ساختمان کنگره در واشنگتن دی.سی چند کیلومتر دورتر از ساختمان کاخ سفید قرار دارد و شاید این روزها دونالد ترامپ رییس جمهور آمریکا زمانی که از دفتر کار خود به ساختمان کنگره نگاه می‌کند، بزرگترین مشغله فکری او نمایندگانی خواهند بود که به این ساختمان راه می‌یابند.

نمایندگان و سناتورهایی که در انتخابات ۶  نوامبر در ده‌ها ایالت انتخاب خواهند شد. البته انتخابات ۶ نوامبر تنها محدود به مجلس نمایندگان و مجلس سنا نخواهد و ساختار اجرایی ایالت‌ها با انتخاب مجدد فرماندارها و برخی از مهم‌ترین شهرداران شهرهای آمریکا نیز دچار تغییرات فراوانی خواهند شد.

با این حال به دلیل نقش کنگره در جهت‌دهی به سیاست خارجی و راهبردهای دولت فدرال و همچنین تدوین و تصویب قوانین، انتخابات آن با حساسیت بیشتری دنبال می‌شود.

*نگاهی به انتخابات ۶ نوامبر

هم کنون اکثریت مجلس نمایندگان و سنا به لطف پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۶ و حضور گسترده اکثریت خاموش جامعه آمریکا از جمله بازنشستگان و کارگران سفیدپوست در اختیار جمهوری‌خواهان قرار داد.

با این حال به نظر می‌رسد که این بار دموکرات‌ها نیز تمام توان خود را برای پیروزی جمع کرده‌اند و شخصیت‌های مطرح دموکرات‌ها از جمله باراک اوباما رییس جمهور پیشین آمریکا، جان کری وزیر اسبق امور خارجه و جو بایدن معاون اوباما در زمان ریاست جمهوری خود برای حمایت از نامزدهای دمکرات به میدان آمده اند.

در انتخابات ۶ نوامبر ۴۳۵ نماینده مجلس نمایندگان و ۳۵ کرسی مجلس سنا از مجموع ۱۰۰ کرسی در معرض انتخاب مجدد قرار می‌گیرد.

نگاهی به نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که حداقل در مجلس نمایندگان اوضاع به نفع دمکرات های جلو می رود و آنان مجلس نمایندگان را فتح خواهند کرد.

رقابت در سنا نزدیک‌تر از مجلس نمایندگان است و به نظر می‌رسد جمهوری خواهان با اختلافی بسیار کم در حد یک کرسی بتوانند کنترل آن را در اختیار خود قرار دهند. نکته جالب اینجاست که انتخابات های میان دوره ای اغلب مواقع برای روسای جمهور مستقر آمریکا خوش یمن نبوده و اختیار کنگره در اختیار جناح مقابل قرار گرفته است. به عنوان مثال در انتخابات میان دوره ای کنگره در سال ۲۰۱۰ علی رغم پیروزی اوباما در سال ۲۰۰۸ حزب دمکرات شکست سختی را متحمل شد.

*مجلس نمایندگان و دمکرات‌های پیشتاز

در مجلس نمایندگان بر اساس داده های سایت REAL POLITIC و نظرسنجی های صورت گرفته در ۵۲ ایالت آمریکا و ۴۳۵ حوزه انتخاباتی، در ۲۰۲ حوزه انتخاباتی دمکرات‌ها به صورت قطعی برنده خواهند بود.

همچنین در ۱۹۶ حوزه انتخاباتی نیز نمایندگان حزب جمهوری خواه به صورت قطعی برنده خواهند بود. در این میان تکلیف ۳۷ حوزه انتخاباتی همچنان نامشخص بوده و رقابت در آنها همچنان ادامه دارد.

در این میان دمکرات ها با این مشکل روبه رو هستند که حداقل در ۳۱ حوزه انتخاباتی از ۳۷ حوزه موجود جمهوری خواهان در مقاطعی از دمکرات ها پیشی گرفته اند و این احتمال وجود دارد که همانند انتخابات سال ۲۰۱۶ ناگهان غافلگیر شوند.

با این حال و با توجه به نظرسنجی های صورت گرفته دمکرات‌ها همچنان به پیروزی در مجلس نمایندگان امیدوار هستند.

