عبدالحمید بیاتی: دیدار «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا با «کیم جونگ اون» رهبر کره شمالی صبح روز سه شنبه ۲۲ خرداد در سنگاپور برگزار شد و رهبران دو کشور سندی امنیتی را امضا کردند.

اما جزئیات سند امضا شده به هیچ وجه روشن نبوده و مشخص نیست که زمان و مهلت انجام توافقات انجام شده به چه صورت خواهد بود.

در همین رابطه اندیشکده شورای روابط خارجی آمریکا در تحلیلی در این خصوص می نویسد: نشست سران آمریکا و کره شمالی با وجود داشتن ماهیتی تاریخی، نتیجه ای مطلوب و مورد انتظار نداشت و دونالد ترامپ را با چالشی به نام متقاعد کردن افکار عمومی به تغییر روابط آمریکا و کره شمالی به عنوان موفقیتی تاریخی مواجه کرد.

نکته ای که موجب می شود تا به توافق انجام شده میان ترامپ و کیم جونگ اون با دیده تردید نگریسته شود بدعهدی آمریکا در عمل به تعهدات خود و اقدام ترامپ در خروج از توافقات مهم بین المللی است. بر همین اساس تردیدی نیست که اگر آمریکا به تعهدات خود در این رابطه عمل نکند کره شمالی نیز همان سیاست قبلی خود را در پیش می گیرد.

توافق مبهم

سناتور «چاک شومر» رهبر اقلیت دموکرات سنا ضمن انتقاد از توافق حاصل شده بین آمریکا و کره شمالی، گفت که «دونالد ترامپ» اهرم فشار را در مذاکرات هسته ای با پیونگ یانگ، تسلیم کیم کرد. این قانونگذار آمریکایی توافق به دست آمده بین ترامپ و کیم را بسیار نگران کننده و مبهم خواند و گفت: این توافق فاقد جزییات لازم است.

برخی نمایندگان جمهوریخواه و مقام های دولت ترامپ گفته اند که توافق حاصل شده بین آمریکا و کره شمالی به مصوبه سنا نیاز دارد و این بدان معناست که دمکرات های سنا باید برای تصویب این توافقنامه، چراغ سبز نشان دهند.

سناتورهای جمهوریخواه نیز اعلام کردند که هر گونه توافق نهایی بین آمریکا و کره شمالی باید برای تصمیم گیری به کنگره ارائه شود.

علاوه بر آن بسیاری از کارشناسان می گویند توافق نامه امضاشده میان دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا و کیم جونگ اون رهبر کره شمالی نه فاقد ضمانت اجرایی بلکه حتی راهکارهای مناسب برای عملی شدن است و دیگر اینکه به نظر می رسد ترامپ برای حصول آن امتیازهای زیادی به کره شمالی داده است.

توافقنامه ای که رهبران دو کشور امضا کردند، چهار ماده داشت که براساس آن واشنگتن و پیونگ یانگ روابط جدیدی را آغاز خواهند کرد. چهار مورد این قرارداد دوجانبه که با حضور مقام های ارشد دو کشور به امضای ترامپ و کیم در مقابل خبرنگاران و در هتل کاپلا رسید شامل مواردی کلی و بدون ذکر شیوه اجرا به شرح ذیل است:

۱. ایالات متحده آمریکا و کره شمالی متعهد شده‌اند که روابط تازه‌ای را بنا کنند که اساس آن تمایل مردم دو کشور بر صلح و رفاه است

۲. آمریکا و کره شمالی تلاش مشترک خواهند کرد که صلح پایدار در شبه ‌جزیره کره ایجاد شود.

۳. بر اساس توافق ۲۹ آوریل (پان مون جوم/ Panmunjom declaration) کره شمالی که در آن بخشی از تاسیسات هسته‌ای خود را تخریب کرد، پیونگ یانگ متعهد شده که خلع سلاح هسته‌ای را ادامه دهد.

۴. آمریکا و کره شمالی متعهد می‌شوند که بقایای سربازان کشته یا مفقود شده را در جنگ شبه جزیره کره (۵۳-۱۹۵۰) شناسایی کرده به کشورشان بازگردانند.

گر چه خیلی از کشورهای منطقه از این اجلاس فوری و با برنامه ریزی بسیار سریع و عجیب ابراز خرسندی و استقبال کرده اند اما همه این کشورها بر این باورند که به هیچ نتیجه فوری از این نشست خوشبین نیستند. هنوز معلوم نیست که این دو رهبر بر سر چه مسایلی دقیقا اتفاق نظر پیدا کرده اند زیرا توافقاتی که میان مقام های ارشد دو کشور و دیپلمات های آنها در سال های قبل بوده بسیار فراتر از اینها بوده است.

مشخص نیست چه جزییاتی در گفتگوها مورد بررسی قرار گرفته است و برآیند دقیق آن چیست و همین باعث شده است تا پس از این اجلاس هیچ تحول خاصی هم در منطقه شکل نگیرد. عوامل زیادی وجود دارد که هر آن می تواند گفتگوها و توافقات را به شکست بکشاند از جمله اینکه کره شمالی می گوید آمریکا باید به دشمنی خود پایان دهد و رزمایش ها را متوقف کند.

