)

در این رابطه مسعود زندی رئیس آلودگی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست می گوید “در عسلویه به دلیل وجود واحدهای پتروشیمی و پالایشگاهی وضعیت کیفی هوا به علت فشار مواد آلاینده شرایط مناسبی ندارد و در این منطقه به دلیل وضعیت توپوگرافی و ارتفاع بلند ، تعادل هوا به راحتی انجام نمی شود اما انتشار آلودگی به خصوص عوامل آلاینده به راحتی انجام می شود.

زندی با اشاره به عدم مدیریت صحیح در نگهداری مواد گوگردی در عسلویه ادامه می دهد” ذرات کمتر از ۲٫۵ میکرون به عنوان یکی از پارامتر های آلاینده منطقه عسلویه محسوب می شود که بر آلایندگی منطقه تاثیر می گذارد. انتشار گازهای ناشی از فرآیند تولید و احتراق نیازمند مدیریت درست است چراکه این گازها از جمله گوگرد یکی از اصلی ترین منابع آلودگی در عسلویه مطرح می شود که باید نگهداری این گازها در محل های سرپوشیده اتفاق بیفتد اما متاسفانه مدیریتی در بحث نگهداری گوگرد دراین منطقه حاکم نیست (۵)

فارغ از اظهارنظرهای مسئولان مختلف درباره وضعیت بغرنج عسلویه، مردم این شهرستان خواستار اقدام فوری مسئولان در برخورد با صنایع آلاینده محیط زیست و اجرای کامل پیوست های سلامت و محیط زیست صنایع هستند.

ایجاد شعبه ویژه قضایی برای رسیدگی به پرونده‌های زیست محیطی

در این رابطه شهریور امسال عبدالکریم گراوند استاندار بوشهر گفته است “انتظار داریم با اهتمام ویژه هیات دولت مشکل آلودگی عسلویه و مناطق پیرامونی آن برطرف شود.

در روزهای اخیر هم مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری بوشهر هم در این رابطه اظهار داشته است ” باید با اجرای طرح‌ها و برنامه‌های مختلف، آلایندگی‌ها در پارس جنوبی کاهش یابد و از مطالبات مهم مردم کاهش آلایندگی‌ها در پارس جنوبی است و باید مورد توجه قرار گیرد.

وی با تاکید بر تجهیز همه صنایع پارس جنوبی به دستگاه پایش آنلاین زیست محیطی خاطرنشان کرد: شعبه ویژه قضایی برای رسیدگی به پرونده‌های زیست محیطی تشکیل شده است.

مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری بوشهر ادامه داد: در صورتی که مدیران صنایع پتروشیمی‌ها و پالایشگاه‌های گاز منطقه پارس جنوبی آلودگی زیست محیطی را کاهش ندهند در شعبه ویژه قضایی به تخلفات آنها رسیدگی می‌شود و نشست‌های تخصصی برای جلوگیری از انتشار آلایندگی‌ها در عسلویه آغاز شده است.

برزگرزاده با تاکید بر لزوم رسیدگی به مشکلات بهداشتی و زیست محیطی در پارس جنوبی می گوید” با توجه به شرایط خطرناک عسلویه تداوم فعالیت‌ها در این منطقه ظلمی آشکار به نسل‌های کنونی و آینده است.

باید منتظر ماند و دید این خط و نشان مسئولین بوشهر تا چه حدی می تواند به بهبود وضعیت زیست محیطی و سلامتی مردم عسلویه کمک کند.

تبعیض برای ساکنان بومی عسلویه

شهرستان عسلویه با وجود آنکه از آسیب های زیادی از صنایع گاز پتروشیمی متحمل شده است اما سهمی شایسته از اشتغال در این صنایع ندارد. به رغم مصوبه اشتغال ۵۰ درصدی نیروهای بومی در این صنایع عسلویه اما ساکنان بومی از عدم اجرای آن گلایه مند هستند و بیکاری جوانان عسلویه زیبنده پایتخت انرژی کشور نیست. مشکل آب و برق از دیگر مسائلی است که زندگی را در عسلویه سخت تر می کند. به رغم اقداماتی که منطقه ویژه پارس جنوبی برای رفع این مشکلات داشته است.

حال این روزهای ساکنان بومی پایتخت انرژی کشور خوب نیست و دولت باید با اراده ای جدی به مشکلات مردم رسیدگی کند./انتهای پیام