در بین مجالس دوگانه کنگره، مجلس نمایندگان نماد اعمال رای مستقیم ایالت ها با توجه به جمعیت آنها است. مجلس نمایندگان ایالات متحده آمریکا از اختیاراتی مشابه مجلس سنا برخوردار است و تنها در حوزه تایید نامزدهای انتخابات‌های ریاست جمهوری و معاهدات خارجی دولت فدرال است که نمی تواند اظهار نظر کند.

برای تصویب هر قانونی باید مجلس نمایندگان به آن رای مثبت دهد. مجلس نمایندگان دارای ۲۱ کمیته دائمی است. این کمیته ها شامل کمیته کشاورزی، کمیته تخصیص، کمیته نیروهای مسلح، کمیته بودجه، کمیته انرژی و تجارت، کمیته امنیت داخلی، کمیته شهرسازی، کمیته قضایی، کمیته منابع طبیعی، کمیته اخلاقیات، کمیته نظارت و اصلاحات دولتی، کمیته قوانین، کمیته فناوری و علوم، کمیته تجارت کوچک، کمیته خدمات مالی، کمیته زیر ساخت ها، کمیته اطلاعات، کمیته امور کهنه کاران ارتش، کمیته ابزار و روش ها، کمیته روابط خارجی و کمیته آموزش است.

همچنین در صورت به راه افتادن فرآیند استیضاح هر کدام از مقامات فدرال باید مجلس نمایندگان نیز آن را تایید کند. در تئوری اگر فرایند استیضاح دونالد ترامپ رییس جمهور آمریکا به راه بیفتد، این فرایند در ابتدا باید از مجلس نمایندگان آغاز و پس از آن به مجلس سنا برود.

*رقابت نزدیک در سنا

در مجلس سنا اوضاع به نفع حزب جمهوری‌خواه است. بر خلاف مجلس نمایندگان تنها ۳۴ کرسی مجلس سنا در معرض رای مردم قرار می‌گیرد. هم اکنون رقابت نزدیکی در برخی ایالت ها بین سناتورهای دمکرات و جمهوری خواه در جریان است.

هم اکنون رقابت نزدیک در ۶ ایالت بین نامردهای دمکرات و جمهوری خواه در جریان است.  این ایالت ها شامل ایالت های آریزونا، فلوریدا، ایندیانا، مونتانا، میسوری و نوادا است. بر طبق نظرسنجی‌های منتشر شده در ایالت های آریزونا، فلوریدا، ایندیانا، مونتانا و میسوری این نامزدهای دمکرات هست که در نظرسنجی‌ها پیش هستند.

به نظر می رسد که رقابت در ایالت نوادا است که می تواند سرنوشت حزب پیروز در انتخابات مجلس کنگره را روشن کند. در صورتی پیروزی دمکرات‌ها در این ایالت در یکی از موارد نادر تاریخی تمام کرسی‌ها به صورت یکسان بین دمکرات و جمهوری خواهان تقسیم خواهد شد.

در صورت پیروزی جمهوری خواهان نیز آنان با یک کرسی کنترل مجلس سنا را در اختیار خواهند گرفت. در مجموع نگاهی به نظر سنجی ها نشان می دهد که این رقابت نزدیک تنها با یک رای برنده خواهد داشت و شانس جمهوری خواهان در این میان بیشتر از رقیب دمکرات خواهد بود.

*مجلس سنا چه می‌کند؟

مجلس سنا در حقیقت تدبیر بنیانگذاران آمریکا بوده است تا بتوانند تعادل نسبی بین ایالت های کم جمعیت و پرجمعیت ایجاد کنند. در حقیقت این مجلس تضمینی برای حفظ سهم مساوی برای ایالت ها در یک نظام فدرالی است و هر ایالت می تواند دو نماینده فارغ از جمعیت خود را به مجلس سنا بفرستد.

مجلس سنا نیز اختیاراتی همانند مجلس نمایندگان دارد، اما نمی تواند مصوباتی داشته باشد که بار مالی برای دولت فدرال داشته باشند. از سوی دیگر به دلیل نقش انحصاری این مجلس در تصویب معاهدات خارجی نقش سناتورها در هدایت سیاست خارجی بسیار پررنگ تر خواهد بود.

مجلس سنا همانند مجلس نمایندگان کمیته های متعددی دارد که شامل کمیته نیروهای مسلح، کمیته تخصیص بودجه، کمیته حمل و نقل و تجارت، کمیته بانکداری، کمیته بودجه، کمیته انرژی و منابع طبیعی، کمیته محیطی و امورعام المنفعه، کمیته امور کهنه کاران ارتش، کمیته روابط خارجی، کمیته مالی، کمیته امنیت داخلی و امور دولتی، کمیته بهداشت، کمیته قضایی، کمیته قوانین و اجرا، کمیته شرکت های کوچک تجاری و کمیته جنگلداری است.

