کشورمان جز مناطق زلزله خیز جهان محسوب می شود و وقوع زلزله های این چند سال اخیر حکایت از یک خطر دائمی برای کشورمان دارد؛ اتفاقی که هر از چندگاهی باعث تلفات مالی و جانی زیادی شده و حادثه ناخوشایندی را رقم زده است.

کشتار بیش از ۲۶ هزار کشته در ۱۲ ثانیه باعث شد، نقطه عطفی در خصوص افزایش پایداری بنا و تاسیسات داشته باشد و مقاوم سازی ساختمان جز شریان حیاتی در نظر گرفته شود که از طریق آن می توان به حفظ سرمایه های ملی و ارتقای مدیریت بحران ناشی از وقوع زلزله کمک جوست.

مازندران ایستاده در زلزله

بطور قطع می توان گفت که مقاوم سازی تنها کلید و بهترین تدبیر برای کاهش تلفات زلزله خواهد؛ در علم مهندسی عمران بالابردن مقاومت یک سازه در برابر نیروهای وارده را مقاوم سازی می گویند که می تواند کمک بزرگی در ریزش ساختمان ها و در نهایت نجات جان انسان های بیشتری کند.

براساس مطالعات زمین شناسی تقریبا ۹۷ درصد شهرها و روستاهای کشور در معرض خطر زلزله و آسیب های ناشی از آن است که استان مازندران را نیز از این بلای طبیعی مستثنی نمی کند؛ وسعتی بالغ بر ۲۳ هزار کیلومتری مازندران بر روی دو گسل اصلی به نام خزر و شمال البرز قرار دارد که ۷۵ درصد از مساحت این استان را دربرگرفته است.

۲ گسل زیر پوست مازندران

آرمین حمزه نوا، کارشناس ارشد مهندسی عمران-زلزله، عضو نظام مهندسی ساختمان استان مازندران درباره گسل های این استان اظهار کرد: ۲ گسل اصلی به طولی بیش از ۱۰ کیلومتر که خود توانایی تولید زلزله را خواهد داشت در استان وجود دارد؛ گسل شمال البرز که از علی آباد کتول تا شهرستان تنکابن را به طول ۳۰۰ کیلومتر در بر گرفته و گسل خزر که از گنبد تا آستارا می باشد و همچنین گسل بایجان، پلور، بلده، سیاه بیشه گسل های فرعی شهرستان آمل هستند که گسل بایجان در دهه های قبل خسارات زیادی به همراه داشت.

این استاد دانشگاه، زلزله را یک پدیده تصادفی دانست و بیان کرد: به هیچ وجه حتی بزرگترین دانمشندان دنیا و پیشرفته ترین دستگاه ها قادر به آنالیز و پیش گویی زلزله نیستند و فقط با استفاده از نکات ایمنی می توان در وقوع این گونه بلایای طبیعی آمادگی لازم را داشت وهوشیار بود.

وی با بیان وضعیت نامناسب ساخت و سازهای کشور گفت: ساخت و سازها توسط افراد غیر حرفه ای انجام می شود که متخصص نیستند، مثل افرادی که از صفوف دیگر وارد این رشته شده اند و بدون اینکه درک درستی از علم مهندسی داشته باشند، فقط به پشتوانه منابع مالی که دارند این حرفه را انتخاب کرده اند.

عضو نظام مهندسی ساختمان استان با بیان اینکه ساختمان های ضدزلزله وجود ندارند تاکید کرد: عناوینی مانند آجر ضد زلزله وجود خارجی ندارند، بلکه آجرهای هستند که کاهش وزن داشته و سبک بودن آنان در کم شدن خسارت موثر است و همچنین ساختمان های سازگار با زلزله که می توانند اثرات مخرب زلزله را کاهش دهند.

وی نظارت را عامل اصلی در استحکام ساخت و سازها دانست و بیان کرد: در طراحی طبق آیین نامه رعایت می شود ولی اصل در اجراست که رعایت اصول ساخت و ساز که در آیین نامه عنوان شده به درستی انجام شود و مهندسین ناظر بر اجرا نظارت دقیق داشته باشند.

نظارت کلید گمشده ساخت و ساز

کارشناس ارشد مهندسی عمران-زلزله از کوتاهی برخی مهندسان ناظر در ساخت و ساز ابرازناراحتی کرد و ادامه داد: این یک خودزنی است؛ ولی واقعیت این است که برخی از مهندسان ناظر حتی نشانه ساختمان را هم نمی دانند، یکبار هم ندیده اند.

وی اولین راه برای ساخت و سازاصولی را حضور افراد متخصص خواند و خاطرنشان کرد: مهندسان نیز فقط به دنبال منافع مالی نباشند و به کیفیت فکر کنند، چطور می توان شب را آسوده خوابید در حالی که مصالحی که استفاده شده درجه یک نبوده است، اگرچه بسیاری از مهندسین کشورمان متعهدانه کار می کنند و شاهد بودم برخی از منافع مالی خود کم می کنند تا ساختمانی که ساخته می شود اصولی باشد.

این مهندس جوان با اشاره به استحکام ویلاهای که ساخته می شود گفت: در ۸۰ درصد ویلاها از میله گرد استفاده نمی شود و بلوکی اند که بعد از مدتی ترک می خورد و با وجود زلزله استحکام کمتری دارد.

وی با بیان موقعیت ویژه اماکن عمومی اظهار کرد:مدارس، مراکزآموزشی و بیمارستان ها اهمیت ویژه ای برخوردارند که متاسفانه امروزه بسیاری از مدارس غیرانتفاعی خانه های قدیمی هستند که باید برای مجوز دادن این گونه  ساختمان ها نظارت بیشتری شود.