ترامپ قول داده است که رزمایش های مشترک با کره جنوبی متوقف شود اما ارتش این کشور در کره، هر اقدامی در این زمینه را تکذیب کرده و اعلام نموده دستوری در این باره دریافت نکرده است.

کره شمالی می خواهد از کاهش تحریم ها سود ببرد اما آمریکا آن را منوط به پایان برنامه هسته ای نظامی این کشور کرده است. هنوز معلوم نیست چه برنامه ای برای این فرایند تدارک دیده شده است.

«اتالی لوآزو» وزیر امور اروپایی فرانسه، نیز معتقد است که امضا توافق با رهبر کره شمالی که تا ساخت بمب اتم پیش رفت، در حقیقت به معنای پاداش دادن به کسی است که همه پیمان های بین المللی را نقض کرده است. دیدار رئیس جمهوری آمریکا و رهبر کره شمالی در سنگاپور را می توان گامی قابل توجه و مهم در عاری سازی شبه جزیره کره از تسلیحات هسته ای بر شمرد اما با این حال درباره این موضوع که همه مفاد سند امضا شده میان دو مقام فقط در عرض چند ساعت حاصل شده، تردید آمیز است.

فریب افکار عمومی

با توجه به مجموع اقدامات ترامپ در مقام ریاست جمهوری آمریکا که موجب منزوی شدن این کشور در عرصه بین المللی شده به نظر می رسد وی از دیدار روز گذشته با توجه به اهمیت موضوع کره شمالی برای فریب افکار عمومی استفاده کرده است.

در همین رابطه کارل برنشتین(Carl Bernstein) یکی از دو خبرنگار واشنگتن پست که باعث برملا شدن ماجرای واترگیت در دهه هفتاد میلادی شد، در باره دیدار رئیس جمهوری آمریکا با رهبر کره شمالی گفت:آنچه از دونالد ترامپ می دانیم این است که نمایش اجرا می کند، نمایشی که وی در روزهای اخیر در کانادا انجام داد دهشتناک بود، اما در سنگاپور تلاش کرد تا محبوبیت خود را بالا ببرد.

همچنین خبرگزاری رویترز به نقل از دو تحلیلگر نوشت: «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا و «کیم جونگ اون» همتای کره شمالی او درباره خلع سلاح هسته ای پیونگ یانگ توافق کردند اما به نظر می رسد این توافق نمادین است. برخی تحلیلگران سیاسی می گویند نشست ترامپ و کیم جونگ اون نمادین بوده و نتایج ملموسی نداشته است.

«آنتونیر روگیرو» (Anthony Ruggiero) کارشناس ارشد اندیشکده آمریکایی بنیاد دفاع از دموکراسی ها در این زمینه گفت: معلوم نیست که مذاکراتِ بیشتر به هدف نهایی در خلع سلاح هسته ای دست یابد. به نظر می رسد این نشست از سرگیری مذاکرات از نقطه پایان آن در ۱۰ سال گذشته بود و گام مهمی به جلو قلمداد نمی شود.

«لی نان» (Li Nan) محقق ارشد موسسه سیاست عمومی «پان گُل» (Pangoal) مستقر در پکن، با تایید این نظر گفت این نشست فقط اهمیت نمادین داشته است. جزییاتی درباره خلع سلاح شبه جزیره کره و ضمانت های امنیتی آمریکا ارائه نشده است. خیلی زود است که این نشست را نقطه عطفی در روابط کره شمالی و آمریکا توصیف کنیم.

«ریچارد هاس» رئیس شورای روابط خارجی آمریکا نیز با انتشار رشته توییت هایی از بیانیه نشست سنگاپور انتقاد کرد. هاس در حساب توییتری خود نوشت: بیانیه نشست سنگاپور اساسا آرمانی است: هیچ تعریفی از خلع سلاح داده نشده، جدول زمانی ندارد ودر آن به جزییات فرآیند راستی آزمایی اشاره ای نشده است. نگران کننده ترین چیز در مورد تمام این ها آن است که آمریکا در مقابل، قید چیز محسوسی را چون رزمایش های نظامی آمریکا-کره جنوبی زد.

روزنامه گاردین نیز در مطلبی نوشت: دو طرف تلاش کردند تا در مقابل دوربین رسانه‌ها با یکدیگر گفت‌وگو کنند اما نمایش ناخوشایندی از آب درآمد.

گاردین در مطلب دیگری دیدار رهبران دو کشور را نمایشی و فاقد واقع‌گرایی دانست و نوشت: این اشتباه است که دیدار دو طرف را یک مذاکره فرض کنیم. این دیدار در حقیقت یک نمایش بود که توسط دو رهبر که اهداف متفاوتی از گفتگوها دارند، ترتیب داده‌شده بود. رئیس‌جمهوری آمریکا می‌خواست با نشستن در کنار رهبر کره شمالی شاید نامش در تاریخ ثبت شود، اما او این کار را با این دید انجام می‌دهد که تنها دست‌ به‌ کاری بی‌سابقه زده باشد.