برای تصویب استیضاح هر مقام دولتی فدرال نیاز به دو سوم رای مجلس سنا است. به این ترتیب حتی در بدترین حالت ممکن نیز استیضاح ترامپ نمی‌تواند عملیاتی شود. در کنار این برای این که کنگره بتواند قدرت وتوی رییس جمهور آمریکا را بشکند نیاز به دو سوم رای هر دو مجلس وجود دارد که با شرایط فعلی باز هم امکان استفاده از این قدرت قانونی وجود ندارد.

*صحنه سیاسی آمریکا بعد از انتخابات ۶ نوامبر

با در نظر گرفتن احتمالات گوناگون می توان به این جمع بندی رسید که پس از انتخابات ۶ نوامبر کنترل مجلس نمایندگان در اختیار دموکرات ها و کنترل سنا در اختیار جمهوری خواهان خواهد بود.

از سوی دیگر حتی در صورت تقسیم ۵۰ به ۵۰ کرسی های سنا از آن جا که معاون اول رییس جمهور به عنوان ۱۰۱ امین عضو سنا دارای حق رای است (در شرایط تساوی آرا)، جمهوری خواهان می توانند اطمینان داشته باشند که کنترل سنا در لحظات حساس را همچنان در دست خواهند داشت.

با این حال دولت ترامپ با ساختار کنونی نمی تواند مطمئن باشد که به راحتی گذشته بتواند مصوبات قانونی خود را به خصوص در حوزه قوانین داخلی از جمله اصلاح مالیات ها به تصویب برساند.

در کنار این برخی از مهم ترین قوانین آمریکا در حوزه سیاست خارجی نیاز به تصویب در مجلس نمایندگان دارد که از آن جمله می توان به لایحه سالانه دفاع ملی یا NDA اشاره کرد. برخی از مهم ترین تحریم های ایران از جمله تحریم فروش نفت ایران و همچنین تحریم بانک مرکزی در لایحه دفاع آمریکا در سال ۲۰۱۲ گنجانده شده است.

 از این پس ترامپ در تصویب لوایحی که نیاز به استفاده از نیروهای مسلح یا تخصیص هزینه ها در امورخارجی داشته باشد، احتمالا با مشکلات فراوانی با دمکرات ها روبه رو خواهد شد. اما سئوال اینجاست که در صورت به وجود آمدن اختلاف بین مجلس نمایندگان و سنا راه حل آمریکایی ها چیست.

*کمیته مصالحه چیست؟

بر اساس قوانین داخلی آمریکا در صورت اختلاف غیر قابل حل دو مجلس در خصوص یک طرح قانونی، مصوبه هر دو مجلس به کمیته کنفرانس کنگره یا کمیته مصالحه ارجاع خواهد شد.

وظیفه این کمیته همسان سازی لوایح مصوب مجلس نمایندگان و مجلس سناست. اعضای کمیته کنفرانس یا مصالحه معمولا از اعصای با سابقه قانونگذار در هر دو مجلس سنا و نمایندگان است. کمیته کنفرانس توصیه های لازم را به هر دو مجلس ارائه کرده و گزارش آن با امضای اعضای کمیته به روسای مجالس سنا و نمایندگان ارجاع می شود.

نمایندگان هر دو مجلس حق اصلاح لایحه نهایی شده کمیته کنفرانس را ندارند و تنها می توانند به آن رای منفی و مثبت دهند و نگاهی به تاریخ کنگره نشان می دهد که اغلب نظرات کمیته با موافقت هر دو مجلس روبه رو شده است.

*دستان ترامپ بسته می‌شود؟

در مجموع انتخابات ۶ نوامبر اگرچه نمی تواند کنگره را به طور کامل از دستان ترامپ خارج کند اما موانع زیادی در مقابل پای وی خواهد گذاشت. متوقف شدن برخی اصلاحات اقتصادی و محدودیت درعملیات های نظامی در خارج از آمریکا از جمله این موانع خواهد بود.

با این حال به دلیل ماهیت ریاستی ساختار آمریکا ترامپ همچنان می تواند سیاست های خود را تا حدودی با استفاده از فرمان های اجرایی به جلو ببرد، اما دیگر نمی تواند انتظار داشته باشد که دستانش همانند گذشته باز باشند.