آرمین حمزه نوا ۸۰ درصد مساحت کشور را زلزله خیز دانست و عنوان کرد: بسیاری از مناطق کشورمان بر روی در گسل قرار دارد و باید اقدامات بهینه و ساختمان ها مهندسی تر ساخته شوند، در آمل اگر زلزله ای نزدیک بین۶ تا ۷ ریشتر و تقریبا ۶ و نیم ریشتر رخ دهد خرابی های زیادی به همراه خواهد داشت.

نظام مهندسی، قطاری خارج از ریل

جهانگیر آذری، کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری، عضو کانون سراسری انبوه سازان کشور و انبوه ساز نمونه کشور در سال گذشته درباره عملکرد نظام مهندسی اظهار کرد: دارای فراز و نشیب فراوانی است و بطور کلی می توان گفت قطار نظام مهندسی از ریل خارج شده است.

وی فضای ساخت و سازها در بهبود فضای شهری تاثیرگذار دانست و عنوان کرد: ساختمان ها، مجتمع های مسکونی، بلندمرتبه ها بخشی از مبلمان شهری است و از لحاظ زیبایی و اثر بخشی در ساماندهی فضای شهری موثر خواهد بود ولی برای رسیدن به این خواسته ها باید ساخت و سازها قانونمند تر شوند.

عضو شورای اسلامی شهرستان آمل عدم نظارت مهندسین ناظردر ساخت و سازها را موضوع کلی خواند و تصریح کرد: در همه شغل ها و صفوف آدمهای متعهد و غیر متعهد وجود دارند و بسیارند مهندسین که با وجدان کاری و اخلاق حرفه ای بر سر پروژه ها حضور دارند و هستند مهندسینی که در این ارتباط سهل انگارند؛ ولی این کلی گویی به هیچ وجه مورد تایید نیست.

نظارت در ساخت و سازها در کشور بیمار است

وی با بیان اینکه نظارت بر ساختمان ها در کشور بیمار است خاطرنشان کرد: نیاز به درمان دارد؛ که این درمان می تواند به صورت بازنگری در قوانینی و آیین نامه و دستورالعمل ها باشد، گمان می کنم عباس آخوندی اگر بتواند اصلاحاتی که مدنظر دارد را در سیستم نظام مهندسی و ساختمان سازی کشور پیاده کند روزهای خوبی در پیش رو خواهیم داشت.

آذری بلندمرتبه سازیرا یکی  از راههای حفظ زمینهای مزروعی و کشاورزی در استان مازندران عنوان کرد و افزرود: هچنین نحوه خدمات رسانی ادارات خدمت رسان برق و گاز و آب را بهتر وآسانتر خواهد کرد.

وی با بیان اینکه عدم امکانات دلیل بر نساختن برج در آمل نخواهد بود اظهار کرد:نباید گفت بخاطر نداشتن نردبان های بلند در شهرداری و سازمان آتش نشانی، بلند مرتبه سازی نکنیم، اصلا فکر جالبی نیست؛ چرا که زمانی جواز ساخت بلند مرتبه صادر می شود، امکانات را نیز بایستی بازسازی و تقویت کنیم.

عضو کانون سراسری انبوه سازان کشور با بیان حدود ۱۷ منطقه فرسوده در آمل خاطرنشان کرد: در آمل بافت های فرسوده زیادی داریم که حدودا ۱۷ منطقه مصوب بوده  که این فرسودگی از نظر ناکارآمدی سازه ای و دسترسی مطلوب است.

وی میزان تخریب ساختمانها در زلزله را از عوامل زیادی خواند و بیان کرد: نمی توان میزان دقتی از خسارت گفت؛ چرا که   برای تخریب به ریشتر و آیتم های دیگری هم مانند شتاب و مدت زمان وقوع زلزله و عمق کانونی بستگی دارد، ولی چیزی که مشخص است ساختمانهایی که دارای اسکلت و یا کلاف عمودی و افقی نداشته باشند، آسیب شان حتمی خواهد بود.

جهانگیر آذری مقاومت با بیان مقاوم ساختمان ها تصریح کرد:ساختمان های نوساز و قدیمی مقاومتشان در برابر زلزله بستگی به مقاومت سازی آنها دارد اگر ساختمان نوسازی اسکلت مقاوم و ماندگاری نداشته باشد خراب می شود و لی یک ساختمان قدیمی دارای اسکلت مقاوم در برابر رلرله مقاومت می کند.

تلخی معنای واقعی نابودی را پدری که تمام سرمایه زندگی اش در لابه لایی خانه ای ویرانش شده است جسستجو می کند می فهمد، شاید معنای کلمه وداع را آخرین بازمانده از خانواده ای در زلزله می تواند درک کند و قطعا عشق های حقیقی در خدمت خالصانه خلاصه خواهد شد که نمی گذارد این اتفاقات ناگوار به این تلخ کامی برسد.

بطور قطع می توان گفت نظارت یکی از واژگان مهجور مانده در کشورمان است که حل آن گره بسیاری از مشکلات جامعه کنونی را درمان خواهد کرد؛ اختلاس، قاچاق، رانت و ده ها معضل اجتماعی که ریشه در عدم نظارت بوده است ضربات سختی بر پیکره کشور خواهد زد.

در طول این چند سال اخیر حوادث ناگواری بر سینه ساکنان این خاک نشسته است؛ خاطره های که هیچ وقت از ذهن کشورمان پاک نمی شود و همیشه چون زخمی کهنه بر تاریخ به تلخی خواهد ماند؛ امید می رود با نظارت بیشتر در ساخت و ساز و مقاوم سازی بناها در وقوع این قبیل حوادث آسیب های کمتری داشته باشیم .

سمانه قلی پور